شامی غەریبان و هەڵپڕووكان و وەرینی گەڵاكان (مامۆستا حەسەن شیوە سەڵی، بەشی دووهەم)

دەقی نووسراوەی فایلی دەنگی مامۆستا مەلاحەسەن شیوە سەڵی ( بەشی دووهەم)

وردە وردە تاریك دادەهات ماشێنە ئەرتشیە سووتاوەكان دامركابوون، بەشێك لە جەنگەڵەكانی واوان بە ئاوری تۆپخانە

و راكێت بارانی هێلی كۆپتەرەكان ئاوریان گرتبوو، ئەو جار لەناو تاریكایەتیدا جوانتر دەردەكەوتن، عەرز غەماوی، ئاسمان و ئەستێرەكان تەماویی، لەبەر چاوی من دەریا دونیای غەم، تەواو تاریك ببوو نزیكی هاوڕێیان بووین سێبەر و تارمایی چەند كەسێكی بۆر و چلكن و تۆزاوی لە دەوری ئاورێكی كەم شۆق دەركەوت، ئاورەكە جارجار دەتورسكا و دەكوژایەوە، پەرژین بێ‌ وەك ئاوری جندۆكان دەچوو.

مام هێمن هەر وەك شێعرەكانی ئێجگار ناسك بوو و وتار نووسینەكانیشی لەشێعرەكانیشی ناسكتر بوون، لەنووسینەكانیدا لەتەوسیفەكانیدا لەرۆانین و سەرنجدانیدا لەهێندێ‌ حەرەكاتی تایبەت بە خۆیدا ئەو ئەبەر ناسكییە زۆر بە روونی وەبەر چاو دەكەوت، مام هێمن بێ‌ ئەوەی بۆ خۆی هەست پێ‌ بكات ئینسانێكی دەبڵ كارێكتێر بوو. واتە لەجەوهەری خۆیدا دوو كەسایەتیی دەرەكیی و ناوەكیی 180 دەرەجە لێك جیاواز بوون، زاهرێكی چڵكن و بۆر بەڵام لە ناو خۆیدا و دونیای مەعنەوی خۆیدا پسپۆرێكی خاوەن سرنج و ورد و دەقیق بوو.

لەبیرمە لە رابردوودا لەكاتی چا خواردنەوە و حەسانەوە كاتێك كە روو خۆش بوو نوكتەیەكی دەگێڕایەوە باسی شێعرێكی دەكرد یان تەقلیدی كەسێكی دەكرد هێندێ‌ حەرەكاتی تەردەستانە و ئاكرۆباتێكی وای ئەنجام دەدا كە ئینسان لەهونەر و مەهارەتی ئەو ئینسانەی سەری سووڕ دەما، بەڵێ‌ ئاورەكە وەك ئاوری جندووكان دەچوو و ئەوانی دەورووبەری ئاورەكە پەرژین بێ‌ زۆر چلكن و بۆر لە دەوری ئاورەكە دەردەكەوتن و ون دەبوونەوە، هەزاران و هەزاران جار پەرژین بێ‌ یەكێك لەو بۆرانە مام هێمن بوو جارجار هەڵدەستا پێ‌ و بە دەستەكانی هێندێ‌ ئیشاراتی دەكرد و دادەنیشتەوە، ئەو كاتی دەنگی مام هێمن بۆ ئێمە نەدەبیسترا بەڵام كە نزیك بووینەوە تێ‌ گەیشتین كە مام هێمن خۆشحاڵە و كەوتۆتەوە سەر حاڵەتەكەی جاران و بە كەلیماتی ناسكی خۆی شتێك بۆ هاوڕێیان باس دەكات و ئەوانیش كڕ و مات وەكوو جاران گوێ‌ رایەڵی وتەكانی مام هێمن بوون و وا جەزبی یەكتر ببوون كە هەتا نەگەیشتینە پەناییان هەستیان نەكرد، كەترێكی رەش لەپەنای ئاورەكە بوو و هێندی ئیستەكانی چڵكنیش لەو دەورووبەرەی كەوتبوون.

بەڵێ‌ ئەوەی بە پێوە راوەستابوو مامۆستا هێمن بوو لەو كاتەدا گژە بایەك بەسەر ئاوەركەدا خوشا و چەند پرنجكە ئاورێكی بەسەر كۆمەڵەكەدا پڕژاند و لەو كاتەدا مام هێمن جنێوێكی خۆماڵیانەی لە بایەكە و ئاوەركە گیرساند، لەو كاتەدا سێ‌ پێشمەرگەی بە توانا واتە مەلا خدری كانی زەردی، برایم گوڵاوی و حاجی بریازی كە بە داخەوە هیچیان لەژیاندا نەماون گەیشتنە لای ئێمە ئەوان زۆر زوو لەپێش نوێژەكەیدا لەئێمە هەڵبڕابوون و لەگەرمەی هێرشەكەیدا ویستبوویان بە هاواری ئێمەوە بێنێەوە گەیشتنە جێ‌ بەڵام چ بی هاوار و هاتنێك تازە قوولەی دوای گورگی بوو، هەمووی ئەوانەی ناوم بردن گەیشتینە لای یەكتر و لەدەوری یەكتر كۆ بووینەوە غەمێكی گەورە لەسەر شانم قورسایی دەكرد دەمویست ئەو غەمەی لەگەڵ كەسانی دیكە دابەش بكەم و پەیامێكی زۆر تاڵم پێ‌ بوو، دەورووبەری ئەو ئاورە بێ‌ چتینە بۆ ئێمە بوو بە عارەفە و یەكترمان ناسێەوە و یەكترمان گرتەوە، هەموومان لە دەوری ئاورەكەی هاڵاین وەك ئەوەی دەچوو چەندین ساڵ بێت یەكترمان نەدیتبێ‌ و تازە یەكترمان ناسیبێتەوە، ئەوان چاوەڕوانی ئەوە نەبوون ئێمە پەیامی تاڵیان پێ‌ بدەین، بەدیتنی ئێمە گەشانەوە هەموومان گەشاینەوە و لەو كاتەدا مام هێمن و شاعیری هەڵكەوتوو و گەورە پیاوی نیاز پاكی كورد كاكە عەلی حەسەنیانی و شاعیر و رۆژنامەنووس كاك سلێمانی چیرە و هەروەها پێشمەرگەی لە مێژینە عەریف قادر خانە خوێ‌ ئێمە بوون كە بە ناشكوری نەبێ‌ لەو كاتەدا بۆ خۆشیان هیچ شتێكیان نەبوو، ئەوانە كەسایەتیی دیاری و جێگای شانازی ناو كۆمەڵگای ئێمە بوون كە بۆ بەرەنگار بوونەوە لەگەڵ زۆڵم و زۆری و پاراستنی كەرامەتی ئینسانی نەتەوەی ژێر چەپۆكی خۆیان كەوتبوونە ناو تاریكەستانی جەنگەلەكان و پەنایان بۆ چۆلگە و شاخ و دەشتەكانی كوردستان هێنابوو، بەڵێ‌ ئەوانە یاری وەفاداری میللەتی خۆیان بوون كە لەو تاریكایەدا چاوی ئێمە بەشكلێكی دیكە ئەوانی دەدیت.

ئەمن پێشتر ساڵها لە خزمەت مام هێمنی دا بووم و چەند ساڵێك لە یەك خانوو لە یەك بنكەی حیزبیدا پێكەوە ژیابووین، مام هێمن بە پێی عادەتی خۆی چ بۆ ئەو كەسانەی خۆشی لێیان هاتبا و چ بۆ ئەو كەسانەی كە خۆشی لێیان نەهاتبایە تەوس و پلاری بەكار دەهێنا، هەمیشە قسەی نەستەقی پێ‌ بوو بە پێكەنین و نیوە پێكەنینەوە نوكتەكانی ئەدا دەكرد و وەك عادەتی پێشووی دەستی بەقسەی خۆش كردەوە، رووی لە عەریف قادر كرد و وتی: چایەكیان لەسەماوەرەكەی بۆ تێكە،مەبەستی لەسەماوەرەكەی كەترییە رەشە بۆرەكەی پەنا ئاورەكە بوو لە دڵی خۆمدا وتم :”بر بی خبران كەشكك سەلەوات” ئەو نەدەزانی ئەمن چ هەواڵێكی تاڵم پێیە؟ نەیدەزانی چ گڕێك لە دەروونی مندا دایسێت؟ ئەمن و شەهید جەلال خەڵكی ناوچەیەكی نەبووین كە دەڵێم خەڵكی ناووچەیەكی نەبووین مەبەستم تەقسیماتی كوردەواری خۆمانە، من خەڵكی دێهاتی سەر سنووری سوێسنایەتی و گەوركایەتی بووم ئەوانیش بە ئەسڵ “نەڵێنی” و بەڵام دانیشتووی مەنگوڕایەتی واتە ئاوایی میراوێ‌ بوون ئەمن و شەهید جەلال لەچەند بڕگەی مێژووی ژیانی خۆماندا پێكەوە بووین جاری واهەبوو بە چەند ساڵ پێكەوە بووین لە خوێندنی حوجرەكانیشدا جارجار بەشێوەی ئوتوماتیكی وە كن یەكتری دەكەوتین ئێمە ماوەیەكی زۆر لە فەقێەیەتیدا زێد و عەمرون بە گژ یەكترا كردبوون و شایەتی كۆڵەكە بەستن و گڵۆڵی ئەو دوو كەسایەتییە مشك و پشیلە ئاسایەی ناو قەواعدی عەرەبی بووین بەڵام بەپێچەوانەی زێد و عەمرون ئێمە هەرگیز نالێك نەبووین قسە خۆشەكانی مام هێمن و زەردە خەنەی كاكە عەلی و سلێمان و جەماعەتەكەی هیچ تەئسیریكی لەسەر مندا دانەدەنا لە راستیدا وەك ئەوەی دەچوو هەر گوێم لێ‌ نەببێ‌ تێكرای هۆش و بیرم لەسەر ئەوەی بوو چۆن و بە چ كەلیماتێك خەبەری ئەسیر بوونی جەلالی رابگەیەنم بەڵام هەرچی دەمكرد، تاقەتم دەكردە خۆم لە زارمرا نەدەهات.

لەبیرمە سەرم لێ شێوابوو نەمدەزانی چی بكەم، لەبیرمە نەك جارێك و دوو جار بەڵكوو چەندین جار ئوتوماتێكی و نائاگاهانە كڵاو جەمەدانەكەم لەسەرم دەكردەوە و لەسەرم دەنانەوە، توند خۆم لەپشتی عەرزەكەی قایم دەكرد، وەك ئەوەی لەسەر پشتی ئەسپێكی غلوور و سەركێش بم و خۆمی لەسەر پشتێ‌ توند كەم بۆ ئەوەی بەر نەبمەوە كاتێكی زۆر ناسك بوو مام هێمن هەستی بە لاوازی و بێ‌ هێزی من كرد لەبەر خۆیەوە گوتی، كاكە تۆقیوە ، بسم اللە الرحمن الرحیم لەترسی پاسداران جنداربووە وەڵامێكم پێ نەدرایەوە پاش چەند جارقرخاندن و گەروو ساف كردن تاقەتم كردە خۆ و بە دەنگێكی نیوە نووساوەوە گوتم : جەلال ئەسیر بوو. چی؟ مام هێمن بە دەنگێكی بەرزەوە پرسیاری كرد. دووپاتم كردەوە جەلال ئەسیركرا. ئەو خەبەرە بووە قورقوشم و چۆدەگەرووی هەمووان. پێكەنین تۆقی زەردەخەنە مرد كوڵێكی خامۆش بەسەركۆرەكەدا زاڵ بوو، مام هێمن چڕژا! پرسیاری كرد بێهروزیش شەهید بوو؟ گوتم : نا، ئەو سەلامەتە بە جادەی دا رۆیشت بۆ نێو دێی، قەولی دا زوو بگەڕێتەوە. ئەو خەبەرە بۆ هاوڕێیان ناخۆش نەبوو. پاش تۆزێك گەشانەوە مام هێمن دیسان چڕژایەوە! بە پەلە سیغارێكی داگیرساندو مژێكی قووڵی لێدا عەریف قادر ئاگرەكەی خۆش كردو دەستی كرد بە دوعا خوێندنێ، كاك عەلی حەسەنیانی سوور داگیرسا ، سولەیمانی چیرە چاوی پڕ بوون لە ئاو، حاجی و مەلا خدر گریان، ئەوانی دیكەش بە دوای ئەواندا دەستیان كرد بەگریانێ، هەموون گریاین، ئەمن مەرگی عەزیزانم زۆر دیتبوو موعینیەكان، ئاوارە، شەریفزادە، نحۆ، مامۆستا زەنگەنە، هاوڕێیانی دەورانی لاویم كاوە، قەرەنی، مەلا عەلی وەرگێڵی، محەممەدی رەسووە مەرەی، بۆ ساڵح لاجانی و سولەیمانی كەرقەشانی و عەلی گوێ رەش ودەیان شەهیدی قارەمانی دیكە لەزیندانێداك دەستی حەسرەت و داخ و كەسەرم لەچۆكی خۆم راكێشابوو، دوای رزگاریم لە زیندانێ مام هەژار گوتەنی : بە پەكووە ببوومە پەپووی جێ وێران ، سەنگم لەسەر كۆڵی پەناگای هاورێیان دانابۆوە ، حەشارگەی هاوڕێیانی شەهیدم زیارەت كردبۆوە.

بە باوەڕی من زۆر عەیبە ئینسان باسی گریانێ بكا، بەڵام پێم خۆش نیە درۆ لەگەڵ ئازیزانی خۆم بكەم، نایشارمەوە زۆرجاران لە جێ هەواری خاڵی هاورێیانی شەهیدم بەتەنێ شیوەنم گێڕابوو، لەسەنگەری بەجێماوی ئەمەگناساندا تاق و تەنیا كوڵم رشتبوو، بەڵام تازییە باری ئەو شەوەی لەو تاریكاییەیدا بۆ من زۆر نامۆ بوو.
كاك عەلی حەسەنیانی وەك ئەوەی بەدەم خەونێكی ناخۆشەوە لە خەوێكی گران رابپەڕی وەدەنگ هاتوو گوتی :ئەمن پێموایە بەبێ موعادەلەی دەقیق و لێكدانەوەی ورد و هەڵسەنگاندنی هێزی هەر دووك لا ئەو تێكهەڵچوونە ئەنجام دراوە. كاك سولەیمان بێ ئەوەی قسەیەك بكا بەتەكان دانی سەر بۆ چوونەكەی كاك عەلی تەئید كرد، مام هێمن بە ئەدای شاعیرانەی خۆی بۆچوونی هاوڕێیانی بەشێوەیەكی دیكە پشت راست كردەوە و گوتی “هر كە با فولاد بازو پنجە كرد، ساعد سیمین خود را رنجە كرد” بەرخم هێزی ئاوا گەورە بۆ خۆ لێدانێ‌ نەدەبوو سەر بە گاشە بەردی دابدەی سەری خۆت لەت دەبێ‌، مام هێمن هێندێ‌ جار بۆ موخاتەبەكانی خۆی كەلیمەی بەرخمی بەكار دەهێنا، ئەمن بۆ چوونی ئەوانم وەك یەك ئەسڵی مەنتقی بەڵام دوور لە موناسبەت بە تەواوی قبووڵ بوو، بەڵام هێندێ‌ شت هەبوو دەبوو بە وردی شەرح بكرێت چۆنیەتی رووداوەكەم بە وردی بۆ گێڕانەوە كە لێرەدا باسی ناكەمەوە رەنگە لەجێگای موناسب بیگێڕمەوە، هاوڕێیان پرسیان دوژمن زیانی بووە عەرزم كردن دڵنیا بن بێ‌ زیان نەگەڕاونەتەوە، بێ‌ درۆ و دەڵەسەو شاخ و باڵ لێنان ئەوەی بەچاوی خۆم دیبووم بەوردی بۆم گێڕانەوە كە لێرەشدا پێم خۆش نیە باسی ئەو زیانانە بكەم، ئەمن كە لەبەرمبەر قسەی هاوڕێیاندا بەتەواوی كەوتبوومە حاڵەتی دیفاعەوە لە ئیدامەی ئەوو باسەیدا عەرزم كردن كە كاك بێهرووزی كورد ئەحمەدی كە بەشێكی شەڕەكەی بە چاوی خۆی دیتبوو دەتوانن جوزئیات و وردەی قەزییەكەی بە روونی لەناو براو وەربگرن، كاك بێهرووز هاوسەفەری ئێوەیە و ئێوارێ‌ قەوڵی دا زووتر ئەمشۆ بۆ لای ئێوە بگەڕێتەوە و ئەو زانیاری زۆری لەمەسەلەكە پێیە، مام هێمن كە شایەتی چرژان و تێكچوونی من بوو و روو گەشتر وتی” جێی زەلامی زۆر خاڵیە بەڵام تاریخ ئەوەیە كە بۆو و دەبێ‌، نەك ئەوەی كە ئێمە پێمان خۆشە…

كۆتایی بەشی دووهەم

دابەزاندن لە فایلی دەنگێیەوە بۆ تێكست: هێرش كەریمی

سەرچاوە: کوردستان مێدیا

{jcomments off}