د. میرۆ عەلیار
قبل از پرداختن بە اصل مطلب، اشارە بە سە نکتە را لازم میدانم:
همزمان با تشدید بحران در جمهوری اسلامی، حملات و اتهام زدن ها بە احزاب کوردستانی از دو سوی سپاە پاسداران و سلطنت طلبان افزایش یافتە است.
لەمێژە باسی پێداویستیی یەکگرتووبوونی کورد دەکرێ، بەتایبەتی دوای سەرهەڵدانی ڕاپەڕینی ژینا، بەلام جاروبار وا دەردەکەوێ کە بۆچوونەکان سەبارەت بە جەمکی “یەکگرتوویی” جیاوازن.
لەو کاتەوە کە “جو بایدن” بە سەرکۆماری ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئامریکا هەڵبژێردراوە، هەوڵە دیپلۆماتیکییەکان بۆ سازان لەگەڵ کۆماری ئیسلامی بەمەبەستی گەیشتن بە ڕێککەوتنێکی نوێ لەسەر بەرنامەی ناوکیی ئێران، بە ئاشکرا و بە نهێنی، دەستیان پێکردووە.
تەنیا لە یەک مانگی ڕابردوو دا، لە پێوەندیی لەگەڵ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، دوو ڕووداو ڕاگەیەنەرە گشتییە جیهانیەکانی بە خۆیە خەریک کردوە. دوو ڕووداو کە مرۆڤ بەزەحمەت دەیتوانی پێشبینییان بکات.
ڕووداەکانی ناوچە لە یەک ساڵی ڕابردوو دا هەڵگری زۆر دەرسی پڕبایخن کە کورد دەتوانێ و پێویستە بەقازانجی خۆی لێیان فێر بێ.
تێکهەڵچوونی خوێناویی ئەو دواییانەی کۆمارەکانی ئازەربایجان و ئەرمەنستان لە ٦ی ڕەزبەری ١٣٩٩ی هەتاوی = ٢٧ی سپتامبری٢٠٢٠ی زایینییەوە دەستی پێکرد و ئێستاش هەر درێژەی هەیە.
ڕۆژی ٢٥ی خەرمانانی ١٣٩٩ی هەتاوی بەرامبەر بە ١٥ی سپتامبری ٢٠٢٠ی زایینی لە واشنگتۆن و بە حزووری دۆناڵد ترامپ سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا، ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی و بەحرەین، ڕێککەوتننامەی ئاساییکردن و بەفەرمیکردنی پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئیسرائیل واژۆ کرد.
بەدوای بڵاوبوونەوەی دەنگۆی وتووێژی حیزبە کوردستانیەکانی ئەندامی “ناوەندی هاوکاری حیزبەکانی کوردستانی ئێران” لەگەڵ کۆماری ئیسلامی، بە بەرەکەتی تۆڕەکۆمەڵایەتییەکان، خەڵکێکی زۆر بەشێوەی جۆراوجۆر بیروبۆچوونی خۆیان لەمەر ئەو بابەتە دەربڕی.
ڕۆژی ٢٢ی پووشپەڕی ١٣٦٨ی هەتاوی (١٣ی جوولای ١٩٨٩ی زایینی) دوکتور عەبدوڵڕەحمان قاسملوو سکرتێری گشتی ئەوکاتی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران، کاک عەبدوڵا قادری ئازەر نوێنەری حیزب لە دەرەوەی وڵات
بەدوای دەرچوونی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە ڕێککەوتننامەی “برجام” (برنامە جامع اقدام مشترک) لە ٨ی مای ٢٠١٨ی زایینی دا، گرژییەکانی نێوان کۆماری ئیسلامی و ئەمریکا پەرەیان سەند و پرسی هەڵایسانی شەڕ هاتەوە گۆڕێ.
ڕۆژانی ١٣ و ١٤ی فێبرواری ٢٠١٩ی زایینی (٢٤ و ٢٥ی ڕێبەندانی ١٣٩٧) کۆنفرانسی “ئاشتی و ئەمنییەت لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست” کە لەلایەن ئەمریکا و لێهستان (پولونیا)وە ڕێکخرابوو،
تایبەتمەندییەکانی خەباتی نەتەوەیی
خەباتی نەتەوەیی خەباتێکی ئاستەم، نابەرابەر و پڕتێچووە. بۆیە، گهلی ژێرستهم بۆ ئهوهی هەوڵ و تێکۆشانی بۆ ئازادی بهلاڕێدا نهچێ و سهربکهوێ، دهبێ تایبهتمهندییهکانی خهباتی نهتهوهیی باش بناسێ و ڕهچاویان بکا و بەوردی پابەند بێ به “قواعد بازی” خهباتی نهتهوهیی.
خەباتی نەتەوەیی، خەباتی نەتەوەیەکە کە خاوەنی وڵاتی سەربەخۆ و سەروەریی سیاسی نییە، خاک و نیشتمانی دابەش یان داگیر کراوە، لە وڵاتەکەدا هوییەتی نەتەوەیی جیاوازە لە هی نەتەوەی حاکم،
لەپێوەندیی لەگەڵ پرسی کولتووری دێموکراتیک، ئەوڕۆ کێشەکە لە کوێیە و دەبێ چ بکەین؟
بەپێی پێناسەکردنی “سێسیل هێلمەن” Cecil Helman زانای ئەفریقایی باشوور، کولتوور،چاندیان فەرهەنگ“سیستمێکە لە ڕێسا و نەریت و عادەتگەلێک کە دەبێتە هەوێن
سهرهتا پیویسته ئاماژه بکرێ که ئهو نووسراوهیه باسێکی گشتییه لهسهر خهباتی کورد بهگشتی و پێوهندیی تایبهتی به حیزبێک یان بهشێکی کوردستانهوه نیه.
از یک سال پیش که حزب دمکرات کردستان ایران مبارزه نوینی را علیه نظام استبدادی جمهوری اسلامی شروع کرده است، شماری از افراد و سازمان های اپوزسیون به این حرکت واکنش نشان دادهاند:
رووداو و ئاڵوگۆڕەکانی چەند ساڵی رابردوو، سەرەتای هاتنەئارای سیستم یان نەزمێکی نوێ لە ناوچەی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست نیشان دەدەن.
شەقام: لەدوای سوتانی ھوتێل تارا لە مھاباد و دروست بوونی ئاریشە، لەنێوان ھاوڵاتیان و کۆماری ئیسلامی ئێران، کاری سیاسی ئێوە چۆن دەبێت؟ گۆڕانکاری بەسەر بەرنامەی سیاسی ئێوەوە دەبێ؟ چۆن؟
د. مێڕۆ عەلیار :” ئەوەی ئێمە گلێیمان لەی هەیە و ئەوەی ئێمە رەخنەمان لەسەری هەیە،چۆنیەتی بەرخورد لەگەڵ کۆماری ئیسلامییە، چۆنیەتی وەرگرتنی ئەو هەیئەتەی کۆماری ئیسلامییە و بەتایبەتی پێکهاتەی ئەو هەیئەتە.
دوکتور مێرۆ عەلیار :” سنووری نێوان شەفافیەت و پڕۆپاگەندە نابێ تێک بدرێ ، شەفافیەت ئەوەیە لەگەڵ خەڵک رووراست بی . بەڵێ ، حیزبی سیاسی رووی لە خەڵکە ، هێزی خۆی لەخەڵک وەردەگرێ و هەدەفی حیزبی سیاسی ئەوەیە کە کاریگەری هەبێ لەسەر بیر و هەڵوێستی خەڵک
پێشمەرگەکان: لە پێوەندی لەگەڵ دانیشتن و وتووێژ لەگەڵ لایەنی ئینشعابی لە ح.د.ک.ئـ.، لەو ڕۆژانەدا یەک دوو سایت هەواڵێکیان بڵاو کردۆتەوە کە گۆیا ح.د.ک.ئـێران . یەکلایەنە بڕیاری دانیشتنی ڕۆژی29ی ئووتی 2012ی هەڵوەشاندۆتەوە. ئەو هەواڵە چەندە ڕاستە؟
درێژەدان بە سیاسەتی سازان و خۆگونجاندن (مماشات) لەگەڵ کۆماری ئیسلامی تەنیا یارمەتی بە بەهێزتر بوونی رێژیمی ئێران و توندتر بوونی ئاڵۆزی و کێشەکان دەکا. تەنانەت ئەگەر کۆماری ئیسلامی ئامادە بێ لەسەر بەرنامە ناوکییەکەی لەگەڵ رۆژئاوا رێکیش بکەوێ، کۆتایی بە هەڕەشەی ئەو رێژیمە بۆ ناوچە و ئەمنییەتی جیهانی نایەت.