داڕمانی ئابوری ئێران، دەریا عوسمان

لێکدانەوەیک لە سەر داڕمانی ئابوری ئێران

بە پێی ئاڵوگؤڕە سیاسی و ئابوریەکان کە لەم دواییانەدا بەرەو ڕووی کوماری ئیسلامی ئیران بووەوە چەن خاڵ لە خۆ دەگرێت.

١- داڕشتنی سیاسەتی کۆماری ئیسلامی لە نێوخؤو دەرەوەی وڵات.

٢- گرنگی نەدان بە پێشکەوتنی تیکنولوژی و ئیدولوژی شارەزایانی بواری ئابوری و سیاسی.

٣- نەبوونی ئازادی و دیموکراسی و بە هەند وەنەگرتنی بیرۆڕای خەڵک.

٤- لاوازی و نەبوونی پلانێکی ستانداردی بواری تەندروستی و ژینگە و پاراستنی هەر چەشنە ڕوداوێکی سروشتی.

٥-پەرەدان بە بەرەوپێشبردنی پلانی تیرۆریستی و هاوکاری کردنی ڕێخراوە تیرۆریستیەکان لە دەرەوەی ولات و دژایەتی کردنی ولاتە زلهێزەکان و پێشێلکردنی یاسا نێودەوڵەتیەکان.

دیارە ڕژێمە یەک لە دووای یەکەکانی ئیران هیچ بەرژەوەندیەکی نەتەوەییان نەپاراستوە و هەوڵیان داوە نەتەوە جیاوازەکانی بندەستی ئێران بە لاوازی بمێنێتەوە و فەرهەنگ و کولتووریان بسڕنەوە بە تایبەت نەتەوەی کورد.

لیرەدا باس لە سەر هاتنەسەرکاری کۆماری سیدارە و سیستمەکەی دەکەین کە چؤن بوو بە هۆیی داڕمانی ئابوری ئەم وڵاتە دەوڵەمەندە.

دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی لە سەر بناغە و سیستەمی مەزهەبی بونیاد نراوە کە تەنها باس لە بەرەو پێش چوونی بواری ئایینی و چۆنیەتی پەیڕەوو کردنی و پابەندبوون بە ڕێنماییی کتێبە ئایینیەکان لە چەن خاڵدا خۆ دەبینێتەوە و کۆتایی پێ دێت، واتایی ئەوەیە کە هەر چەشنە پێشکەوتنێکی مرۆڤ لە بواری تیکنولوژی یان ئیدولوژیکی پێشکەوتوو کە دەبێت بە هؤی هۆشیاری و ئاستی فکری و باشتر بونی بواری ژیان لە هەموو بەشەکانی سیاسی و ئابووری و سەلماندنی هێزی مرۆڤ بە سەر خەیاڵات و پڕوپاگەندەی بێبنەما و سەپێندراو و ناڕوون.

وڵاتی ئێران خاوەنی دەسەڵات و مێژوویەکی تایبەت و فرە نەتەوەییە کە دەگەڕێتەوە بۆ زیاتر لە ٤٠٠٠ ساڵ پێش هاتنە ئارا و سەرهەڵدانی ئیسلام،

بواری ئابووری و بناغەی داهاتی ئەم وڵاتە دەگەڕێتەوە بۆ بەرهەمە سروشتیەکان وەک بەرهەمە نەوتیەکان، گاز، بەنزین، قیر، نەفتالین، کشتوکاڵ، فلزات، زێر، نوقرە، بەردی مەڕمەڕ و کاری دەستی وەک فەرش کە ئەمڕۆ یەکێک لە گرانبەهاترین فەرشەکانی جیهان دێتە ئەژمار.

بە داخەوە لەم هەموو بەرهەمە کە لە وڵاتی ناوبراوودا بەرهەم دێت نەک هەر خەرجی ملەت و نێوخؤی وڵات ناکرێتەوە بەڵکوو بە پێی سیاسەت و فکرەیەکی دواکەوتوانەی دیکتاتۆری خەرجی گورپە تیرۆریستیەکان لە نێخو و دەرەوەی وڵات دەکرێت و بە هیوای وەدەستهێنانی چەکی ناوەکی و هەڕەشەی بێبنەما بۆ سر جیهان و داسەپاندنی جیهانێکی شیعی و سڕینەوەی چەن وڵاتێکی زلهێز کە خاوەنی لە ٥٠٪ ی ئابوری جیهانیان بەدەستەوەیە!

لە ئەمڕۆدا تەنها دوو لایەنی بەرپرس خاوەنی داهاتی ئێرانن، ١- سوپای پاستاران ٢- ئیدارەی ئیتلاعات، کە زیاتر لە ١٠،٠٠٠،٠٠٠ ملیون بە شێوەیەکی دور لە یاسا دابەش دەکریت و زیاتر لە ٦٠،٠٠٠،٠٠٠دانیشتوانی وڵات لە بەرهەمی ئێران بێبەشن.

لە لایەکی دیگەشەوە گوشاری ئابووری و بە هۆی هاوکاری گرۆپە تیرۆریستیەکان و پەرەپێدان و دەستێوەردان لە سیاسەتی وڵاتانی دراوسێ. لە لایەن وڵاتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا و چەن وڵاتی هاوبەش بڕیاری سزای ئابوریان بە سەردا سەپاوەو توشی قەیرانێکی قوڵی ئابووری بوەتەوە کە نزیکە لە کۆتاییی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامی.

بە پێی لێژکدانەوە ئەگەر ٩٪ ی داهاتی ئێران بە سەر خەڵکی ئێراندا بە شێوەیەکی سیستماتیک دابەش بکرێت هیچ کەس لە ئێراندا لە ژێری هەزاریدا ناژی و دەبێت بە خاوەنی ژیانێکی ئاسایی کە مافی هەر تاکێکی کۆمەڵگایە، بەداخەوە ئێستە دەبینین کە زیاتر لە ١٩،٠٠٠،٠٠٠ لە ژێر گوشاری ئابوری کە دەرەتانی ژیانێکی ئاساییان نیە و ١٢،٠٠٠،٠٠٠ توشی مەوادی بێهۆشکەر یان موخەدر کە لە تەمەنی ١٠ ساڵیەوە تا دەگاتە ٦٠ سالە توش بوگن و لە شەقام و کۆڵانەکانی ئێراندا جەستەکانیان دەبینڕێتەوە،

ڕێگا چارەی ڕزگار بوونی گەلێ ئێران، لەنێوو چوونی دەسەڵاتی کۆماری ئیسلامیە کە هیوادارم بە هاوکاری هەموو هێز و لایەنە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکان بە پشتیوانی وڵاتانی دەرەوە بتوانن ئەم سیستەمی سەپێندراوە لە سەر گۆمەڵگای ئێران وەلانێن.

دەریا عوسمانپور

ڕێکەوتی ٢٠٢٠/٠٤/١٢