ئەو هەڵبژاردنەش خواستە سیاسی و کۆمەڵایەتیەکانی گەلانی ئێران دابین ناکات، محمد سلێمانی

ئەو دەورەیەیی هەڵبژاردنیش بێ ئەوەی بتوانیت خواستە سیاسی و کۆمەڵایەتیەکانی گەلانی ئێران دابین بکات ، کۆتایی پێدێ و بزووتنەوەی ڕزگاریخوازی  نیشتیمانی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان پێ دەنێتە قۆناخێکی ناسک

و هەستیار و لە هەلومەرجێکی ئەتۆی سیاسی و کۆمەڵایەتیدا لە  هەموو وەختێک زیاتر هەست  پێویستی   یەکڕیزی سیاسی و ڕێکخراوەی  دەکرێت بۆ  ئەوەی گەلی کورد لە ڕێگای پشتیووانی و کۆدەنگی سیاسی نێو ماڵی  خۆی، بتوانێت مافە نەتەوایەتیەکانی لە ئێراندا دەستەبەر بکات.

کاتێک لە وڵاتێکی فرە نەتەوەیی وەك ئێرانی ئێمە دا هەلومەرجی سیاسی و کۆمەڵایەتی تایبەت بە هەڵبژاردنێکی ئازاد و دێمۆکڕاتیک بە قازانجی گەڵانی بندەستی ئەو وڵاتە پێک دێت کە دەستووری گشتی  بە لەبەرچاوگرتن و دابینکردنی ماف و ئازادیە سیاسی و نەتەوایەتیەکانی  گەلانی   ئەوڵاتەی بەتەواوی تێدا ڕانگبداتەوە. ئەوەش کاتێک دەکرێت کە دەستووری وڵات سەر لەنوێ بنووسرێتەوە و دەستەیەکی شارەزاو ماف ناس کە نوێنەرایەتی ئیرادەیی گەلانی وڵات بکات ئەو ئەرکە نیشتیمانیە بەڕێوەبەرن و هەرلەوکاتەشدا بناخەی دەستووری نوێ لەسەر شەراکەتی  ئیداری هاوبەش و بنکەفراوان دابڕێژرێت کە مافی هەموو پێک هاتەکانی تێدا ڕەچاوکرابێت بە بێ جیاوازی نەتەوەیی و ئاینی لە ئێراندا.

پاش ئەو گۆڕانکاریە دەستووریە کە بنەماکانی لەسەر ئەساسی دێمۆکڕاسی سیاسی و فرە نەتەوەیی لە سەر  شکڵی فیدڕاڵی دابمەزرێت و   فرە ئیدارەی سیاسی  و هەرێمی لە ولاتێکی وەک ئێراندا باشتر زەمینەی گەشەکردنی بۆ بڕەخسێ و دەسەڵاتێکی نیشتیمانی  سیاسی بخرێتە نێو  چوار چێوەیی دەستووری گشتی وڵات. هەرلەوکاتەشدا زۆر گرینگە کە شێوەی حوکمڕانی و ئیدارەی وڵات  لەسەر بنەمای دیاریکردنی سنووری جوگڕافیایی ئیداری سیاسی  حکوومەتە هەرێمیەکان دابمەزرێت و لە ئاستی ناوندیشدا دەسەڵاتێکی هاوبەشی بەڕێوەبەری  لە سەر شکڵی فیدڕاڵی پێک بێت و نەوحی حوکمرانی نوێ لە ئێراندا  کە دەستوور دیاری بکات و بەشێوەی بنکە فراوانی سیاسی ئێران  بەڕێوە ببردرێت .

هەموو لایەک بێگوومان دەبێت وڵامی نەخێر بەو سیستمە دیکتاتۆریە بڵێن و ئیتر دەورانی ئەوەی بەسەرچووە ئاخوندێکی وەک خامنەی و هاوبیرانی  ئێران بە شێووەی دیکتاتۆری و خۆسەپێنینانە  بەسەر ماف و چارەنووسی سیاسی گەلانی ئێراندا بەڕێوەبەرن .

 ئەو کات دەرفەتی ئەوە پێک دێت کە چاوەڕوانی  ئاڵوگۆڕی بەرفراوان بین سەبارەت بە شێوەیی حوکمڕانی  سیاسی و ئیداری لە ئێراندا. ئەگەر ئەو دەرفەتە پێک نەیەت و کاندیداکانیش کە خۆیان بۆ پۆستی سەرۆکایەتی وڵات بەربژێر دەکەن لایەنگری و خواستی گۆڕانکاری لە بەر چاو نەگرن و هەر وەک هەمیشە سیلەی چاویان بڕیبێتە سەر ئەوەی کە فەلسەفەی سیاسی و ئیداری  لە ژێر سێبەری ڕێژیمی ئاخوندی دا بپارێزن و لەو بازنە دیکتاتۆریەدا بسوڕێنەوە. چۆن دەکرێت هیوایەکمان بە ئاڵۆگۆڕی شیاو و بەرچاو لە ئێراندا هەبێت و خەڵکی چەوساوە و زەحمەتکێشی کوردستان هانبدەین بڕۆنە سەر سندوقەکانی دەنگدان.

یەکێک لە هۆکارە گرینگەکانی  بەشداری بەربڵاوی خەڵک لە  هەر وڵاتێکدا رەنگدانەوەی خواست و داواکاریە سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابووریەکانیان،  کە پێشوەخت پڕوپاگەندەی هەلبژاردنی  لەسەر دەکرێ و هانی خەڵک دەدەن کە دەنگ بەوبەرنامە ڕاگەیاندراوە  بدرێت کە  خواستی  زۆرینەی هاووڵاتیانی تێدا ڕەچاوکرابێت. هەر بۆیە دەکرێت بڵێین خەڵکی وڵاتە ئازاد و دێمۆکراتیکەکان دەنگیان بۆ ئەو حیزب و لایەنە دەدەن کە هەڵگری ویست و داواکاریەکان بێ و لە بەرژەوەندی گەشەی گشتی دا ،خزمەت بەگەل و نیشتیمانەکەی بکات. بەلام هەلبژرادن لە ئیران دا ڕاست بە پێچەوانەی ئەو چەمکە گرینگە بەڕێوەدەچێت و زۆر جاریش بەقازانجی ڕێژیم و داخراوەیی زۆرتری حکوومەتی ئاخوندی فێل لە دەنگی خەڵک دەکرێت. بۆیە لێرەدا دەگەینە ئەو  ئاکامەی کە بەشداری خەڵک بەتایبەت خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە ‌هەڵبژاردندا بە هیچ کام لە ئامانجە کانیان ناگەیەنێت و تەنیا ئەوە نەبێت سەرانی ڕێژیم بڵێن ئەوان باوەڕو متمانەی خەڵکیان لە ڕێگای هەڵبژاردنەوە بەدەست هێناوە و شەرعیەتی ناڕەوا بە حاکمیەتی خۆیان بدەن.

 بێگوومان ئەو مەسەلەیە دەبێت بۆ وڵاتێکی فرە نەتەوەیی وەك ئێران زۆرروونتر بکرێتەوە و بێجگە لە مافە  ئابووری و کۆمەڵایەتیەکان، زەمینەی دابین کردنی ئازادی سیاسی و چەسپاندنی مافی گەلانیش ڕەچاوکرابێت و کۆتایی بە هەڵاواردنی سیاسی و نەتەوایەتی بێ و دەبێت حکوومەتی ناوەندی بەشێوەیی فیدڕاڵی ئیدارە بکرێت و هەلومەرجی هەموارکردنەوەی دەستووری سیاسی وڵات پێک بێت کە ئەوە تەنیا ڕێگایەکە بۆ ئەوەی گەلانی وڵات  بەمافی ئازادی و یەکسانی خۆیان بگەن لە چوارچێوەی ئێرانیکی دیمۆکرات و فیدڕالدا.

 خۆ ڕەنگە زۆر کەس و لایەنی ئەو تۆ هەبن کە پێیان وابێت هەلبژاردنی دەورەی یازدەهەمی سەڕۆک کۆماری  هێندێک جیاوازی لە گەل هەڵبژارنە فەرمایشتیەکانی ترداهەبێت و قەیران و مل ملانە نێو خۆیەکانی ڕێژیمی ئاخوندی ئێران بە قازانجی خواستە سیاسی و کۆمەڵایەتیەکانی ئازادیخوازانی وڵات  تەواو بێت.

 دیارە زۆر دەمێکە خەڵکی ئازادیخواز و ڕیفۆرمخوازی وڵات دڵی خۆیان بە هەڵبژاردنە دەورەیەکانی ڕێژیمی ئاخوندی ئێران خۆشکردەوە و پێیان وابووە کە دەرفەتێکی باش پێك دێت  بەئاڕاستەی گەشەکردنی ئازادی سیاسی نەتەوەیی  و هەلومەرجی   ڕیفۆرمی  سیاسی و ئیداری لە ئێراندا  هەلومەرجی لەبارتری لە پێناو چەسپاندنی ماف و ئازادیە دێمۆکڕاتیکەکانی کۆمەڵانی خەڵکی وڵات بۆ دەرەخسێت. بەڵام بێگوومان ئەو هەلومەرجە وەختیک زەمینەی بۆ دەرەخسێت کە کاندیداکان باوەڕیان بە دەستکاری  دەستوور و ڕیفۆرمی سیاسی لە نێو جمگەکانی دەسەڵات هێنابێت و سەنگەری گۆرانکاری و ئازادیە دێمۆکڕاتیکەکان هەڵبژێرن و چیتر خۆیان بە نیزامی ئاخوندی نەبەستنەوە.

هەر وەك دەبینین فەلسەفەی  فیکری  کاندیداکانی دەورەی یازدەهەمی سەرۆک کۆماری حکوومەتی نیزامی ئاخوندی ئێران  سیمای  زۆر دیکتاتۆر و پشتیووانی تیرۆرنێونەتەوەیان تێدا وەبەرچاو دەکەوێت  ، کە بەردەوام بەدژی بیری ئازدی و لایەنگرانی دابین کردنی سیستەمێکی بەتەواوی دێمۆکڕاتیک پلانی تیرۆریان بە ئاکام گەیاندوە و ئێستاش    بێگوومان  باوەڕیان بە هێچ جۆرە گۆڕانیکی  حوکمڕانی سیاسی و فرە ئیداری  بەشکڵی هەڕیمی لە ئێراندا نیەوە و هەموویان لەسەر ئەوەی کۆکن کە پاڕێزگاری دەستووری وڵات بکەن و ڕێگا بە نەیارانی نیزامەکەیان نەدرێ ئەو زەمینەیە بڕەخسێنن کە بە قازانجی گۆڕانێکی ڕیشەی بێ و نیزامی دیکتاتۆری بروخێنێ.

بێگوومان هەڵبژاردنی ئەو دەورەیەش  هیچ گۆڕانێک  لە بەرژەوەندی ماف و ئازادیە دێمۆکڕاتیکەکانی گەڵانی وڵاتدا بەدوای خۆیدا ناهێنێت و هەر وەک ساڵانی پێشوو کۆتای پێدێت و قۆناخێکی ترسەناکتر لە ژیانی سیاسی و کۆمەلایەتی گەلانی نبدەستی وڵات دەست پێدەکاتەوە  و کاربەدەستانی ڕێژیم هەتا بیرلە  دەربازبوون لە قەیرانە نێوخۆی و دەرەوەیەکانیان  نیەو  ڕێژەی بێکاری و داڕمانی ژیرخانی ئابووری وڵات لە ساڵانی پێشووزیاتر پەرەدەستێنێت.  

محمد سلیمانی

06.05.2013