هیج ڕچەوشوێنەوارێک لەم وشەیە،بەواتای نەژادییەکەی پێش لەهەڵکەندنی بەردەکەی بێستون بەدی نەکراوە
٠ تەنانەت دیارنی یەکەمەبەستی داریوش لەم وشەیەئاماژە بەواتانەژادییەکەی بوبێت٠ ئەم نێوە کەبەڕاشکاوی پێکهاتەوپەسنێکە و وەکوهخامەنشی زٶرتازەوتەنانەت ئیمڕٶژیش دەنوینێت٠ پێش لەداریوش،بەکارنەبراوە وبەڵگەنامەکانی مێزوپٶتامیا وزنجیرە پادشاکانی پاش هخامەنشییەکان بەوردی سەرەنجیان نەچووەتەسەری٠
من لەبەشی کٶتایی ئەم باسەدا بەواتای وشەیی و فورمییەکەی ئاماژەدەکەم،بەڵام لەبەرئەوە کەزٶربەی زانایان ئیشارەبەواتانەژادییەکەێ دەکەن و گریمانەی ناڕاستی زٶرلە دەورو بەریدالەیەک ئەدەنەوە،سەرەتابەپێویستی دازانم کەبٶپێش چاوخستنی ئەونهێنییانە کەداریوش بەوشەی بردوویەتەناخی مێژوو٠ تیشکێک بخەمەسەرکٶمەڵێ لەولێکدانەوانە٠ مژاری کٶچبەری لەجیهانی دێرینەدا،سەرهەڵدان و تێکچوونی شارستانییەتەکٶنەکان وبەگشتی هێزی گرنگی بزوێنەری مێژوو،هەمیشە لەکن زانایانوپشکێنەران پرسی زٶری لەسەربووە٠
بێگومان هێشتاوێنەیەکی ڕٶشن لەجێ بەجێ بوونی هٶزەکان لەدەستماندانی یە٠ دەربارەێ پرسی کٶچبەری شتێک نازانین ولەنەقشی کٶچبەری لەبنیات نان وتێکدانی شارستانییەتەکان وبەگشتی کاردانەوەی ئەوانەلەسەرپێشبەچوونی مێژووی شارستانیەت ئاگادارنین٠ نێودانانەکان وهەست پێکردنەکان،لەسنووری گریمانەو وابزانم،ئەولاتر،ناچن،ئەوەش لەسەربناغەی کٶمەڵێ بەڵگەنامەێ بڕواپێ نەکراو،وئاماژە وئەفسانە.بەناوبانگ ترین وبەهەمان ڕێژە بێ نیشان ترینی ئەوهەست پێکردنانەچەمکی ئاریایی و پێکهاتەی هیند وئوروپییە٠ هیندو ئیرانی و هیندو ژڕمەنی یە٠ کەسەرەڕاێ دووسەدە گەڕان و پشکنین،هێشتالەپشتوانەێ،جٶغرافی،و زمان ناسین بێ بەرییە وبەشێک لەچاوەڕووانی کەسانێ کەبەم وشانەوەسەرقاڵن،بەراوردناکات مژاری شوێنی سەرهەڵدانی ئاریاییەکان وکٶچبەربوون و پاش ئەوە نێشتەجێ بوونیان لەئیران و هیند و ئوروپادا،هٶکاری دەس تێوەردانی زٶرجٶربەجٶربووەکەسەرەڕای دەیان ساڵ پشکنینی بێ وچان ولەدووا پلەێ ئەوپشکنینانەداهێشتاهیچ سەرکەوتنێکی شیاوی داکٶکی کردن بەدەست نەهاتووە٠
یەکەمین تێزێک کەلەسەرتەوەری ئاریاییەوەدەچەرخێت،ئەڵێ..لەکاتێکی نادیار وهەرێمێکی نادیاری باکوور،سێ گروپ لەهٶزەئاریاییەکان ڕووبەهیندوئیران و ئوروپاکٶچبەربوون،بەڵام ئەم ڕوانگەیەڕٶشنی ناکاتەوەکە وەهاگروپێکی چڕوپڕ،چٶن لەناوچەیەکی نەشیاووەکوباکورداکٶبونەوە٠ پێش لەكۆچەربونیان لەچ بارودٶخێکی گەشەکردنی مێژووییدادەژیان٠ بٶچی ولەچ کاتێکداناچاربەکٶچبەری بوون و گرنگترلەهەرشتێک،کاتی کٶچبەربوونی ئەم هٶزەباکورییەنە،سەرزەویی هیند و ئیران و ئوروپاخاوەنی چ جٶرە دانیشتووانێک بوون لەچ پلەیەکی گەشەکردنی مێژوویی دادەژیان؟وەڵام دانەوەی وردبەم پرسیارانەبەم ژٶرەیە..
یەکەم کٶبونەوەی وەها کٶمەڵێک لەکٶچبەران،لەناوچەێ ئاماژەپێکراوی خٶلقێنرادا هیچ کاتێک ڕێ ناکەوێت،دووەم ڕٶشن ئەبێتەوە کەئەگەرئەوهٶزانەش مادییەتیان هەبووبێت،لەحاڵەتی داڕشتنی بنەڕەتی هٶنەر وفەرهەنگی پێویست بٶپەرەپێدانی شارستانیەت ولە کۆتاییدا نیشانی ئەدەن کە سەرزەوییەکانی باکوری هیند،بەرزاییەکانی ئیران،مێزوپۆتامیاو ناوەند وباشووری ئوروپا،لەمێژەوەلەلایەن خەڵکانی ڕەسەن ویەکگرتوو و پێشکەوتووەوەداگیرکرابوو،وکۆچبەرانی خەیاڵی هۆزی ئاریانەیان دەتووانی بەئاسانی ئەوانەدەرپەرێنن وشوێنی ئەوانەپڕبکەنەوە وشارستانیەت وناونیشانی خۆیان بکەن بەجێگری شارستانیەتی بەناوبانگی ئەوانە٠ هەرئەم ناڕۆشنییانەئەبێ بەهۆی ئەوە کەلەسێ دەهەێ دوواییدا،دووپاتکردنەوەێ وشەێ ئاریایی ببێ بەمەبەستی ناسینی نەژادێکی دیاریکراو وجیاوازلەنووسینەکانی هەرمێژوونووسێک کەنیشانەیەکی کۆنەپەرستی پێوەدیاربێت ٠