استانی برای پاک کردن هویت. آگری اسماعیل نژاد

بالغ بر ٤ دهه است کە هر از گاهی و هر دفعە از زبانی فردی مسئلە استان مکریان مطرح میگرد در چند روز گذشتە این دفعە در صحن مجلس و از زبان عثمان احمدی نمایندە مهاباد این موضوع با کمی تفاوت مطرح شودە است . تفاوت در اسم استان بود از مکریان بە استان کوردستان شمالی تغییر نام دادە است.

بهتر است نوشتە رابا پرسش چرایی؟ تشکیل یک استان جدید آغاز کنیم.

در اساس و در شرایطی کە مسئلە هویتی ، ملی ، مذ‌هبی مطرح نباشد مهمترین دلیل برای تشکیل استانی جدید مدیریت در این استان است مانند استان البرز کە از استان تهران جدا شدە است .

اما در شرایطی کە مسئلە هویتی ، ملی و مذهبی در یک منطقە جغرافیایی مطرح باشد این مسائل متغییراتی هستند کە در هنگام تقسیم بندیهای حائز اهمیت بودە و جدا از مسئلە مدیریتی در تقسیمات احتمالی مطرح شدە و باید در نظر گرفتە شوند .

استان ارومیە کە در تقسیمات کشوری بە استان آذربایجان غربی شناختە شدە است از لحاظ هویتی سە ملیت کورد ، آذری و ارمنی در آن ساکن هستند و از لحاظ مذهبی دو مذهب شیعە و سنی و آیین ارمنی مذاهب رسمی استان را تشکیل می دهند.

با نگاهی کوتاە بە اسم رسمی این استان برای هر محققی مشخص است کە در اسم گذاری این استان نیاتی سیاسی وجود داشتە است، در شرایطی کە بیشینە این استان را کوردها تشکیل دادەاند چرا باید اسم رسمی استان فاقد هر گونە مشخصەای از هویت کورد بودن باشد؟!

این در حالی است کە بیشتر اسمهای رسمی استانهای ایران با مشخصە هویتی همراە هستند مانند کوردستان ، سیستان و بلوچستان ، آذربایجان شرقی و …

مسئلە بە این موضوع ختم نمی شود و درسیاستگذاری ، فعالیت جمعی فرهنگی ، هویتی و مذهبی و حتی تعامل و مدارا هیچ نشانەای از حضور ملیتهای متفاوت و مذاهب جدا در این استان وجود ندارد.

این مسئلە زمینە ساز آن شدە است کە کسانی از سر نیتی شوم و جمع از سر طاق شدن طاقت موضوع تشکیل استانی جدید کە منفک شدە از استان ارومیە است را مطرح کنند. طراحان این استان جدید، کە گاها مکریان و بعضا کوردستان شمالی نامیدە میشود بر این عقیدە بودە و هستند کە جدا شدن بخش جنوبی استان ارومیە از این استان و تشکیل استانی جدید کە بیشینە آن را، مردمانی با هویت کوردی و مذهب سنی تشکیل میدهد، میتواند هویت گم شدە در سیاستگذاری استان ارومیە را دوبارە نمایان کند.

در نگاە اول استدلال فوق استدلالی منطقی و بر اساس خواستە عموم مردم است اما با نگاهی ژرف بە ساختار استان ارومیە این استدلال از هرگونە منطق خالی میگردد.

چرای غیرە منطقی بودن استدلال در چیست؟!

١: پراکندگی هویت کورد، و آذری در استان ارومیە بر اساس جغرافیایی مشخص نیست بە این مفهوم کە کوردها در تمامی جغرافیای استان ارومیە ساکن هستند واز حق سرزمین برخوردار بودە اما آذریها در جنوب استان ارومیە ساکن نیستند و همین موضوع باعث شدە است مسئلە تفکیک جنوب استان مطرح گردد. بە گمان اینکە چون در جنوب بیشینە ٩٥% را کوردها تشکیل دادەاند پس هویت کوردی میتواند مشخصە استان جدید باشد در حالی کە هویت کوردی باید مشخصە تمام جغرافیای استان ارومیە باشد پس در واقع تشکیل استان جدید بر اساس حضور کوردها در یک منطقە جغرافیای نیست بلکە بر اساس عدم حضور آذریها در یک منطقە جغرافیای طراحی شدە است. و در این راە حل هویت دیگر کوردهای خارج از محدودە استان کوردستان شمالی در نظر گرفتە نشدە است.

٢: در شرایط کنونی کە بیشینە جمعیتی استان ارومیە را کوردها تشکیل میدهند مسئولین این استان در تلاشند از طریق سیاستگذاریهای غیرە همگون با ساختار اجتماعی و فرهنگی استان، و نیز از طریق مدیریت سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی هویت کوردی این استان را پنهان کنند.

اگر جغرافیای کە از ساکنانی با بیشینە هویت کورد بودن برخوردار است از این استان جدا شود هویت دیگر کوردهای کە در محدودە استان ارومیە جدید قرار میگرند با چالشی بە مراتب بزرگتر از اکنون روبرو خواهندشد.

٣: تشکیل استان جدید کە منفک شدە از استان ارومیە است در واقع تلاشی مدیریتی برای تشکیل سدی دیگر در راستای عدم ارتباط جمعی و اجتماعی کوردها باهم در جغرافیای کوردستان است و بی گمان این مسئلە در شرایط کنونی کە کوردها در کوردستان شرقی از قدرتی سیاسی برخودار نیستند میتواند بر شکلگیری رفتار هویتی _سیاسی مستقل از هم کوردها تاثیر داشتە باشد. این در حالی است کە مبارزات ملی کوردستان در شرایط کنونی نیازمند است کە جامعە کوردستان شرقی رفتار هویتی _سیاسی متحد داشتە باشد

٤: ضمانتی برای اجرائی شدن مسئلە “پررنگ شدن هویت کوردی” در استان جدید کە مدافعان آن استان مطرح میکنند در عمل وجود ندارد. حتی تجربە فعلی این مسئلە را بە چالش میکشد برای مثال استان کرمانشاە و ایلام کە از هویتی کوردی برخودار هستند در حالی کە در سیاستگذاری این استانها این هویت پنهان است. آنچە نمایان است سیاستگذاران جمهوری اسلامی هویت کورد بودن را محدود بە استان سنندج کردەاند. پس نمیتوان با اطمینان ادعا کرد در صورت تشکیل استان کوردستان شمالی هویت کوردی در سیاستگذاریهای این منطقە پررنگ میشود.

مسئلە اصلی در استان ارومیە پنهان بودن هویت کوردی این استان است اما راە حل اساسی آن منفک کردن بخشی از این استان نیست بلکە تاکید بر تغییر رویە سیاستگذاری هویتی ، فرهنگی و اقتصادی استان است و در گام اول باید نام رسمی استان تغییر نماید نە اینکە قسمتی از استان جدا شدە و با این گام هویت ملی آن بخش از کوردستان کە تحت عنوان رسمی استان آذربایجان غربی جدید شناختە میشود بیشتر بە چالش طلبیدە شود