به‌كارهێنانی توندوتیژی و تێرۆر، ئه‌شكه‌نجه و قه‌ڵاچۆكردن له تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی وه‌ها ده‌سه‌ڵاتگه‌لێكن.
___________________________________
پرسگه‌لێك وه‌ك ئازادییه سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان، ماوه‌یه‌كی زۆر نییه له كۆمه‌ڵگای مرۆییدا كه‌وتوونه‌ته به‌ر باس و مێژووی ئه‌م چه‌مكانه ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ ئه‌م چه‌ند سه‌ده‌ی رابردووه و ئه‌و ئاڵوگۆڕه بنه‌ڕه‌تییانه‌ی به سه‌ر ئه‌ندێشه‌ی ئورووپایی‌دا هاتووه و بووه‌ته هۆكاری شكاندنی پێكهاته نه‌ریتییه‌كان و له‌وێوه به‌ره‌و رۆژهه‌ڵات په‌لی هاویشتووه.
ده‌ربازبوون له بازنه‌ی فه‌لسه‌فه‌گه‌لێكی ئایینی وه‌ك “جه‌بر و ئیختیار” وه‌كوو رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی ئیراده‌ی خودا و ئیراده‌ی مرۆڤ یان ئیراده‌یه‌كی ئاسمانی و ئیراده‌یه‌كی زه‌وینی و په‌یوه‌ندیی نێوانیان و هه‌روه‌ها له په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ بابه‌تێك به ناوی”خێر و شه‌ڕ” یان به واتایه‌كی دیكه “چاكه و خراپه” و پێناسه كردنی به پێی پێكهاته و كولتووری
كۆمه‌ڵگاكان وه‌ك ئاماژه‌ی پێكرا ئه‌و ململانێیانه بوون كه هانده‌ر و هوكاری گه‌یشتنی هزری كۆمه‌ڵگای مرۆڤایه‌تی به‌ره‌و ئاراسته و چه‌مكه نوێیه‌كان بوون. ئه‌ندێشه‌ی سه‌رده‌میانه و روانینی نوێ، په‌یوه‌ندیی نێوان خودا و مرۆڤ به په‌یوه‌ندییه‌كی رۆحی و به‌ده‌ر له تێكه‌ڵ كردنی به ده‌سه‌ڵاته‌وه ده‌بینێ و روانگه‌ی سێكۆلاریزم وه‌كوو چه‌مكێكی كارا له دنیای سیاسه‌ت و ده‌سه‌ڵاتدایی سه‌رده‌مییانه‌دا پێناسه ده‌كات. سیستمی ده‌سه‌ڵاتداریی سه‌رده‌میانه زیاتر په‌رژاوه‌ته سه‌ر په‌یوه‌ندیی نێوان مرۆڤ و مرۆڤ، واته په‌یوه‌ندییه كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان و له‌و سۆنگه‌شه‌وه چه‌مكێك به‌ناوی ئازادی پێناسه ده‌كرێت و ره‌هه‌ندی جۆاوجۆر به‌خۆیه‌وه ده‌بینێت. یه‌كێك له‌و ره‌هه‌ندانه‌ی كه مه‌به‌ستی ئه‌م بابه‌ته‌ی ئێمه‌یه “ئازادیی سیاسی”ه كه وه‌كوو كۆڵه‌كه‌ی سه‌ره‌كیی هه‌بوونی دێموكراسی پێناسه ده‌كرێت و پێشێل كردنی ئازادییه سییاسییه‌كان، پێشێل كردنی بنه‌مایه‌كه به‌ناوی ده‌سه‌ڵاتی خه‌ڵك كه له یاسای بنه‌ڕه‌تییدا راشكاوانه ئاماژه‌ی پێده‌كرێت و ئه‌و پێشێلكارییه به دژایه‌تی كردن له‌گه‌ڵ سه‌روه‌ری یاسا داده‌نرێت. یاسایه‌ك كه پێناسه‌یه‌كی ورد له راده‌ی هه‌موو ره‌هه‌نده‌كانی ئازادی و له‌وانه ئازادیی سیاسی به‌ده‌سته‌وه ده‌دات.
كاتێك به شێوه گشتییه‌كه‌ی باس له ئازادی ده‌كه‌ین مه‌به‌ست ئه‌وه‌یه كه ئیراده‌ی تاك بۆ گه‌یشتن به مه‌به‌سته‌كانی به‌ره‌وڕووی هیچ چه‌شنه به‌ربه‌ست یان رێگرێك نه‌بێته‌وه، دیاره ئه‌وه‌ش به‌سه‌رنجدان به رێژه‌یی بوونی ئازادیی و خوێندنه‌وه‌یه‌كی لۆژیكی له‌و چه‌مكه‌یه له‌به‌رامبه‌ر پێناسه كردنی له‌سه‌ر بنه‌مای جاڕنامه‌ی جیهانیی مافه‌كانی مرۆڤ و ئه‌و سنوورانه‌ی بۆ ئازادییه تاكه‌كه‌سییان له به‌رامبه‌ر ئازادییه گشتییه‌كاندا دانراون. ئازادیی تاك له كۆمه‌ڵگا جیاوازه‌كاندا پێناسه‌ی جۆراوجۆر وه‌رده‌گرێت، به‌ڵام به گشتی له رووی سیاسییه‌وه، ئازادی بیر و بۆچوون، ده‌ربڕین، كۆبوونه‌وه و بڵاو كردنه‌وه‌ی بیرو بۆچوونه‌كان له رێی راگه‌یاندنی ئازاده‌وه ئه‌و ئازادییه بنه‌ڕه‌تیانه‌ن كه هه‌موو یاسا دێموكراتیكه‌كان له‌سه‌ریان هاوڕان.
لێره‌وه و له‌و سۆنگه‌وه وڵاته‌كان به‌سه‌ر دێموكراتیك و نادێمۆكراتیكدا دابه‌ش ده‌كرێن و چه‌مكه گشتی و بنه‌ڕه‌تییه‌كان شرۆڤه ده‌كرێن و پێناسه‌كانی ئازادی و به تایبه‌تی ئازادی سیاسی خوێندنه‌وه‌یان بۆ ده‌كرێت و وڵاتانێك به پێشگری دێمۆكراتیكه‌وه پێناسه‌یه‌كی دروست و راسته‌قینه له سیستمی ده‌سه‌ڵاتداریی خۆیان ده‌خه‌نه روو و به پێچه‌وانه‌شه‌وه هه‌ن وڵاتانێك كه هه‌ڵگری پێشگری نادێمۆكرتیك ده‌بن و سیستمی ده‌سه‌ڵاتدارییان له‌سه‌ر ئه‌ساسی نادێمۆكراتیك بوون وێنا ده‌كه‌ن. له‌و وڵاتانه‌دا ئازادی له په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ پێشێلكاری و ده‌سه‌ڵاتێكی به‌سه‌ردا سه‌پاودا مانا ده‌كرێته‌وه و خوێندنه‌وه‌ی بۆ ده‌كرێت، لێره‌دا تاكه هه‌ستیار و ده‌روه‌سته‌كانی ئه‌و كۆمه‌ڵگایانه بیر له واتای راسته‌قینه‌ی ئازادی ده‌كه‌نه‌وه و ئه‌وه‌یكه ده‌یانهه‌وێ له چی ئازاد بن و ئه‌و ئازادییه‌ی بیری لێ ده‌كه‌نه‌وه و خه‌بانی بۆ ده‌كه‌ن بۆ چ مه‌به‌ستێكه.
یه‌كێك له تایبه‌تمه‌ندییه سه‌ره‌كییه‌كانی سیستمه دێموكراتیكه‌كان ئازادیی هه‌ڵبژاردنه بۆ ئه‌وه‌ی له‌و سۆنگه‌وه ده‌سه‌ڵات له نێوان حیزبه سیاسییه‌كان و رێكخراوه‌كان و كه‌سایه‌تییه‌كاندا ده‌ستاوده‌ست بكرێت و به گشتی شێوازێكی ئاسایی له گۆڕینی ده‌سه‌ڵات و ده‌سه‌ڵاتداره‌كانه له رێی ده‌نگی خه‌ڵكه‌وه، كه هه‌مان بنه‌مای ده‌سه‌ڵاتی خه‌ڵك، واته مرۆڤ به‌رامبه‌ر به مرۆڤ و نه‌ك مرۆڤ به‌رامبه‌ر به ده‌سه‌ڵاتێكی نه‌گۆڕی ئاسمانییه.
له لایه‌كی دیكه‌وه و له خاڵی به‌رامبه‌ر به سیستمه دێمۆكراتیكه‌كان، سیستمی نادێمۆكراتیك و ده‌سه‌ڵاتی توتالیتێره كه به شێوه‌ی ره‌ها خۆی پێناسه ده‌كات و لادان له یاسا و رێساكانی ده‌وڵه‌تی ره‌ها به خیانه‌ت داده‌نرێت و داواكاریی ئازادییه گشتییه‌كان و به تایبه‌تی ئازادیی سیاسی سزای توند و ته‌نانه‌ت كوشتنی به‌دواوه ده‌بێت. ده‌سه‌ڵاته نادێموكراتیكه‌كان تێكنۆلۆژیی نوێ و كه‌ره‌سته‌كانی په‌یوه‌ندی گرتن وه‌ك رۆژنامه، سینه‌ما، رادیۆ، ئینتێرنێت و…هتد، به‌كار ده‌هێنن بۆ ئه‌وه‌ی كۆنترۆڵیان به‌سه‌ر هه‌موو خه‌ڵكی ئه‌و وڵاته‌دا هه‌بێت و بازنه‌یه‌ك له تاك په‌ره‌ستی به‌ده‌وری رێبه‌ری وڵاتدا درووست بكه‌ن و پیرۆزایه‌تی پێببه‌خشن. به‌كارهێنانی توندوتیژی و تێرۆر، ئه‌شكه‌نجه و قه‌ڵاچۆكردن له تایبه‌تمه‌ندییه‌كانی وه‌ها ده‌سه‌ڵاتگه‌لێكن.
رێژیمی ئێران یه‌كێك له نموونه هه‌ره‌به‌رچاوه‌كانی سیستمه نادێموكراتیكه‌كانه و هه‌موو ئه‌و پێوه‌رانه ده‌گرێته‌وه كه ده‌ستنیشانی سیستمێكی توتالیتێر، ره‌ها و سه‌ره‌ڕۆ ده‌كه‌ن. پێشێلكاری مافه‌كانی مرۆڤ له سیستمی ده‌سه‌ڵاتداریی ئێراندا هه‌ر له یاسای بنه‌ڕه‌تیی ئه‌و وڵاته‌وه ده‌ست پێده‌كات و ته‌نانه‌ت به خوێندنه‌وه‌یه‌كی ئاسایی و له لایه‌ن مرۆڤێكی ئاساییشه‌وه به زه‌قی ده‌رده‌كه‌وێت. گرێدراوێی مافه‌كانی تاك به یاسا ئاسمانییه‌كان و ره‌ها و نه‌گۆڕ بوونی ئه‌و یاساگه‌له و خوێندنه‌وه‌ی نالۆژیكی و دواكه‌وتووانه له ماف و ده‌رفه‌ته‌كان له سای وه‌ها سیستمێكدا به ئاشكرا ده‌ریده‌خات كه ئه‌گه‌ر هه‌ندێ خاڵی رواڵه‌تییانه‌ی ئه‌رێنیش له یاسای بنه‌ڕه‌تیی ئه‌و وڵاته‌دا هێنرابێت ته‌نیا هه‌وڵێكی چه‌واشه‌كارانه‌یه و به پاشگر و پێشگره ئایینییه‌كانییه‌وه ته‌نیا له به‌رژه‌وه‌ندی تاقمێكی دیاریكراودا گونجاندوویانه.
یه‌كێك له‌و خاڵانه و له‌و هه‌وڵه چه‌واشه‌كارانه، سیستمی هه‌ڵبژاردنه له‌و وڵاته‌دا. به درێژایی ته‌مه‌نی نگریس و ته‌ژی له شووره‌یی ئه‌و رێژیمه به ده‌یان خولی هه‌ڵبژاردن له مه‌جلیسه‌وه هه‌تا سه‌رۆك كۆماری به‌ڕێوه براون و به دانان(انتصاب) له‌بری هه‌ڵبژاردن(انتخاب) پێوه‌ره‌كانی هه‌ڵبژاردنی راسته‌قینه‌یان پێشێل كردووه و هه‌موو جارێك و هه‌رجاره‌ش به چه‌واشه‌كاری و فێڵ و ته‌ڵه‌كه و به كه‌ڵك وه‌رگرتن له سیاسه‌تی دووبه‌ره‌كی نانه‌وه له نێوان ئیتنیك و ئایین و ئایینزاكاندا، خه‌ڵكیان هێناوه‌ته سه‌ر سندووقه‌كانی ده‌نگدان و ئه‌وه‌ش بۆیان گرینگ نه‌بووه، خواستی خه‌ڵك و ئه‌و ده‌نگانه‌ن كه دراون و له ئه‌نجامدا خواستی خۆیانیان به ناوی ده‌نگی خه‌ڵك، ده‌رخواردی هه‌مان خه‌ڵك داوه و سووكایه‌تییان به كه‌رامه‌ت و شعووری خه‌ڵك كردووه.
به خۆشحاڵییه‌وه ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ ده‌بینرێت و هه‌ستی پێده‌كرێت به‌رزبوونه‌وه‌ی ئاستی هۆشیاریی خه‌ڵكه و چاوه‌ڕوان ده‌كرێت ئه‌و كۆده‌نگییه‌ی له نێوان خه‌ڵك و رێكخراو و حیزبه سیاسییه‌كاندا هاتۆته ئارا جارێكی دیكه رێگه نه‌دات به‌وه‌ی رێژیمی كۆماری ئیسلامی له مه‌به‌سته چه‌واشه‌كارانه و نگریسه‌كانی خۆیدا سه‌ركه‌وتوو بێت و ره‌وایی نه‌بوو و دۆڕاوی خۆی به ناوی خه‌ڵكه‌وه وێنا بكات.
{jcomments off}
ئێمە هەر بەیەک چاو دەبینین !، مەلا برایم مەجید پوور
یادێک لە سێ شەهید، کە یەکیان هەرگیز نەگەڕایەوە، عەلی هاشمی
هۆرامان / شاهۆ/ شاوە/ ئەشاوەهوو، سدێق بابایی
رەهەنـدی نەتەوەیی و نیشـتمانی لە هـۆنـراوەی منداڵان.. رەزا شـوان
نتانیاهو: اسرائیل به برنامه هسته‌ای حکومت ایران ضربه زد
هــــــــــــــاڵ؛ ڕۆمان ، سدێق بابایی
كەركووك لە نێوان هەردوو ئاماری 1947-1957، عەلی مەحمود محەمەد
گەشەكردنی كەركووك لە قەبارەو ژمارەی دانیشتوان ، عەلی مەحمود محەمەد
بۆ کێ دەنووسی؟!، برایم فەڕشی 
لە خۆم دەگەڕێم، برایم فەڕشی
پرونده ۵۴ هزار صفحه‌ای فساد ۵۲ مقام ارشد جمهوری اسلامی
تایبەتمەنـدییەکانی پاڵەوان لە چـیرۆکی منـداڵان.. رەزا شـوان
هەڵبژاردنی پارلەمانی کوردستان، عوسمان کەوکەبی شاد
” هەتا ئێستاش رۆژ نییە تاوێک بۆ دایک و باوکم نەگریم” سالۆ مولەر ، و. هەڵۆ بەرزنجەیی
عصیان آهو؛ بازپس‌گیری زنانه بدن
یادێک لە شەهیدی فەرماندە جەعفەر بایەزیدی (چەعفەر کۆمەڵە)، عەلی هاشمی
کریستینا هامۆک کۆچ دەبێتە یەکەم کەشتیوانی ژن بۆ سەر مانگ.. رەزا شـوان
مافی كەمایەتییەكان لە نێوان رەیان شارباژێڕی و مونا چۆمانی، عەلی مەحمود محەمەد
بەس نیە شەڕو دووبەرەکی ؟!، مەلا برایم مەجید پوور
یەکەم هێرشی ئاشکرای ئیسرائیل بە فڕۆکەی شەڕکەر بۆ سەر ئێران، بۆچوونی مەنسوور عەزیزی و عەلی جەوانمەردی
خەبات بۆ پاراستنی یەکڕیزیی هەرێمی کوردستان، د. سامان شاڵی- پارتی چەپی ئەڵمانی لە دووڕیانی: دەستپێکێکی نوێ و هەڵوەشانەوە دا، هەڵۆ بەرزنجەیی
ماسییه زیته، سەعی سەقزی
بە خاکسپاردنی هاوڕێ موتەلیب حەریقی لە ستۆکهۆلـم
خاتوو ریـپـین چـیرۆکنووسێکی ئـۆسترالـییە بۆ منـداڵان.. رەزا شـوان- دەڵێـێ بــەهــەشــتــی خــوایــە، مەلا برایم مەجید پوور
ئاگاداری/ مەڕاسیمی بەخاكسپاردنی خاڵ موتەلیب
خەڵاتی ئاشتی نۆبێل ٢٠٢٤، عوسمان کەوکەبی شاد
شیوەنی دوای هەڵبژاردن، عەلی مەحمود محەمەد- تانیشک بچووکترین وەرگری دکتۆرایە لە جیهـان.. رەزا شـوان
به نوشته‌ای از مترجم (محمد خاکی) بنگریم !، سه‌عی سه‌قزی
کۆچی دوایی موتەلیب حەریقی (خاڵە موتەلیب)
سهركهوتنی حهماس!، عهبدولهتیف ئهلمهناوی
چەند چالاكییەك لە رۆژی جیهانی دژ بە ئیعدام
ویرانکردن خاورمیانه و قتلعام مردم آن منطقه توسط دولتهای اسرائیل و ایران و امریکا!، سەعی سەقزی
چۆن وەک هەرێمی کوردستان لە جەنگی ئیسرائیل و بەرەی مقاوەمە بڕوانین؟، زوبێر رەسوڵ
ئیسرائیل و حیزبوڵا و لوبنان، مهریوان وریا قانع- فـانتـازیـا لە وێـژەی منـداڵان.. رەزا شـوان
- ئەخلاقی ئیسلامی و تایبەتمەندیەکانی ، مەلا برایم مەجیدپوور
هێڕشی موشەکی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل، عوسمان کەوکەبیشاد
کاریگەرییەکانی هێرشەکەی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل لەسەر پرسی کورد!، شهریف عەلی
بۆچی چارەنووسی فەلەستینییەکان وەکو ئێمەی لێهات؟، موفید محەمەد نوری
سرویس امنیتی سوئد از «احتمال نقش ایران» در حملات نزدیک سفارت‌های اسرائیل در کپنهاگ و استکهلم خبر داد.
هێرشی ئێران بۆ سەر ئیسرائیل، ئەوە دوهەم هێرشی ئێرانە، وەک رێکەوتنی ژێر بە ژێر یان تەڵە دەچێ، ساڵە نەڵۆسی
حیزبوڵڵای لوبنان کوژرانی حەسەن نەسروڵڵای راگەیاند
به مناسبت دومین سالروز (جمعه سیاه) زاهدان ، سەعی سەقزی
بۆ هونەرمەندی نەمر فەتانە وەلیدی، سەعی سەقزی- لە جەنگی حیزبوڵا-ئیسرائیل، تا شەرەفکەندی و ڕیفراندۆمی باشوری کوردستان!، شهریف عەلی
هاو سەنگەری دێرین ” لە وڵامی پرسیارەکەت کە نووسی بووت دەبێ چ بکەین” ، مەلا برایم مەجید پوور- وێـژەی منـداڵان لە رووسـیا.. رەزا شـوان
ڕاگەیاندنی کۆمەڵە بە بۆنەی گیانبەختکردنی هاوڕێ ڕێبوار کەریمیان
هێرشی گەورەی مووساد بۆ سەر حیزبوڵا لە رێگای تەقینەوەی پەیجەر
یادێک لە کاک سەعیدی لێو بەبزە، سەید عەلی هاشمی
چارەنووسی نادیاری کوردی ڕۆژهەڵات له باشووری کوردستان؟، د. کامران ئەمینئاوە- بــاوەڕ ، مەلا برایم مەجید پوور
بەیانی باش ژینا- ژینانامە، برایم فەڕشی
مانگرتنی ٢٥ی خەرمانان دوهەمین ساڵڕۆژی شۆرشی ژینا
لە یادی 2 ساڵەی شۆڕشی ژینا، ئاستەنگییەکانی سەر خەباتی سیاسی. گرێدانی کۆنگرەی ڕاوئژی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، عارف باوەجانی.
پەیامی ناوەندی بەڕێوەبەریی گشتیی حیزب بە بۆنەی دووهەمین ساڵوەگەڕی بزووتنەوەی ژینا
ببورن كوردانی رۆژهەڵات و باكوور
اقدام به خودسوزی یک پدر بلوچ، به‌دنبال رد ثبت نام فرزندش در زاهدان؛ سخنگوی وزارت آموزش و پرورش: «موضوع را نفی نمی‌کنیم»
ڕاگواستنی بارەگا و شوینی ژیانی ئەندام و بنەماڵەکانی کۆمەڵەکان له زڕگوێزەوە بۆ سورداش، کوردانی ئاڵمان- میا تالێریکۆ لە یانزە مانگیدا بوو بە ئەکتەرێکی ناسراو.. رەزا شـوان
بەیاننامەی ڕێكخراو و چالاكوانانی بواری جینۆساید تایبەت بە كاركردن لە گۆڕە بەكۆمەڵەكان
ئەنجوومەنی ئاسایشی هەرێمی کوردستان: یەکێتی بەهزاد خوسرەویی رادەستی ئێران کردووە
بنەماڵەی بێهزاد خەسرەوی: کوورەکەمان ئازاد نەکراوە و لە دەستبەسەرگەی ئیتلاعاتی سنە ناچار بە دانپێدانانی زۆرەملێ کراوە
بۆ خوشک و برایانی رۆژهەڵات، داوای لێبوردنتان لێ دەکەم. من بێبەریم لەوەی دژی ئێوە دەکرێت، ئاسۆس هەردی
حیزبی دێمۆكڕات لەبارەی گرتن و ڕادەستکردنی بێهزاد خوسرەوی راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوە
ئاڵۆزییە نەناسراوەکانی کۆچبەری, حەسەن قارەمانی- جیا کردنەوەی دین لە سیاسەت، مەلا برایم مەجید پوور
ئاشـتـبوونەی رەنگـەکان.. رەزا شـوان
30ی ئاب رۆژی جیهانی بێسەرووشوێنكراوان
(زبان فارسی) زبان مشترک یا زبان تحمیلی؟، سه‌عی سه‌قزی
شەڕێکی قارەمانانە لە ڕۆژێکی وەک ئەوڕۆ، 6ی خەرمانانی 1361ی هەتاوی، عەلی هاشمی
فیلمی بە خاکسپاردنی خــــاڵە شێخ محەممەد بڵباسی”تەڵقینەکەی بەو زمانە نەبوو کە دایکی فێری کردبوو، مەلا برایم مەجید پوور 
هاوسەرگیریی منداڵ و پێنەگەیشتوو یان بەسەبایاكردن؟، د. ئادەم بێدار
لە یادی 18 ساڵەی دادگایی تاوانبارانی ئەنفال و رۆژی دادپەروەری كوردستاندا
کچۆڵە ئابیجیتا گوپتا بچووکترین نووسەری جیهانە.. رەزا شـوان- فیلمی بە خاکسپاردنی خاڵە شێخ محەممەد بڵباسی لە ساڵی 2009، ساڵە نەڵۆسی
- شەڕێک کە مرۆڤە دەمارگرژەکان هەڵیان گیرساندوە، مەلا برایم مەجید پوور
