چاوپێكه‌وتنی‌ گۆڤاری‌ "سڤیل" له‌گه‌ڵ كاك مسته‌فا هیجری‌

گۆڤاری‌ سڤیل، گۆڤارێكی‌ هه‌فتانه‌ی‌ گشتیی‌ ئازاده‌ له‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌ عێراق چاپ‌و بڵاو ده‌كرێته‌وه‌،

له‌ ژماره‌ (126)ی‌ خۆیدا چاوپێكه‌وتنێكی‌ له‌گه‌ڵ كاك مسته‌فا هیجری‌، سكرتێری‌ گشتیی‌ حیزبی‌ دێموكراتی‌ كوردستانی‌ ئێران ئه‌نجام داوه‌ كه‌ ئێمه‌ لێره‌دا سه‌رنجتان بۆ ده‌قی‌ ئه‌و وتووێژه‌ راده‌كێشین:
سڤیل: كۆیە
مستەفا هیجری، سكرتێری حیزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران لەو دیمانەیەدا لەگەڵ (سڤیل)، باس لەگۆڕانكارییەكانی ناوچەكە دەكات، هاوكات باس لەبەرەكەی تری حیزبی دیموكرات دەكات و دەڵێ ئەوان كەمینە بوون مافی ئەوەیان نییە بەناوی حیزبی دیموكراتەوە كار بكەن، بۆیە تا ناوەكەیان نەگۆڕن هەماهەنگیان لەگەڵ ناكەین بۆ دروستكردنی بەرە.

سڤیل: لەگۆڕانكارییەكانی ناوچەكەوە دەست پێ دەكەین، ئێران لەكوێی ئەو گۆڕانكارییانە دەبینی؟
مستەفا هیجری: پێم وابێ ئەو گۆڕانكارییانەی لانی كەم لەماوەی ساڵی رابردوودا لەناوچەكەدا هاتۆتەپێش، كۆماری ئیسلامی ئێرانی خستۆتە پەلەقاژە، نیشانەكانی ئەو پەلەقاژەیەش، ئەو یارمەتیانەن كە كۆماری ئیسلامی ئێران بەهەموو شێوەیەك پێشكەش بەدەوڵەتی سوریای دەكات، چونكە سوریا ئێستا تەنیا دەوڵەتە، كە وەك دۆست و هاوپەیمانی ئێران لەناوچەكەدا ماوەتەوە. لەباری سیستەمی حكومڕانی و دەسەڵاتداریشەوە زۆر لەیەكتر نزیكن، بۆیە ئێران هەوڵی زۆر دەدات بۆ مانەوەی رژێمی سوریا. پێم وابێ نەمانی ئەو حكومەتەی ئێستای سوریا، كاریگەری زۆری دەبێت لەسەر بارودۆخی ئێران و ئێرانیش تاكە دۆستی خۆی لەناوچەی عەرەبیدا لەدەست دەدات، بۆیە ترسی لێ نیشتووە.
سڤیل: بەڵام گەر جموجۆڵ و خرۆشانێك لەناوەوەی ئێراندا نەبێت، گۆڕانكارییەكانی ناوچەكە و هی سوریاش بەتایبەت چ كاریگەریەكی لەسەر ئێران دەبێت؟
مستەفا هیجری: ئەوە بەتەواوەتی راستە، دەبێ لەپێشدا جموجۆڵەكە لەناوەوە بێت، بەڵام پێم وابێ ئەم گۆڕانكاریانە كاریگەریان دەبێت، بۆ ئەوەی لەئێرانیشدا ئەم جموجۆڵە دەست پێبكات. كێشەی خەڵكی ئێران ئەوەیە، كۆماری ئیسلامی ئێران جگەلەوەی زەبروزەنگی زۆری نواندوە بۆ سەركوتكردنی داخوازیەكانی خەڵك، ئابووری و نانی خەڵكیش بەدەستی ئەو رژێمەیە، ئەمەشی كردۆتە فشارێكی زۆر قورس لەسەر خەڵكەكە، بەهۆی ئەمەشەوە توانیویەتی تا ئەندازەیەك بەرگری بكات لەخۆپێشاندان و جوڵانەوەی ناوخۆ، بەڵام ئەمە هەروا نامێنێتەوە، بەڕووخانی حكومەتی سوریا و ئەم فشارەی لەلایەن كۆمەڵگای نێودەوڵەتیەوە لەسەر ئێران هەیە، بەتایبەت لەمانگی حوزەیرانەوە، كە بڕیار وایە ناردنی نەوت بۆ وڵاتانی ئەوروپایی كۆتایی پێبێت، هەموو ئەمانە كاریگەرییان دەبێت لەسەر لاوازبوونی كۆماری ئیسلامی ئێران، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی خەڵكەكە زیاتر تەشجیع بن و بتوانن داخوازییەكانی خۆیان بەشێوەیەكی ئاشكرا دەرببڕن و جوڵانەوەكەش لەئێراندا شكڵ بگرێت.
سڤیل: لەبابەتی دامەزراوە ئەتۆمیەكانی ئێران، ئیسرائیل و ئەمریكا و رۆژئاوا بەگشتی بەردەوام هەڕەشە لەئێران دەكەن و ئێرانیش سوورە لەسەر بەردەوامیپێدانی، لەدۆخێكی وادا ئەگەری جەنگێك لەناوچەكە لەنێوان ئەم دوو لایەنەدا هەیە؟
مستەفا هیجری: پێم وایە كۆمەڵگای نێونەتەوەیی هەموو هەوڵێكی خۆیان دەدەن، لەڕێگای فشاری ئابووریی و سیاسی، تا كۆماری ئیسلامی ئێران بەچۆكدا بهێنن، بەتایبەت لەبارەی پیتداندنی یۆرانیۆمەوە، بەڵام تا دواین قۆناغ و تا ئەنجامی ئەو تاقیكاریانە دەرنەكەوێت، پێم وانیە ئەوان لەفكری دەستێوەردانێكی نیزامی بن لەئێراندا، بەڵام خەریكە ئاكامی ئەم هەوڵ و تەقەلایەی كۆمەڵگای نێونەتەوەیی وردە وردە بەرەو كۆتایی دەچێت، واتە لێی نائومێد دەبن و دەگەنە ئەو قەناعەتەی كە كۆماری ئیسلامی بەكاری دیپلۆماسی و گەمارۆی ئابووری بەچۆكدا نایەت و وەڵامی داخوازیەكانیان ناداتەوە، هەر لەو رۆژانەدا ئۆباما رایگەیاند، كە تێكۆشانی دیپلۆماسی لەگەڵ ئێراندا خەریكە بەرەو بنبەست دەچێت، بۆیە گەر ئەوان بەتەواوەتی بێئومێد ببن، بەتایبەت لەدوای مانگی حوزەیرانەوە، كە هەناردەكردنی نەوتی ئێرانیش دەبەسترێت، هەوڵەكانیش هەروا بێ ئاكام بن، ئەوا ئەگەری دەستێوەردانێكی نیزامی لەئێراندا دێتە ئاراوە.
سڤیل: كەواتە لەگەڵ ئاماژەی زیادبوونی فشارە دەرەكی و ناوخۆییەكان لەسەر رژێمی ئێران، حزبە كوردیەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان بەو پەرتەوازەییەیانەوە دەتوانن چ شتێك بكەن و بەرنامەیان بۆ ئەم قۆناغە تازەیە چی دەبێت؟
مستەفا هیجری: منیش پێم وایە ئەمە یەكێك لەخاڵە لاوازەكانی جوڵانەوەی كوردە لەكوردستانی ئێراندا، بەتایبەت لەو هەلومەرجەدا كە چاوەڕوانی گۆڕانكاری لەناوچەكە و لەئێرانیشدا دەكرێت، لەو نێوەندەشدا هەندێك هەوڵ و تێكۆشان لەئارادان، واتە ئێمە نائومێد نەبووین لەوەی بتوانین هاوكاری لەگەڵ هێزە كوردییەكانی تری ئێراندا بكەین، لەشێوەی پلاتفۆرم و بەرنامەیەكی هاوبەشدا، چ بۆ ماوەی فەرمانڕەوایەتی كۆماری ئیسلامی و چ بۆ قۆناغی دوای رووخانی ئەم رژێمە. سەبارەت بەم بابەتە ئێمە لەگەڵ هەندێك لەڕێكخراوە كوردییەكانی ئێران لەكۆڕ و كۆبوونەوەكاندا لەدەرەوەی ئێراندا و لەگەڵ ئۆپۆزسیۆنی ئێران بەگشتی پەیوەندیی و راوێژ و مشوەرەتمان هەیە، بەڵام ئەمە تەواو نییەو دەبێ زیاتر هەوڵ بدەین یەكگرتووتر بین سەبارەت بە رووداو و گۆڕانكارییەكانی ئێران.
سڤیل: ئەم جیابوونەوە و ئینشیقاقە زۆرەی نێو حزبە كوردییەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان، هۆكارەكەی چیە؟
مستەفا هیجری: من هۆكارەكەی بۆ ئەوە دەگێڕمەوە، كە ئێمە خەڵكی شەرقین و هێشتا نەگەیشتووینە ئاستی تێگەیشتن لەمانا و ناوەڕۆكی دیموكراسی. هەركامێكمان قسەمان لەگەڵ بكەن، خۆمان بەدیموكرات دەزانین، بەڵام كاتێك دێتە سەر مەسەلەی هەنگاوی عەمەلی، دەردەكەوێت كە باش لێی حاڵی نەبووین. پێم وابێ لەپەیوەندی دەگەڵ حاڵینەبوون لەدیموكراسی، مەسەلەی لەبەرچاوگرتنی قازانج و بەرژەوەندی گرووپی و تاكەكەسی و تەحەممولی یەكتر نەكردن، تەحەممولنەكردنی رای گشتی، هەموو ئەمانە بوونەتە هۆكاری ئەوەی ئەم ئینشیقاقانە بێنە پێشەوە، دەنا لانیكەم ئەو ئینشیعاباتەی لەپێنج شەش ساڵی رابردوودا روویان داوە، هیچ كامێكیان لەسەر مەسەلەی ئایدۆلۆژی و باوەڕی سیاسی و ئەم جۆرە مەسەلانە نەبووە.
سڤیل: تەنانەت ئەم جیابوونەوەیەش كە لەنێو حزبەكەی ئێوەدا روویدا، ئەمەشیان هەر لەبەر هۆكاری ئایدۆلۆژی و بیروباوەڕی سیاسی نەبووە؟
مستەفا هیجری: ئەمەش هەر یەكێكە لەهۆكارەكانی حاڵینەبوون لەدیموكراسی، چونكە مەعمولەن وایە، كاتێك لەحزبێكدا گرووپێك دەڕۆن و ئینشیعابێك روودەدات، ئەمە شتێكی ئاساییە، بەڵام لەهیچ شوێنێكی ئەم دونیایەدا وانیە، كە ناو و سیمبول و هەموو نیشانەكانی ئەم حزبەش لەگەڵ خۆیاندا بەرن، ئەمەش گیروگرفتێكە و بەهۆی حاڵینەبوون لەدیموكراسی هاتۆتەپێشێ.
سڤیل: بەڵام لایەنی بەرامبەریش بەهەمان شێوەی ئێوە، پێیان وایە لەحزبدا دیموكراسی و رێزگرتن لەڕای جیاواز نەبووە….
مستەفا هیجری: بەڵام ئێمە كۆنگرەمان بەستووەو كاتێكیش ئەم كۆنگرەیە بەستراوە، ئەوانەی جیابوونەتەوە لەحزبدا بوونەو زۆرینەش بوونە، كۆنفرانسە حزبیەكان لەژێر كۆنتڕۆڵی ئەواندا بەڕێوەچووە، ئەو بەرنامە و راپۆرتی كۆنگرانەی ئامادە كراون، هەمووی لەژێر كۆنتڕۆڵی ئەواندا بووە، تا راپۆرتی كۆنگرەش خوێندراوەتەوەو راپۆرتی كۆمیتەی ناوەندی بۆ كۆنگرە پێشكەش كراوەو قسەی لەسەر كراوە، هیچ كێشەیەك نەبووە، كێشەكە ئەو دەمە ساز بووە، كە هەڵبژاردن كراوە بۆ رێبەرایەتی حزب و ئەوانە نەیانتوانیوە لەحزبدا ببنەوە بە زۆرایەتی، ئەگەر بیانتوانیبایە ببنەوە بە زۆرایەتی وەك كۆنگرەكانی پێشوو، ئەوا هیچ كێشەیەك نەدەبوو، بەڵام بەبۆچوونی ئەوان لەبەرئەوەی نەیانتوانیوە ببنەوە بە زۆرینە، بۆیە دیموكراتی نەبووە، بەبۆچوونی ئەو گرووپ و برادەرە قەدیمانەی ئێمەوە دیموكراسی بەمانای ئەوەیە تەنیا قازانج و بەرژەوەندی ئەوان رەهایەتی بكرێت، ئەگەرنا دیموكراسی نییە، ئەگەرنا هەر ئەو كۆنگرەیەی پێشتر ئەوانی وەك زۆرینە هەڵبژاردوەو لەڕێبەرایەتی حزبدا جێگیر بوونە، ئەوانی وەك زۆرینە هەڵنەبژاردۆتەوە، ئەگەرنا هیچ مەسەلەیەكی تر لەگۆڕێدا نەبووە. واتە ئێمە هیچ شتێكمان نەكردووە، ئێمە وەك گرووپێكی كەمینە بووین لەڕێبەرایەتی حزبدا و دەسەڵاتێكی ئەوتۆشمان نەبووە ئیعمالی دیكتاتۆری بكەین، پۆستە سەرەكییەكانی وەك سكرتێر و بەشەكانی دیكە بەشێكی زۆری لەدەسەڵاتی ئەواندا بووە.
سڤیل: كە ئێوە گرووپێكی كەمینە بوونە، چۆن دوای كۆنگرە زۆرینەی دەنگەكانتان بەدەست هێناوە و بوونەتە زۆرینە؟
مستەفا هیجری: بەدەلیلی ئەوەی حزب لەو ماوەیەدا لەكار و تێكۆشانی ئەوان ناڕازی بووە، بۆیە هاتووە لەكۆنگرەدا ویستویەتی ئاڵوگۆڕێك پێكبهێنێت، تاوەكو حزبەكە كارامەتر و چالاكتر بێت، لەئەنجامیشدا هەموو ئەوانەی پێشتر لەڕێبەرایەتی حزبدابوون، هەموویان هەڵنەبژێردراونەتەوە.
سڤیل: ماوەیەك پێش ئێستا راتگەیاندبوو، ئەوانەی لەحزب جیابوونەتەوە، بەئامادەبوونی لایەنی سێیەم دەتوانن بێنەوە ناو حزب، مەبەستت لەلایەنی سێیەم كێ بوو؟
مستەفا هیجری: ئەوكاتیش باسم كرد، تەرەفی سێیەم هەر لایەنێكە ئەوان پێیان باش بێت، دەتوانێت بێت چاودێری بەسەر كاروباری كۆنگرەدا بكات، بۆ ئەوەی جگە لەدوولایەنەكەی ئێمە، چاودێرێكیش هەبێت شاهێدی بدات، كە كۆنگرەكە بەپێی بەرنامەیەكی دیموكراتی بەڕێوەچووە، تاوەكو ئەوان ئەگەر جارێكی تر كەوتنەوە كەمایەتی، نەڵێن زوڵممان لێكراوە و بزانن كە بەرنامەكە بەشاهێدی لایەنی تر بەدروستی بەڕێوەچووە، جا ئەم لایەنە هەر كەسێك بێت گرنگ نیە، با هەر كەسێك بێت، كە ئەوان پێیان باش بێت.
سڤیل: ئەوان هیچ وەڵامێكیان بۆ ئەم دەسپێشخەریەی ئێوە هەبووە؟
مستەفا هیجری: بەداخەوە تاكو ئێستا هیچ وەڵامێكمان وەرنەگرتۆتەوە.
سڤیل: ساڵانێكە باس لەزەرورەتی دروستكردنی بەرەیەك بۆ حزبە كوردییەكانی رۆژهەڵات دەكرێت، ئەگەر هێندە پێویستە بۆچی هەنگاوی بۆ هەڵناهێنن؟
مستەفا هیجری: جا ئاخر دەبێ هەنگاوی بۆ هەڵێنین، ئێمە لەگەڵ ئەو رەفیقانەی خۆمان كە جیابوونەتەوە باسمان كردووە، تەنیا ئاڵوگۆڕێكی زۆر سەرەتایی لەناوەكەیاندا بكەن، ئێمە ئامادەین پەیوەندیەكانمان لەگەڵیان ئاسایی بكەینەوە، گەر نەشتوانین وەك حزبێك پێكەوە كار بكەین، دەتوانین وەك دوو حزب لەگەڵ یەكتر هاوكاری بكەین، دەتوانین باس لەمەسەلەی پێكهێنانی بەرە و بوونی هاوكاری لەنێوانماندا بكەین، كە ئێستا زۆر پێویستە. ئێمە كە لەگەڵ ئەواندا پەیوەندیەكی راستەوخۆ و رەسمیمان نییە، لەبەرئەوە نییە كە جیابوونەتەوە، بەڵكو لەبەرئەوەیە ئەوان دەستیان بەسەر ناو ناونیشان و سیمبولەكانی حزبی دیموكراتدا گرتووە، رۆژنامەی كوردستان و ئۆرگانە حزبییەكان و ناونیشانی حزب و هەموو شتێكیان بۆخۆیان هەڵگرتووە، لەحاڵێكدا بەپێی پێڕەو و پڕۆگرامی حزب، كە ئەوكات بە رەزامەندی ئەوان بڕیاری لەسەر دراوە، ئەوان لەو پێڕەوە لایانداوە، واتە ئێستا ئەوان ناتوانن حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران بن، چونكە بەپێی ئەو پێناسەیەی لەپێڕەوی حزبدا بەڕەزامەندی هەموو لایەك و لەكۆنگرەیەكدا بڕیاری لەسەر دراوە، ئەوان كە رۆیشتوون، كەمینەیەكی زۆر كەم بوونە، لە 23 كەسی ئەندامانی رێبەرایەتی حزب، ئەوان 7-9 كەس بوونە، بۆیە ئەوان ناتوانن ببنە حزبی دیموكرات، ئیشكالەتەكە لەوەدابووە، كە ئەوان تاكو ئێستاش ئەمەیان قبوڵ نەكردووە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ئێمە ئەو داوایەمان هەر خستۆتە بەر نەزەری ئەوان و بەر نەزەری خەڵكیش، كە ئێمە جگە لەوە هیچ كێشەیەكی ترمان نیە، ئەگەر ئەوان باوەڕیان بەپێویستی ئەم هاوكاری و هەماهەنگی و بەرەیە هەیە، دەبێ بتوانن لەم پێناوەدا ئەم هەنگاوە بنێن، ئێمەش هیچ گیروگرفتێكی ترمان لەگەڵ ئەواندا نیە.
سڤیل: واتە سەرەڕای ئەوەش كە ئەوان ناو و سیمبولەكانی حزبیان بردووە، ئێوە هەر ئامادەن هەماهەنگیان لەگەڵدا بكەن؟
مستەفا هیجری: ئەگەر ئەوان ناوەكەیان نەگۆڕن، تاكو ئێستا بڕیارمان ئەوەیە، كە هەماهەنگیان لەگەڵ ناكەین، هەماهەنگی بەو مانایەی بتوانین پێكەوە بەرەیەك پێكبهێنین، ئەگەرنا لەهەندێك كۆڕ و كۆبوونەوە لەگەڵ حزبە ئۆپۆزسیۆنەكانی ئێراندا لەدەرەوەی وڵات، جۆرێك لەهەماهەنگی و راوێژ لەنێوانماندا هەیە.
سڤیل: لەدۆخێكی وادا كە ئەگەری گۆڕانكاری لە ئێراندا هەیە، پەیوەندی ئێوە لەگەڵ ئەمریكادا چۆنە؟ پێت وایە ئەمریكا هاوكاری ئێوە بكات؟
مستەفا هیجری: ئێمە وەك حزبی دیموكرات پەیوەندیمان لەگەڵ ئەمریكادا هەیە، چ لەكوردستان و چ لەئەمریكا، بۆ راوێژ و ئاڵوگۆڕی راوبۆچوون سەبارەت بەبارودۆخی ئێران و ناوچەكە، بەڵام تاوەكو ئێستا هیچ یارمەتیەكی ئێمەیان نەداوە.
سڤیل: بێینە سەر باسی هەڵبژاردنەكانی ئێران، بەپێی راپۆرتەكان هەرچەندە رێژەی بەشداری لەو هەڵبژاردنانە بە گشتی كەم بوو، بەڵام ئەم رێژەیە لە ناوچە كوردیەكاندا زۆرتر بوو وەك لە ناوچەكانی تری ئێران، لە كاتێكدا كۆمەڵێك لە حزبە كوردیەكانی رۆژهەڵات داوایان لە خەڵك كرد بایكۆتی هەڵبژاردن بكەن، بەتایبەت لە شاری مەهاباد رێژەی بەشداریكردن بە بەراورد بە ناوچەكانی تر زۆر بوو، بۆچی داوای حزبەكان بۆ بایكۆتكردنی هەڵبژاردن كاریگەری لەسەر خەڵك نەبوو؟
مستەفا هیجری: گەر بەگشتی تەماشا بكەین، ئەم داواكارییەی حزبەكان كاریگەری هەبووە، بەڵام لەمەهاباد كاریگەریەكەی كەمتر بووە، هۆكاری ئەمەش دوو سێ شتی بنەڕەتی بووە، یەكەم هەڵبژاردنەكانی پەرلەمان وەك هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار نییە، لەهەڵبژاردنی پەرلەماندا كۆماری ئیسلامی هەمیشە تێكۆشاوە جۆرێك لەكێبڕكێ لەنێوان كاندیدەكاندا پێكبهێنێت، بۆ نمونە كەسێك لەو ناوچەیە هەڵدەبژێرێت، كە كورد و نەتەوەكانی تری تێدایە، لەئازربایجانی رۆژئاوا كورد و توركی تێدایە، یەكێك لەكوردەكان و یەكێك لەتوركەكان دادەنێت، ئەمانە دەكەونە بەربەرەكانێی یەكتر، تاوەكو هەر لایەنێك كاندیدی خۆی هەڵبژێرێت، یاخود لەنێوان خەڵكی دێهات و خەڵكی شاردا، یا لەنێوان شیعە و سوننەكاندا، تاوەكو ئەو كێبڕكێیە بسازێنێت، خەڵكەكەش چونكە زیاتر خەڵكێكی ئیحساسین، لەو بابەتەدا هەر لایەنە و هەوڵ دەدات كاندیدی خۆی هەڵبژێرێت. دووەم هۆكار ئەوەیە، ئێستا كۆماری ئیسلامی نانی خەڵكی بەدەستە، لەكاتی هەڵبژاردندا پەیام دەنێرێت، بۆ نمونە ئەم جارەیان دەیان هەزار ئێس ئێم ئێسی بۆ شارە كوردییەكان ناردووە، بۆ نمونە بەدوكاندارەكان گوتراوە، ئەگەر بەشداری نەكەن و ناسنامەكەتان مۆری بەشداریكردنی هەڵبژاردنی پێوە نەبێت، رێگاتان پێنادەین دوكانەكانتان بكەنەوە و مۆڵەتەكانتان بۆ تازە ناكەینەوە، ئەوەی خوێندەوارە پێیان دەڵێن رێگاتان پێنادەین بگەڕێنەوە دانیشگا و بخوێنن، یا ئەوانەی خەریكن خوێندن تەواو دەكەن، پێیان دەڵێن گەر ناسنامەتان ئەو مۆرەی پێوە نەبێت، دوایی كارتان پێنادەین، بارودۆخی ئێرانیش بەداخەوە ئێستا وایلێهاتووە، ئەگەر رژێم یارمەتیان نەدات، خەڵك ژیانیان نییە، كار و داهاتیان نییە، ئەمانەش كاریگەرییان هەیە. مەبەستم ئەوەیە ئەو خەڵكانەی دەنگیان داوە، لەبەر ئەوە نەبووە، كە كۆماری ئیسلامیان خۆش دەوێت، بەڵكو لەبەر ئەم هۆكارانەیە. لەلایەكی تریشەوە كۆماری ئیسلامی تەنیا خۆی دەزانێت چەندە خەڵك بەشداری كردووە، خۆ هیچ چاودێرێكی بیانی لەوێدا نەبوونە، تا بزانین چەند كەس بەشداری كردووە، هەر لەخۆڕا خۆی رایدەگەیەنێت، بۆ نمونە دەڵێ لە مەهاباد زیاتر لە 50%ی خەڵك بەشدارییان كردووە، دیارە لەو راگەیاندنەشدا كۆماری ئیسلامی دەزانێت، كە مەهاباد ناوەندی كوردایەتیە، شاری یەكەم كۆماری كوردییەو خەڵكەكەی سیاسەتكارەو پشتیوانی حزبی دیموكراتن و هەمیشە لەهەڵبژاردنەكاندا وەڵامی داخوازی و داواكاری حزبی دیموكراتیان داوەتەوە، رژێمی ئێران دەیەوێت نیشانی بدات، كە نەخێر لەو شارەشدا بەشداری خەڵك زۆرە، بەو مانایەی خەڵك وەڵامی داخوازی حزبی دیموكرات و حزبە كوردیەكانی تری نەداوەتەوە، بۆ بەشدارینەكردن لەهەڵبژاردنەكان.
سڤیل: كەواتە ئێوە گومانتان لەڕاگەیاندنی ئەو ئەنجامانە هەیە، سەبارەت بە بەشداری خەڵكی كوردستان لەهەڵبژاردنەكان؟
مستەفا هیجری: بەڵێ سەد دەر سەد گومانمان هەیە، چونكە كۆماری ئیسلامی رێگە نادات چاودێرانی بیانی بەشداربن لەچاودێریكردنی هەڵبژاردن و جیاكردنەوەی دەنگەكاندا، بۆیە خۆی چی پێخۆش بێت، هەر ئەوە رادەگەیەنێت و هەر ئەوەش لەسندوقەكانی دەنگداندا دێنێتە دەرێ.
سڤیل: هیچ تێبینیەكتان لەسەر هەڵوێستی ئۆپۆزسیۆنی فارس لەئێراندا هەیە؟
مستەفا هیجری: بیروبۆچوونی فارسەكانیش گۆڕانی بەسەرداهاتووەو وەك ساڵانی پێشوو نەماوە، ساڵانی پێشوو كە داخوازی خودموختاری یا ئۆتۆنۆمی بۆ كورد دەكرا، یان ئێستا كە دروشمەكە بۆتە پێكهێنانی رژێمێكی سیكۆلاری دیموكراتی فیدڕاڵ لەئێراندا، لەو پەیوەندیانەی ئێمە لەكۆڕ و كۆبوونەوەكانی دەرەوەدا كە لەگەڵ ئۆپۆزسیۆنی فارسی ئێران هەمانە، هەموویان سیستەمی سیكۆلاریان قبوڵە، فیدڕالیزمیشیان قبوڵە، بەڵام ئێستا كێشەی ئێمە لەگەڵ ئەواندا ئەوەیە، كە ئەوان داوا دەكەن فیدڕالیزمی ئوستانی یان پارێزگاكان بێت، بەڵام داخوازی ئێمە فیدڕالیزمی نەتەوەیی جوگرافیە. ئێستا حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران بەرەیەكی هەیە لەگەڵ 16 حزبی نەتەوەكانی تری ئێران، كە عەرەب و بلوج و تورك تێیدا بەشدارن، هەموومان داخوازیمان ئێرانێكی دیموكراتی فیدڕاڵە، كە فیدڕاڵیزمیەكەی لەسەر بنەمای جوگرافیایی و نەتەوەیی بێت. ئێمە بۆ ئەوە كار دەكەین و لەگەڵ فارسەكانیشدا باسمان كردووە، پێمان گوتن ئەگەر ئێوە لەخەمی پاراستنی سنورەكانی ئێران و تەواوەتی خاكی ئێراندان وەك خۆیان دەڵێن، دەبێ كارێك بكەن نەتەوەكانی تری ئێران، كە زۆربەی حەشیمەتی ئێران پێكدێنن، رازی بن، رازیبوونیشیان بەمانای ئەوەیە، كە لەنێو خۆیاندا حكومەتێكی ناوخۆییان هەبێت، كەواتە بۆ پاراستنی چوارچێوەی ئێران دەبێ ئەوان رێوشوێنێكی تازە بگرنەبەر، كە جیا بێت لەوەی رژێمی شا و رژێمی ئیسلامی گرتوویەتیانەبەر، ئەمیش ئەو پێشنیارەیە كە پێمانداون. ئێستا ئێمە لەسەر ئەو مەسەلەیە لەگەڵ 3-4 گرووپیان لەدیالۆگداین، تا بتوانن رازیان بكەین، كە مەسەلەی فیدڕالیزمی جوگرافی و نەتەوەیی قبوڵ بكەن، دیارە ئەوان بەشی زۆریان لەوە نیگەرانن، كە مەسەلەی فیدڕاڵیزمی جوگرافیایی نەتەوەیی ببێتە هۆی دابەشبوونی ئێران، باوەڕ و متمانەیان نییە، ئێمەش وەك نەتەوەكانی تری ئێران باوەڕمان بەوان نییە، كە ئەگەر مافە سیاسییەكانمان لەچوارچێوەی ئێرانێكی لەم شێوەیەدا گرەنتی نەكرێت كە دەمانەوێت، سبەینێ گرووپێكی تر بەناوێكی تر لەتاراندا حاكم بێت و دووبارە زاڵبێتەوە بەسەرماندا. واتە بێ متمانەییەكە لەهەردوو لایەندا هەیە. ئێمە هەوڵمان بۆ ئەوەیە ئەم دیواری بێمتمانەییە نەهێڵین و وردە وردە حاڵییان بكەین، كە ئێمە هەموومان ئێرانین و هەمووشمان بۆ ئێران دڵسۆزین، بەڵام كاتێك دەتوانین ئێران بپارێزین، كە هەموومان هەوڵی بۆ بدەین و هەمووشمان وەك یەك مافمان هەبێت،. ئەمە رەوتی وتووێژ و دیالۆگێكە، كە ماوەی 2-3 ساڵە ئێمە لەگەڵ ئۆپۆزسیۆنی فارسی ئێرانی هەمانە.
سڤیل: كە دەڵێی ئێمە مەبەستت تەنیا حزبی دیموكراتە، یا هەموو حزبە كوردیەكانی ئێران؟
مستەفا هیجری: لەكۆنگرەی نەتەوەكانی ئێرانی فیدڕاڵدا، تەنیا ئێمە و كۆمەڵەی زەحمەتكێشان هەین، بەڵام لەكۆڕ و كۆبوونەوەكانی تردا حزبەكانی تریش بەشداری دەكەن.
سڤیل: ئەی حزبە ئۆپۆزسیۆنە فارسە ئیسلامیەكان بەشدار دەبن لەم كۆبوونەوە و دیالۆگانە، وەك موجاهدینی خەڵق؟
مستەفا هیجری: نەخێر موجاهدین بەشدار نین، بەداخەوە ئەوان تاكو ئێستاش بەتەنیا ماونەتەوە، تا ئێستاش هیچ گۆڕان و ئاڵوگۆڕێكی بنەڕەتی لەبیروبۆچوونی سیاسیاندا رووینەداوە، ئێستاش باوەڕیان بەهاوكاری هێزە سیاسییەكان نییە، تەنیا بۆ خۆیان هەڵدەسوڕێن و بەرنامەیان هەیە، لەهیچ كۆڕ و كۆبوونەوەیەكدا حزوریان نییە. ئەوەی راستی بێت لەنێو هێزە ئۆپۆزسیۆنەكانی ئێرانیشدا خۆشەویست نین، ئەوانیش زۆر پێیان خۆش نیە لەگەڵیاندا پەیوەندیان هەبێت.
سڤیل: سەرۆكی هەرێم داوای بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی دەكات بۆ یەكخستنی گوتاری سیاسی كورد لەهەر چوار پارچە، پێت وایە ئەو كۆنگرە نەتەوەییە سەركەوتوو بێت، یا چ كاریگەرییەكی دەبێت؟
مستەفا هیجری: من پێم وابێت بۆ ئەوەی كورد لەهەر چوار پارچە بەشێوەیەكی گشتی یەك خیتابی هەبێت، ئەمە هەنگاوێكی دروست و بەكەڵكە، بەڵام لێرەشدا دەبێ ئەمە لەبەرچاو بگیرێت، كە هەلومەرجی بەشەكانی كوردستان وەكو یەك نیە، تەنیا دەتوانرێت داخوازیەی گشتی هەبێت، دەنا كە دێینە سەر هەندێك وردەكاری، بارودۆخەكە فەرق دەكات، بۆ نمونە بارودۆخی كوردستانی توركیا لەگەڵ كوردستانی عێراق و سوریا و ئێران فەرقیان هەیە، سیستەمی حكومڕانی لەو وڵاتانەدا فەرقیان هەیە، بۆیە كە دێینە سەر وردەكاریەكان جیاوازی هەیە، بەڵام لەشێوەی گشتیدا دەتوانن هەموویان یەك گوتار و داخوازی گشتیان هەبێت، من ئەوە بەشتێكی موسبەت دەزانم.

{jcomments off}