فڕین بەرەو بەرزەخ. جەلیل ئازادیخواز

بەرزەخ ئەوشوینە نەخوازراوەیەکە لەنێوان دیاری خوازرا، و نەخوازراودا دەبیتە شوینگەو کەس لە گەشتن بە دیاری خوازراونەخوازراودووردەخاتەوە، ودەبێتە بەرگری ئەزموونکردنی هەردوولا.

لەم دۆخەدا مرۆڤ لیوان لیو لە ئشتیاق وهەودای گەشتن وئەزموونکردندا هەلدەقرچیت . هەڵقرچانی کە پێشخوانێکی ئاوەزیی وکلتوریی کەڵەکەبوو ساتانە دنەی دەدەن بۆدەرچون لە هەل ومەرجی ئیستاو فرین بەرەو خوازراوی پەسەند یا (بەهەشتی گفت دراو ) .

دەتوانین بڵین بەرزەخ یانی بەرگری گەشتن بە دەرئەنجامی کارو هەموو سەرەنجامەکانی پێشتر کردەکراوی مرۆڤ بۆ گەشتن بە مەبەست وهەویایەکی مەزن. ئەو بەها گشتیانەی وەک چاکەو داودوەری وئازادی، وپاراستنی ئەمانەو، کۆی بەها گشتیەمرۆیەکانی دیکە، وهەموو ئەو خەبات وماندووبونانەی کەلە پێناوی پێگەشتنیاندا بە خۆ هەمواردەکرێن. ئەگەر لە هێلانەی ئەوانەدا نەنیشنەوە دەبنە سابات نشینی بەرزەخ .  
ڕەوتی ڕووداوەکانی گیتی وگەردەلوولی گۆرانکاری ناوچەکە ورەنج وئازاری سیزێڤ ئاسای گەل، جەماوەری کوردستان وئێران وهەموو هیزو کەس ولایە ن وناوەندکانی ولات ئاماژەن بۆ گلۆربوونەوەو هەڵتەکانی رژێمی ئیسلامی ئیران .نالیـم سبەی ئەم رووداوە روودەدات ، نا ، گۆرانگاریە سیاسی وکلتوریەکان زەمان بەرو هەناسەگیرن بە تایبەت لە سەرزەوینی رۆژهەلات ولە پیکهاتە ئایدۆلۆژیەکاندا، بەلام روودانیان یەقینیکی گونجاو ئەزموونکراویشە.
کۆی ئامرازوئەگەرو هۆکارەکان لەتیکرای خۆیاندا بی ئەملاوئەولا گۆران سەلمینن وئاماژەبۆ گۆرانی بنەرەتی وهەراون لە کۆی دەڤەرەکەو سەرزە وینی ئیراندا . یاوی گۆران وجاوەروانی هەموولاو هیزیکی ئیرانی هیناوەتەتاو . گٶران هیندەی ئەنجامی میتۆدی دەسەلاتداری دەسەلات و هەڵکشانی ئاستی داخوازی وئەندێشەی جەماوەرو گوشاری دەرەکییە.
زۆر کەم، هێندەش ئەنجامی پرۆژەو پیلان وهاودەنگی ویەک خەباتی هیزەکانی ئۆپۆزیسوێنی کوردستانی وسەراسەری نییە. ڕیشەکۆمەلایەتیەکانی ئامادەبوونی ئۆپۆزیسوینی کورد لە کۆمەلگا دا زۆرتر مێژوویی ونۆستالۆژیک ودەرهەستین تا مادی وپیکهاتەیی و کلتوریی . بوونیکی نا ڕیکخراو ، بێ پلان ونەخشەڕێگا وپەرەوازولیکترازاو .
نەبوونی کۆدەنگی و بەرجەستەبوونەوەی جیاوازیەکان ،چەند منبەری و زۆر دەمراستی ، ئامادەبوونی هیزی ناوچەی و جیهانی و(کەمەرج نیە بەسودی داواوکێشەی کوردبشکێنەوە) هەروەها هیزی خۆماڵی زۆرترئامادەو زوتر خۆسازداو بۆقۆزتنەوەی هەرهەل ودەرفەتێک خەسارو ئافەتەکانی ئەم تاوویاوەی گۆرانن کە تەنیا لە رووبەرێکەوە کاریگەرن لەسەر داهاتوو وەرووداوەنەهاتوەکان .  گەلیک فاکتەری دیکەی ناوەکی هەن کە کاریگەری ودەسەڵاتیان لە سەرکۆی پرۆسەی رووداوەوگۆران کەمتر لەم باسکراوانەی پێشوو نییە
رژێمی توتالیتەرو تئۆکراتی ئیران لەماوەی دەسەلاتداریخۆیدا بە سودوەرگرتن لەدین وسامانی فراوانی نەوت وداهاتی دەوڵەتیی ودینی توانیویەتی کلتوروکۆمەلگایە سازکات کە تارادەیەکی زۆر دەکریت وەک دوورگەی ناوئاخن باسیکەین لە کۆی کۆمەلگای ئیراندا . ئەم دورگەی ناوئاخنە هەرچەندە لەکۆی جەماوەری ئیراندا رەنگە رێژەیەکی کەم بیت ، بەلام شیاوی رامان ولەسەر وەستانە .
دورگەی ناوئاخن خاوەنی هەموو پیداویستیەکانی ژیانی جیهانی ئەمرۆیەو لەو پەڕی خۆشگوزەرانی وباوەڕمەنیدادەژی وئەزموونی شاری بەختەوەریەکان دەکات . ئەوسەربازخانە ئامادە ونەبراوەی رژێمە کە لە هەڵەموو ت و نوچ و هەر گلانێکدا بێ پەروا قوربانی بۆ رژیم داوەو دەیداد . دورگە وسەربازخانەی ناو هێنراوکۆئەنجامی هەموو بەرژەوەندیی وباوەر وبەهاوئایدیاکانی رژیم وجەماوەرە باوەر مەندەکەیەتی .
ئەم دورگە ئاخینراوە خاوەنی دینامیکیەت و باوەر وئایدۆلۆژی خۆیەتی ، کەلە ماوەی دەسەلاتداری رژیمدا بوون وئامادەیی خۆی لە زۆربەی رووبەر ورەهەنەدەکاندا نیشان داوە . کۆی سوژەو هەموو ئەو ئۆبژەسازیانەی کە رژیم لە روانگەو ئاخیزگە ئایدۆلۆژیەکەی خۆیەوە هیناونیە ناو گوتاری کۆمەلگاوەو ویستی بیانگاتە گوتاری زال شکان ، بەلاوازی ونەزۆکی  رژیم بە هیزی میلتاری دەخوازی بە هەلسپیراوی بیان هیلیتەوە .
درێژبوونەوەی ئەم پرۆسە وبەرهاتنەوەی لە کۆمەڵگادا بە تەواوی وەستاون وتەنیا لە هەناوی ئەم دوورگەدا ماون و بەردینەوە . کلتوری گشتی . هونەر ، ویژەو هەمووچەمکەکانی جوانی وجوانی ناسی،  نەک هەر لەگەل دەزگای فکری وروانگەو ئایدیاکانی نایەنەوە، هیچ، بەلکو لە ئاستی گشتی کۆمەلگادا بە دژی دەوەستنەوە .
 ئەوە تەنیا ئەو دوورگە ئاخێنراوەیەکە دەکۆشێ لەکۆی ئەم بەستیننانەدا باوەروبوونی رژێم وەک بەریان وبوونێکی چالاک نیشانبدات. هەولە هونەری وکلتوری وسینەمایی وئەدەبیەکانی ئەم دورگە ئاخینراوەیەکەبوونەتە دارەدەستی وەستانی بەروالەتی رژێم لەم بوووارانەدا . لەگەل هەرەس وهەلوەشانەوەی رژیمدا ئەم دوورگە ئاخینراوە هیچ تا دواکات وئیمکان رادەوەستێ دەتوانی دوای رمانی رژیمیش مەلبەندیکی شیاوی زاوزیی ترووروتروریزم بێت بۆ سەرهەموو هیزولایەنە نەیار وپیشکەوتوخوازەکانی داهاتووی کۆمەلگا .
 رژیم لە ماوەی دەسەلاتداری خۆیدا سەرەرای تۆکمە کردن وبن بتەوکردنی ئەم دوورگە ، توانیویەتی کلتوری پیاهەلدان ، کلکەسوتی،چەندزمانی ، ئێرەی وخۆنزیککردنەوە لە رووبەریکی زۆری کۆمەڵگادا بلاوکاتەوە، بڵاو بوونەوەی ئەم پەتاو خەسارانە هەر ئێستا زەبری گاریگەر وبرست بری لە کۆمەڵگاو باوەری گشتی وکلتوری کۆمەلایەتی ولات داوە ، ودەتوانێ لە داهاتوودا خەساری یەکجار پرمەترسی وبە ئاسان پرنەکراوە بە دیبێنیت .
زاوزێی کلتوری فاشیزمی دینی لە رووبەرێکی شیاوی سەرنج لەکۆمەڵگادا ، و رەشەکوژی رژێم وسەرکوتانەوەی بی پسانەوەی هەموو رووبەرەکانی ژیان وزیندوکردنەوەی گیانی خێلە کیتی وناوچەخوازی ئاستانەی لێبوردەی وگیانی پیکەوە ژیان وچاوپۆشی وهەلە بەخشی کۆمەڵگای بەرادەیەکی کارەسات ئامیز لاوازو دووچاری هەلوەشانەوە کردووە .
زمانبرانی هەمەلایەنە و مەودانەدانی هیچ ئاین و ئاینزاو باوەرێکی تر بە ئازاد لە کۆمەڵگادا،  وئامادەنەبوون وراوەدوونانی هیزە سیاسیەکان بە تا یبەتی لە هەرێمە پەراویزەکاندا ،  بەستێن وبوارێکی یەکجار گونجاوی رەخساندوە بۆ دەمارگرژی ئاینی ومەزهەبی وتوندئاژوی کارەسات خێز، بەتاتبەتی لە ناوچە سونیەکانی وڵاتدا. سەرەڕای ئەمانەش رژیم بە بەرنامە کۆشاوەوتیدەکۆشی دوژمنی لە مێژینەومێژووی ئەم ئاین وئاینزایانە زیندوکاتەوە ووەک ئاگری ژیرخۆلەمێش بۆ شەروجیای نانەوە بەکاریان بینی وهیناویەتی .
لە راستیداو مەخابن ئەم هەلە دەرفەتێکی گرنگ وزێرینی بۆ لایەنەکۆنە پەرست ودواکەوتوەکان رەخساندوەولە مە ترێزی ئەم دۆخەوە کەوتونەتە زاوزێ ودوژمنایەتی بەئاشکاری هیزە نیشتمانی ونەتەوەیی وپێشکەوت و خوازەکانی کوردستان، کەناکریت رەچاونەکرێن و هەرچرکە دەتوانن ژیانی کۆمەلایەتی وپرۆسەی سیاسی دوای رژیم بخەنە مەترسی وهەڵگرسێنەری ئاگرێکی ویران کەرو سوتینەری ئاشتی کۆمەلایەتی بن، وهەموو بنەماکانی هاوژینی تەندروست لە بەرامبەر کلپەی شەرێکی ئاوەهادالاوازو لەرزۆک کەن . 
کێشەکانی دیرینی هاوسییەتی چەند نەتەوەیی وتێکدانی جوگرافیای مرۆیی ناوچەکان ودانانی بەهانەکانی شەڕی نەتەوەی لەم دەڤەرانەدا،و بەداخەوە بوونی گیانی دەمارگیری وجۆرە ناسیونالیزمێکی تووند وخەست خۆی هەوینی ترس وهەلگرسانی ئەم کارەساتانەیە .  نەتەوە سازی ناسیۆنالیزمی سەردەستی ئیرانی، وجێگیر بوونی ئەم نەتەوە سازیەو کلتوری نەتەوەی فەرمانران .
دەسەلاتی زمانیی وکلتوریی وجیاوازی ئاینی لە دووپارێزگای باشوری کوردستانی ڕۆژهەلاتدا لەو بەرگرانەی ترن کە بەهەشتی دوای روخانی رژێم بەرزەخ دەنویننەوە و لە تەنگەژە گرنگ وهەرەسەرەکیەکانن .
کۆی ئەم گرفت وخەسارو درمەئامادانەی ناو هەناوی کۆمەڵگاو لێکترازانی هیزوئۆپۆزیسوینی کوردستانی رۆژهەڵات . نە بوونی پرۆژەی دیاریکراو مانیڤێستی هاوبەش وجیابونەوە یەک لە دوای یەکەکان وهەوڵنەدان بۆ هەڵدانی چەترێ کە کۆیانکاتەوە  ومەترسیەکانی ئەم دۆخەش بۆ خۆی دەتوانن بەرزەخەکە بەتاوتر وسوتینەرتر کەن .
نەبوونی مینبەرو هاوهەلویستی، ودەست رانەگەشتن بە هیزە ناوچەی وجیهانیەکان وهەلنەبەستنی پردێکی پەیوەندی باوەرپیکراو لەگەل ئەمانەو هیزە سەراسەیەکان. کۆیەکی دیکەی خەسارن کە لە ئەگەری روودانی هەر گۆرانیکدا رووبە روودەبنەوە ورۆژگاری دوای گۆرانکاریەکان دەخەنە مەترسی جدییەوە .
{jcomments off}