داهاتووی کوردو بەهێزبوونی سوپای ئێراق! حەسەن پالانی

بەدرێژای مێژووی دروسست بوونی حوکومەتەکانی ئێراق، لە هەرجۆرە دروست بوونێکی ئەم حوکومەتانە دا، نەک کوورد بچوکترین پرس ورای پێنەکراوە، بگرە لە کمترین مافە سەرەتاییەکانی ، کەمافیێکی نەتەوەیی، ئینسانی ، مەدەنی و مەشروعە بێبەش کەراوە.

بە پێی هەموو پێوەرە ئینسای و ئەخلاقییەکانی جارنامەی ئینسانی نەک مافەکانی بۆ لەبەرچاو نەگیراوە ، بگرە بەئاگرو ئاسن لە لایەن دەستڵات دارانی رژیمە ێک لەدوا یەکەکانی ئێراقی عەرەبییەوە پێ شێل کراوە و هیچ جۆرە پرس و راییەکی پێ نەکراوە و وە لەو نێوەش دا تووشی دەیان و سەدان قرکردن و قەڵاچۆکردن و جینۆسایدی ئینسانی هاتووە.

ئەگەر ئەنفالی کورد چاو لێ بکەین بە موو جییاوازی نیە لەگەڵ تاوانی هەڵۆکست و کۆمەڵ کوژی ئەرمەنییەکان کە لە سەر دەستی پان تورکیستی کە مالی روویدا . لێرەدا من نامهەوێت بەوردی و بەچەری ئاماژە بەهەموو قۆناغەکانی دروست بوونی حکومەتەکانی عراقی ( عروبە) بە کەم وە لە دووتۆی بابەتێکی لەم جۆرە جیگای نابێتەوە.

ئەوەی منی هاندا بۆ نوسینی ئەم بابەتە، لە راستیدا رووداوەکانی چەند مانگی ڕابردوی پوەندییە ئاڵۆزو پر لەکێشەکانی حکوماتی هەرێمی کوردوستانە لەگەڵ حکومەتی ناوەندی یان باشتر بەڵێیین حکوماتەکەی نووری مالکی. لە دوای پرۆسەی ئازادی ێکجاری حکومەتی ئێراق لە لایەن وڵاتانی رۆژئاوایی و ئورپاییەوە بەسەرۆکاییەتی ئەمریکا حکومەتی ئێراق تێک و پێک روخاو ئۆپۆزسێنی ئێراقی بە کوردو عەرەبەوە لە نێو هاوپیمانییەکی فۆرمالیتە کراو دا کۆبونەوەو هاتنە سەر کورسی دەسڵات. پێش روخاندنی ێکجاری حکومەتی بەعسی لەنێو چوو، کوردەکان خاوەنی نیمچە هەرێمێکی دەسڵاتی خۆجەیی خۆییان بوون بە هەموو کەم و کۆریەکانیەوە .

بە سوک و هاسانی دەیان توانی دەسڵات و سەنووری جوغرافیای قەڵەم رەوی هەرێمی کوردوستان ئازاد بکەن و ئاڵای کوردوستان تا ئەو جێگاییەی پێوەندی بە سنوری دیاری کراوی کوردەوە هەیە بەرز بکەنەوە و توشی ئەم رۆژە نەبن ، کە ئەمرۆ توشی بوون، بە ناوی ناوچە کێشە لە سەرەکان. چوون بمانەوێ و نەمان هەوێ لە سەروبەندی روخاندنی ڕژیمی سەدام حوسەیندا ئەو ناوچە کوردیانەی کە توشی تەعریب و گواستنەوەی بە زۆرە ملی هاتوون لە لایەن رەژیمی سەدام وە لە ترسی تۆڵە کردنەوەی کورد خۆیان رایان دەکرد و خۆیان پێ را نەدەگیرا. بەڵام سەرکردایەتی کورد بە ناوی درشمە بە ناوبانگەکەییان کە هەمیشە بەرزی دەکەنەوە کە کوردو عەرەب بران، نەیان هێشت عەرەبە هاوردەکان بچنەوە سەر جێگاو رێگای خۆیان، سەرئەنجام کوردیان بە ئەم رۆژەگەیاند کە لە سەر ماڵی خۆیان هەست بەئارامی و ئوقرە نە کەن.

من تێناگەم لە سیاسەتی سەرکردە کوردەکان بۆ ئەم برایەتییەی نێوان کوردو عەرەب، هەر دەبێت ئەم برایەتی و خۆ بە برا زانینە و رێزو حورمەتە یەک لاینە، لە لایەن تەرەفی کوردی وە بێت و رەچاو بکرێ. سەرەرای ئەم خۆ بە برا زانینە دەسڵاتەکانی سەرۆک وەزیران لە خولەکانی سەرۆک وەزیرانی جەغفەری، عەلاوی و مالەکیدا توانیان لە هەست و سۆزی سیاسەتی عاتیفانەی کوردەکان، کەڵکی خراپیان وەرگرتوە. کوردەکانیش لە بەران بەردا هەمیشە خۆیان بە هاوپیمانی لایەنێک لە لایەنە شیعە یان سوونەکان زانیووە و هیچ بەروپێش چونێکی وەها کە زامنی مافە بنەرەتیەکانی ، نەتەوەی کورد بەکات مەسۆگەر نەکردوە.

ئەگەر سەیری ئەم نۆ ساڵەی ئازادی ئێراق لە دەست سەرەرۆترین دەسڵاتی حکومەتی مەرکەزی سەدام بەکەیین. کە چی دەیبینیین ،سیاسەت و عەقڵێتی فاشییانەی عەرەب (ییزم) کە خۆی لە دەسڵاتی (مەرکەزگەرای) عەلاوی وجعفەری و مالەکیدا خۆی دەبینێتەوە، نەک هیچ هنگاوێکی کردارییان بۆ چارەسەری پرسی ، پرسە هەنۆکییەکانی کوردا وەک شەریکێکی راستەقینە هەڵنە هێناوەتەوە، بگرە هەمیشە بۆ کات بەسەر بردن و جێ بە جێ نەکردنی رێکەوتن نامە دووقۆڵی و چەند قۆڵییەکان خۆییان دزیوەتەوە و لە بەرانبەردا، لە نێت پاکی و خۆش باوەری کورد کەڵکی خەراپییان بۆ بەهێز کردنی سوپای ئێراق و بە هێز کردنی پێگەی خۆیان لە سەرتاسەری ئێراق بە گەشتی و ناوچە جێناکۆکەکان بە تایبەت فەراوان تر کردوە. هەرچی دێت روبەر و بازنەی دەسڵاتی کوردەکان تەنگەبەرتر دەکەن و دەسڵاتی خۆیان لە و ناوچانە لە باری نەزامی و سیا سی و پێگەی ئیداری وە بە هێزتردەکەن.

ئەمەش واتاییەکە بۆ بێ هێزبوونی ئۆتۆریتەی کوردو ، زاڵ بوونی هەژموونی نزامی ، سسیا سی و ئیداری و ئەمنی حکومەتی مالکی. کە بە بۆچونی من هیچ جیاوازێک لە نێوان دەسڵاتەکانی پێش و ئێستاو داهاتودا لە مەر شێوەی هەر نەوعە حکومەتێک کە دەسڵات داری ئیراق بکات نییە. گرنگ لیرە دا ئەوەیە کە بە فیرۆدانی کات لە بەرژەوەندی کوردانییەو هەر جۆرە کات بەفیرۆدانێ بە هێز بونی سوپای داروخاوی عێراقی نێوی لێ دەکەوێتەوە و سەر لە نێوێ جارێکیتر سوپای ئێراق خۆی سازماندەیی و رێک دەخاتەوە بۆ بەربەرەکانی ئەو هەرێمە ئازادە کە چاوی بینینیان پێ نییە .

پرسیار لێرەدا ئەوەییە کە رۆژانە دەبینی و گوێمان لێ دەبێت و دەبینییین حکومەتی ناوەندی سەر قاڵی کەرینی چەکو کەرەستەی مودێرنی نیزامی ئەمرۆی وسەر دەمیانەیە، کە ئەو خۆ پرچەک کردنەی سوپای ئێراق بە ئەو ئەقڵێتە نەسونالیستە سۆنیستانەی عەرەبی کە لە هەستی خۆ بە زەل زانیندا دەبینێتەوە هەیانە لە بەرژەوەندی کوردا نییە و بە مەترسیەکی زۆر گەورە بۆ سەر کوردو داخوازە رەواکانی دەژمێردرێ. لە کاتێکدا ئەگەر سەیری پێکهاتەی سوپای ئێراق بەکەیین و رێژەی بشداری کارای کوردەکان لە نێو ئەو سوپایەدا بەکەین، بە پێی رێژەی دانشتوانی کوردوستان دەبیت رێژەی بەشداری کورد لە سوپای نێوی ئیراق لە نیوان15 -17 لە سەدا بێت. بەڵام بە پێی سەرچاوە باوەر پێکراوەکانی هەرێم ، رێژەی ئەمرۆی بەشداری کورد خۆی لە نیوان8-9 دەرسەد دەبینێتەوە، ئەوەش خۆی لە خۆیدا موغایرەتێکی زۆری هەیە لەگەڵ ناوەرۆکی دەستورێک کە خەڵکی ئێراق و کوردوستان دەنگیییان پێ داوە.

ئەو مەترسیانە کە کورد بەرەو روویان دەبێتەوە، تەنها حکومەتی فیدراڵی ئێراق نییەو وڵاتانی وەک ئێران، ترکییە و هیندێک لە وڵاتانی عرەبی لە پەشتیوانی کردنی حوکومەتی ناوەندی رۆڵی کاریگەر دەگێرن و بە هەرجۆریک لە جۆرەکان بۆیان بلوێ لە بە هێز کردنی حکوماتی ناوەند گەرا (موتەمەرکز). ئیراقیک کە سوپایەکی بەهێزی هەبێت، ئەوش لە بەر ئەو هەرێمە نیمچە ئازادەیە کە لە بەشێک لە بەشەکانی کوردوستان نەش و نەمای کردووە و دەیهەوی بەگەیەتە چەڵەپۆپەی ئازادی ێکجاری.

لێرەدا ئەرکی خەباتی هەموو رێخراوەکانی سەر گۆرەپانی ساحەی هەرێمی کوردوستان بەراست و جەپەوە، بە علمانی وئیسلامی و سکولارەوە، بە رێخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنییەوە، بە هەموو ناوەندەکانی خاوەن نفوزەوە، بە بەشداری هەموو چین و توێژەکانی نێو هەناوی کۆمەڵگەی کۆمەڵی کوردوستانەوە، لە و بەشەی هەرێمەکەمان هەرچی زووتر نیو ماڵی خۆییان رێک خەن و هەموو بیرو بۆچوونە تەسکە حیزبی و ریخراوەیەکانیان وەلا بەنەن و بە روویایەکی نەتەوەی و ینشتمانی رووبەروی هەموو ئە ومەترسی و تعەدویانە بەبنەوە کە رۆژانە وەک مۆتەکەیەکی مەترسیدار سواری سەر شان و پیلیان دەبێت. کاتی ئەوە هاتوە کە بە جدی و بە شێوەییەکی کرداری هەموو ریخراوەکانی کوردوستان لە پێکهێنانی ئەنجومەنێکی دەسڵت دار ، نەک لە چەشنی ئەمەی ئەمرۆ بە زووی پێک بیت و هەموو سەلاحییەتێکی پێبدرێ بۆ جێبەجی کردنی هەموو ئەو داواکاریانەی پیوەندی دارن بە میللەتەکەمان، بە تایبەت ناوچە کێشە لە سەرەکان.

چوون تێبینی دەکەیین و دەبینیین ئەو ئەنجومەنەی کە دیاری کراوە بۆ جی بەجێ کردنی مادەی 140ی دەستوی حکومەتی ئیراق، گەر نەڵێن تەنها بە رووکەش وجوودیان هەیە، دەتونیین بەڵێن لە ماوەی دەست بەکار بوونی تا ئێستا لە سەدا 10 کارەکانی جی بە جی نەکردوە. ماوەتەوە بڵێین ئەو ئنجومەنە ، نە دەسڵاتێکی وەهای هەبوە وە نە دەتوانێ دەسڵاتیکی وەهای هەبێت لە جێ بە جێ کردنی برگەو مادە دەستوورییەکان کە تاییبەتە بە ناوچە کێشە لە سەرەکان.

لێرەدا رووی قەسەکانم دەکەمە هەردوو حیزبی دەسڵتدار، ئۆپۆزسێوون و باقی حیزباکانی تر کە تا کات بە فیرۆ نەچووە، تا حکومەتی ئیراق دەستی بە چەکی موودێرن نەگەیشتوە، تا سوپای ئیراق زیاتر پۆشتەو پەرداختر نەبوو، تا سوپای ئێراق حاڵی بەبەر خۆی نەهاتوە تەوە، تا سوپای ئێراق سەر لە نێوێ رێک نخراوەتەوە هەموو هەوڵێکیان بە ئاقاری گەراندنەوەی خاک بێت. ئەگەر ئەجیندای هەر ئەنجومەنێکی دانستان کار هەوڵی گەراندنەوەی خاک و جوگرافیای دابراوی هەرێمی کوردوستان بێت، ئەوا بێگومان هەموو ئەو گیروگرفت و ئاریشیایەکانی تر وەک بووجە و پێشمەرگەو نەوتو گاز بۆ خۆییان چارەدەبن.

لێرەدا دەىیت زۆر ئاگادار بین چوون زۆر لە کێشەکان حکوماتی ناوەندی بۆ خۆیان بە ئەنقەسدو بە نێتەوە دروستی دەکات بۆ ئەوەی سەرقاڵی حکومەتی هەرێمی کوردوستان بە هەندێک کێشەی لابەلاو لاوەکییەوە بکات. بۆ ئەوەی لە بیری مەسەلە چارەنوس سازو نەتەوەییەکانەوە نەبن، کە ئەویش گەراندنەوەی ناوچە کێشەدارەکانە.

کۆتا قەسە تەنها ئاماژە بە ئەوە دەکەم ئەگەر ناوچە جێ نەزاعەکان ، ناوچە کێشە لەسەرەکان بگەرێنرێتەوە سەر جوغرافیای هەرێمی کوردوستان، هەموو کێشەکانی تر وەک پێشمەرگە، نووت و گاز، بووجە و باقی کێشەکانی تر ئوتوماتیک بۆ خۆییان چارە سەر دەبن.

حەسەن پاڵانی {jcomments off}