پرسی وەرگرتنەوەیی متمانە لە مالکی و ڕۆڵی کورد لەو کاتەدا.، محەممەد سولەیمانی

نوری مالکی  پاوانخوز و هاوپەیمانی ستڕاتیژی سیاسی  ڕێژیمی ئاخوندی ئێران  و حکوومەتی دەمێشق  کە بە سەرچاوەیی نائارامی و سەرهەڵدانی گرژی  و ئالۆزیە سیاسی و ئیداریەکان لە نێوان حکوومەتی هەرێمی کوردستان و دەسەلاتی ناوەند دا  بە حیساب دێت ،

 متمانەیی وەک سەرۆک وەزیرانی وڵات بەتەوایی  لە دەست داوە و لە کاتێکدا  پرسی وەرگرتنەوەیی پۆستی سەرۆکایەتی هاتۆتەئارا و لایەنە سیاسی  و کە سایەتیە سیاسی و کۆەمەڵایەتیە سەربەخۆ خوازەکان کە نوێنەرایەتی ڕاستەقینەیی ئیرادەیی گەلانی ئێراق دەکەن لە نێو پارلمانی وڵاتەکەیان دا، بەچڕی  بە دوایی ئەو بابەتەون کە لە ڕێگایی لادانی مالکی یەوە  بارودۆخی سیاسی و حووکمڕەوایی بەرەو سەقامگیری بەرن و کۆتایی بە نیگەرانیەکانی خەڵک بێنن.

مالکیش پاش ئەوەیی بەجیدی هەستی بەو مەترسیە گەورەیە  کردوە  کە خەڵکی وڵات و هێزەسیاسیەکان دەفکری  پەراوێزخستنی ئەو دان، داوا لە هەموو  هێز  و لایەنەکانی ئێراق  دەکات کە  قەیرانەکان و ئەو لێک تێنەگەیشتنەیی لە سەر شێوەی دەسەڵات و ئیدارەیی حکوومەتی ناوەندی هاتۆتە ئاراوە  لە سەر مێزی دیالۆگ  چارەسەربکرێن و ڕێگانەدری ئەو دەسکەوتانەی بەدەست هاتوون  بەهاسنی لە دەست بچن و بارودۆخی ئێراق بەرەو خراپی بڕوات.

بەڵام پرسیار لێرە دا ئەوەیە بۆ چی مالکی ئەو کاتەیی کە لشکری ڕەوانەیی سەر سنووری کوردستان دەکرد  و بە ڕۆژی رۆناک دەستووری وڵاتی دەخستە پشتگوێ و  هەموو هێزی خۆیی بەکار هێنا بۆئەوەیی سیستمی سیاسی و دێمۆکراتیکی ئێراق بشێوینی و زەمینەیی بۆ گەڕانەوەیی دیکتاتۆری خۆش دەکرد و هەوڵی خۆدزینەوەیی لە هەر جۆرە چارەسەرێکی ژیرانە کە پێش بە سەر هەڵدانی ئەو قەیرانە بگرێت دەکرد .

ئەو کات  مەسەلەیی دیالۆگی زۆر بەلاوە گرینگ نەبوو ، بگرە بە هۆی هێنانە سەر کاری کۆنە بەعسیەکان بۆ سەر پۆستە عسکەریەکانیان و دەنە دانیان بەدژی کورد، نەوەك هەر  بە پەرۆشی رەوشی سیاسی وڵات نەبوو ، هەتا بۆ ئەو مەبەستە گوێی بۆ  پەیامی ئاشتی سەرۆکایەتی هەرێم و سەرکردایەتی سیاسی کورد نەدەداگرت و  زۆر بەناژیرانە و قۆڵدورانە    سوور بوونی  لە سەر تاکتیکی شەر هەڵگریسندن و پێشێل کردنی بنەماکنی دەستووری وڵاتەکەی دەدا. ئێستاش کە ماڵکی داوایی دالۆگ لە گەڵ موخالیفانی خۆی دەکات بەمەبەستی دۆزینەوەیی چارەسەری گیروگرفتەکان نیە بەڵکوو دەهەوێت بۆ جارێکیتر دەسەڵاتی وڵات لە دەستی خۆیدا قۆرخ بکاتەوە.

بەڵام ئەوەیی ئەو جار دەڵی هەموو لایەکی لە هەرێمی کوردستان خۆشکرد ئەو هاودەنگی و هاوپەیمانیە بوو کە بەرانبەر بە  سیاسەتی تاکڕەوانەیی مالکی  لە نێوان ئۆپۆزیسیۆن و  دەسەڵاتی سیاسی هەریمی کوردستان پەیڕەو کراو سەرەڕایی ئەوەیی کە ئۆپۆزیسیون ئەدایی خۆی بە جوانی لە سەر شێوەیی حکوومڕەوایی و دەسەڵاتی سیاسی و ئیدارئ هەڕیمی کوردستان  بەئەرکی خۆیی هەستاوە و هەر لەو کاتەشدا   بەیەك زمان و هەڵوێست  لە ئاستی نەیارانی کورد دا یەک ستراتیژی و سیاسەتیان  بەڕیوەبردوە و  بێگوومان ئەو  زەمان بەسەر چووە کورد” لە نێو کیانی سیاسی خۆی بەدژێ دەسکەوت و بەرژەوەندیە نەتەوەیەکانی بەدڵی دوژمنانی کورد بکات”.

ئێستا ئەوەیی کورد لە هەموو کاتێک زۆرتر و زیاتر پێی دەڵ گەرم و دەڵخۆشە ئەو هاوکاری و هاوپەیمانیە سیاسی و ستراتیژیە کە لە نێوان حیزب و ڕێکخراوە سیاسیەکانی سەر گۆڕەپانی هەریمی کوردستان دا هەیەو  ئەو دیالۆگ و ساسیەتی رەخنەگرتنەیی ئۆپۆزیسیون  لە نێو پارلمان   لەسەر شکڵ و شێوەیی بەرنامەڕێژی سیاسی وئابووری کە  ڕۆژانە دەبیسین و دەیخوێنینەوە ، هیچ بەو مانایە نیە کە کورد دەسکەوتەکانی بخاتە مەترسیەوە و بیر لە دواڕۆژی سیاسی وڵات نەکرێتەوە.

هەروەك دیتمان لە بەرانبەر سیاسەتی تاکڕەوانەیی نوری مالکی دا کورد وەك کورد هەڵوێستی سیاسی خۆیان بۆ دونیا و مالکی و هاوبیرانی دەربرێ و هەموو لایەک لەسەر ئەوەیی کۆک و یەک دەنگبوون کە بەدڵ و بە خوێن پارێزگاری لە خاکی کوردستان و سنوورەکانی دەکەن.

ئاکامی شکەستی  تاکتیکی سیاسی و نیزامی  هەموو ئەو دتکتاتۆرانەیی دونیا یە پێکچوونی تەواویان بەیەکەوە هەیە و هەتا تۆزێک دەسەڵاتیان هەبێت و دەڵ گەرم بە ‌هێزی سەربازی بن هەر گیز لایەنی دیالۆگیان قبووڵ نیە . مالکی ئەو جار ئەو ڕاستیەیی بۆدەرکەوت کە لشکری ئێراق زۆر لە هیزی پێشمەرگەی کوردستان نزمترە و ئیمان و ورەیی پێشمەرگەش لە گەل کۆنە بعسیەکان قابیلی قسەلەسەرکردنیە.

بە لام وەک کورد دەڵێن شەر لە نیوەش بگەڕێتەوە هەر قازانجە و لە فیتنەو  ماڵویرانکردن باشترە.  خۆ ڕەنگە مالیکیش ئەوەبزانێت کە تازە کورد و سەرکردایەتی سیاسی متمانەی پیناکەن و وەک دۆستی پێشوویان سەیری ناکرێ، بۆ ماڵکی و  هابیرانی کۆنەبەعسی خراپ نابێت   کەلانی  کەم تۆزێک فێربن چۆن وەفایی سیاسی بۆ  دۆستەکانی خۆی  بسەلمێنێت.

رەنگە ماڵکی لەو بارە شەوە نیگەرانی هەلومەرجی سیاسی ئێراق و ناوچەکە  بێت کە ئەو وڵاتەیی لە هەموو بارێکەوە پرس و ڕایی لە سەر ئەدایی ئیدارەکردن  پێدەکردن واتە:  ڕێژیمی ئاخوندی و دەسەڵاتی فاشێستانەیی ئەحمەدی نژاد و حکوومەتی ئاخوندی ئەوە  بەرەو هەڵبژاردن دەڕوات و ئەگەری ئەوەیی لە ئارادایە کە بزووتنەوەیی ئازادیخوازی لەسەرانسەری ئێراندا   پەرەبگرێ و بۆ ڕۆخانی حکوومەتی  نیزامی ئاخوندی  ئێران دەنگی خۆیان هەڵبڕن و داوایی گۆڕین لە سیتەمی سیاسی و ئیداری وڵات بکرێ،دوور نیە  ئەگەر بگوترێ ڕەنگە  بە شێوەیە  دۆستە دیکتاتۆرەکەی  نوری مالکی  بەلا دا بکەوێت و ڕەوشی سیاسی ئێرانیش بە رەو گۆڕان  بروات و خەڵکی کوردستانی ڕۆژهەڵات بە ئامانجە سیاسی یەکانیان بگەن.

سیاسەتی  سەرۆکایەتی هەرێم و پارلمانتارە کوردە کان کە نێوەنەرایەتی ئیرادەیی  سیاسی خەڵکی کوردستان لە بەغدا دەکەن ئەرکی گەلێک گرینگ و نێشتیمانیان دەکەوێتە سەر شان و تێ بکۆشن یەکگرتووانە پرسە ئەساسی و جەوهەریەکان لە ئەگەری جێگۆڕکیی دەسەڵات بەئاکام بگەیەنن و کاتی ئەوە هاتووە کورد بە ڕاشکاویی بیرو ڕایی خۆی سەبارەت بە هەل و مەرجی سیاسی و ئیداری حکوومەتی فیدڕاڵ ئیراق   دەربڕی و دەبێت  هەموو ئەوپرس و بابەتە هەڵاوەسراوانە  و شکانەوەیی ئاڵایی کوردستان وێڕاویی ئالایی ئێراق لە سەر هەموو داموودەزگایەکی حکوومەتی فیدراڵی بێتە گٶڕێ و چێتر کورد مایە لە خۆی دانەنێت بۆ ئەوەیی خزمەتی ئاشتئ تەبایی بکات. ئەگەر حکوومەتی فێدڕاڵیە هەموو ىڕیار و ڕاسپاردە کان کە لە دەستووری وڵاتدا تۆمارکراون بە ئاکام نەگەیەنێت و پارلمان هەنگاو بۆ جێ بە جێکردنیان نەهاوێژیت دەسەڵاتی هاوبەش و فیدڕالی  مانایی نیەو لە جەوهەر دا عەرەب باوەڕیان بە دەستووری وڵات نیە.

دیارە ماڵکی کاتێک ئەو داوایە ئاڕاستەیی کۆمەڵانی خەڵکی ولات دەکات کە تاکتیکی دەست بەسەرداگرنتی پڕۆسەیی  سیاسی  و زاڵبوونی نوری مالكی بە سەر وڵات دا بەتەواوی شکەستی هێناو پاش نائومیدی کردنی خەڵکی ئێراق  لە ڕێگایی بەکارهێنای لشکری حکوومەتی فیدڕالی بە دژی  کۆمەڵانی خەڵک و سەرکوتکردنی دەنگی بێزاری و ناڕەزایەتیەکان لە ڕێگایی بەکارهێنانی زەبروزەنگ و کوشتن و بریندار کردنی خەڵکی خۆ جێی بە فرمانی مالکی  خۆی ، هەموو لایەنەکان ئێستا دەست بەکار بوونە بۆ ئەوەیی گۆڕانێکی بنەڕەتی لە سیستەمی حووکمڕەوایی ئێراق دا پێک بێت و مالکی لە پۆستەکەیی دووربخرێتەوە و کەسێکیتر جێگایی بگرێتەوە.

دیارە ئەو شکەستەیی مالکی و هاوبیرانی بەتەوایی لە بەرژەوەندی پڕۆسەیی گەشەپیدان و دروست بوونی متمانە لە نێوان هێزەسیاسی یەکانی سەر گۆڕەپانی ئێراق  دێتە ئەژمار و بێگوومان بەسەرەتایی کۆتایی قەیرانێکی قول دادەنرێ و هەرلەوکاتەشدا ئەو بەرچاوروونیەیی دروستکرد کە ئیدی وەزعی سیاسی و ئیداری وڵات تازە بەرەو دواوە ناگەڕێتەوە و مەسەلەیی کوردیش زۆر زیاتر لە جاران بەرەو پێشەوە دەڕوات و دەبێت لە داهاتوویەکی نیزیکدا چاوەڕانی دەسکەوتی سیاسی گەورەتربین.

ئاکامی سیاسەتی هێمنانە و ئاشتی خوازانەیی سەرکردایەتی سیاسی  هەڕیمی کوردستان بەو بیروڕاو ڕەنگا و ڕەنگەیی کە هەیەتی قورسایی دەسەڵاتی کوردی بۆ هەموولایەك دەرخست و ئێستا ئەو زەمان بەسەر چووە کە بە ڕێگایی بەکار هێنانی هێزو دیکتاتۆری ئەزموونی سیاسی و حووکمڕەوایی کوردستان کۆتایی پێ بهێنری. بەڵکوو ئەو وڵاتانەیی کە لە ئاستی دونیا دا خاوەن بڕیار و نەخشەڕێگایی سیاسی بۆ گەلانی جیهان دەدەنێن، لایان نیە لە دروست بوونی دەوڵەتێ سەر بەخۆیی کوردستان.{jcomments off}