پێناس خوازی، و. حامیدرەشیدی زەرزا

فیدرالیزمی سیاسی و مانەوە لە چوار چیوەی ئێران دا، یان جیابوونەوەو سەرخەخۆیی و نەمانەوە لە چوارچیوەی ئێران دا.

هەڵکڕاندنیچەوت و نەقوستان، لە ڕەڤشتی پێناس خوازی، و زاڵبوونی ساویرو گومانبردنی پیلانگێڕی، هۆکار  بووە، لە لایەک نیزامی سیاسی فەرمانڕەوا، و لە لایەکی دیکە بەشێکی کارتێکەر لە” اپوزیسیون”ی ئەم نیزامە، و هەتا دەستەیەکی زۆرو زەوەند لە ڕووناکبیرانی ئازاو سەربەس و سەربەخۆی ئێرانی، توانایی تێگەینی  جۆراوجۆرودیاری کراویان لە کۆی ئامانج و ڕێبردو ڕەڤشتەکانی کردەوەی سیاسی  وجەرەیاناتی  پێناس خوازی نەبێ. یانی بەهۆی لەداشگیرو بێژینگ نەدانی ڕاست و درۆ وهەڵناواردنی  پاک و پێس، لە ئامانجەکان و رەڤشت و کردەوەی سیاسی و جەریاناتی مەشروعی پێناس خوازی نەتەوەکانی ئێران پشتیوانی نەکەن.

حایشاندنی ئەوها، هۆکار دەبێ،ڕووناکبیری مەڵبەندی گشتی، ئەوی کە بە “پێناس خوازی بە هێز” ناو دێنێت، بە بڕیکارێک بزانێ کە دەتوانی ڕووناکبیران بە جینایەت جەنگی دژی بەشەریەت ڕەکێش بکات. یان فڵان و فیسەران بەندی خۆشناو، بە لوتکەیەک بگەیەنێ، کە دیفاع و داکۆکی لە مافی ڕەوای تێکۆشەری پێناس خوازی زێندانی، بە قەباحەت بزانێت.

 

لەم وتارە تێدەکۆشم لە ناو نیشاندانی تاریفێک لە پێناس خوازی، بە پشکنینەوەو فەرق و جودایەز دانانی مەسەلەکانی پێناس خوازی لە ئێران و بیچم ودرۆشم ناسی ئەوان  خۆم خەریک کەم و بەم پرسیارە پەرسڤ بدەمەوە کە پیناس خوازان لە ئیران چ کەسانێکن و چ بەرنەماکەیان هەیە و بە دوای چ ئامانجێک هەڵدەسووڕین و عەوداڵن و ئاکامی کردەوەی سیاسی ئەوان چییە؟

 

پێناس خوازی:

پێناس، کاکڵی  پەیوەندییە کە لە ڕابیتە لە گەڵ ئیدیکە لە کۆمەڵگا شکڵ دەگرێ، وەکوو ساختارییەکانی  دیکەی  کۆمەڵایەتی و سیاسی کە بەرهەمی پەیوەندیەکانی ئینسانین و  دیاردەو بارەو بارو بۆژما بووە، و لە سەر بناخەی مکانیزمەکانی زبانی و فەرهەنگی و لە پەیوەندی پشاوتراو تەوژمدراو ڕاستەوخۆ لە گەڵ دەسەڵات، گەورەو مەزن دەبن.

 

پشکنینەوەو فەرق و تەوفیر دانانی پێناسەکان، لە سەر بناخەی ئیشێکی سروشتی وسەرهەڵداو وەپاشەکەوتوو لە شیوەی زبانییە، بەڵام تەداخول و دەست تێوەردانی ماکی دەسەڵات لە ئەرکی بە جێ هینانی پێناس، هۆکار دەبێ، ئەم فەرق و تەوفیرە دانان ولێکۆڵینەوە لە بەستێنی زوانی دەربچێت و بە هێزو تابشتی چلۆنایەتیەکان و پەیوەندی نامیزان و ناڕێک لە مەلبەندی جڤین پانوو بەرین بێتەوە.

 

لە هەلوومەرجەکانی ئامووشۆی ناهاوکێش و ناهاوسەنگ، گروپی دەست ڕۆیو، کە بە دلیل و بەڵگەی زاڵبوون بە سەر زبان و مکانیزمەکانی وی، دەسەڵاتی لێکدانەوەو تاریفی پێناسەکان و بە سەرداسەپاندنی ڕی و ڕەسمی فەرهەنگی و کۆمەڵایەتی خۆی هەیە، چرکەکانی گوفتمانی تەوەرە پێدەبەخشی و گروپانی تر وەلادەنێ و هەتڵەو هەڵوەدا گۆشەنشین دەکات.

پژلاندن و زەرقێن و هەڵتۆقینی یەکێک لە لایەنی پەیوەندی دار هۆکار دەبێ، هەڵگرو ڕاگوێزەرو خاوەنانی پێناسەکانی بێدەسەڵات، حەولبدەن ڕابیتەی  تایبەتمەندی ئاشنایەتی دووبارە تاریف بکەن. لە هەڵوو مەرجێکی ئەوهادا داب و دەستووری پێناس خوازانە،وەکوو دژکردەدو خۆڕاگری، وینە وەردەگرێت. لەو مانایە دا پێناس خوازان کەسانێکن کە لە ڕاستایی حیفزو پاراستنی بەربڵاوی بەرزی شوێنی کۆمەڵایەتی سیاسی بۆ لێکۆڵینەوەی پیناسی فەرهەنگی خۆیان تێدەکۆشن.

پێناس خوازی لەئێران:

دەرکێشان پاوانی پێناسی قەومی فارس، بە بیچمی پێناسی نەتەوەی ئێرانی، هۆکاری نیشاندانی تاریفێکی تایبەت لە پێناسەکانی قەومی نافارس بووە، کە بە تەواوی کارتێکەر لە پەیوەندی دەسەڵات و هامووشۆی ناهاوسەنگ و ناتەریبە.

گەپچانی تایبەتی و ناخازای  ناسیونالیسم ئێرانی لە فارس زوانان و حاشا و ئینکار لە پێناسی قەومی بۆ ئەوان، بە شێوەکی دیاریکراو بە جعلی پێناسی نەتەوەیی پاوان، بۆ تابەتمەندی قەومی ئەوان دەگات.

بەم جۆرە پیناسی نەتەوەیی ئیڕانی بە پێناسی فارس لاسەنگ کردوە،و زبانی فەرمی،دینی فەرمی، مەزەبی فەرمی، فەرهەنگی فەرمی، لە سەر یەک پێناسی فەرمی  شەرعییەت پێدراوی قەومی فارسن. یانی ئەو بۆتە ماک و نەتەوەکانی تر لە وی هەڵدینجرێن.

لە ئاکامی فرایندیکی ئەوها پێناسی بژاردو شینبەر بە لانی کەمەوە نیوە لە دانیشتوانی ئەو سەر زەمینەی بریتی لە: (تورکەکان، کوردەکان، عەڕەبەکان، بلوچەکان، لوڕەکان، تورکەمانەکان و ئاسۆری و ئەرمەنی وبەهایەکان و….) لە بەر چاو نەگرتنی  شوێنی ئەوان لە شکل گیری و گووڕانی پێناسی نەتەوەی ئێرانی، حاشای لێکراوە و تەنیا قەبووڵ کردنی پێناسی فارسی ژێر لوای پێناسی نەتەوەی ئێرانی،بە سرووشتی ‌هێندراوەتەوەو بە ماک دانراوەو فەرمییەتی پێدراوە وەپێش خراوە.

 

پەیوەندی ئورگانیکی ناسیونالیسم  دواکەوتوویی ئێرانی بە دورست کردنی حکوومەتێکی نوێ، بێچمێکی تایبەتی بە تەداخولی دەسەڵاتی بنگرو جێگرتوو لە بەستێنی زوان و فەرهەنگ لەدەورانی هاوچاخ بەخشێوە. لە سەریەک هاوئاهەنگی و هاوکیش بوون نێوان کۆی سیاسی و نیزامی توانایی و ئاوزان لە گەڵ یەکسانیەکانی فەرهەنگی و زبانی وی، هۆکاری سروشتی بێهەڵەو کەم و کوڕی نێشاندانی پیناسی قەومی حاکم بووە.

 

قەومی فارس بە بەڵگەو دەستڕۆیشتوویی وتاقت پێشکان وپێوەستان لە ئیقلیمەکانی سیاسەت، ئابووری، زبان و فەرهەنگ، پێناسی خۆی بە حەسڵ و بێخەوش و بێگەرد هاوتەراز لە گەڵ ئیڕانی بوون نیشان داوەو قەبەکردۆتەوە، و پێناسی قەومەکانی دیکەی دانیشتوانی ئێرانی وەک پێناسی مرۆڤانی سەرتایی سارا نێشنی ئیلات و قەبیلەیی ناساندوە و هەتا لە بازێک جێگا ئەوان بە پێناسی لە ئینسان کەمتر دێنێتە خوارو دەناسێنێ.

 

لە جێوو بانێکی ئەوهادا خۆڕاگری پێناسی و ئاخافتن و گوفتمانی پێناس خوازی لە ئێرانی گووڕاوە کارتێکراو لە ڕووداوی سیاسی ناوەخۆو ناوچەیی و جیهانی بە بڕیارگرتنی رێگاکانی تەوفیر دار،لە چەند گروپی بژاردەو شینبەر فەراژوو پێکدێت.

پێناس خوازان:

ئەو دەست ئەو دەست کردنی پێناسی خوازی لە ئێران بە سێ دەستەی حەسڵی خوارەوە دابەش دەکەین: ١- پیناسی خوازانێک کە بە دوای گەرەنتی مافی زبانی و فەرهەنگی خۆیان لە چوارچیوەی سازش و دەستکردی سیاسی مەوجود، یان لە کردن هاتووو مومکینە.

٢-پێناسی خوازانێک کە پاراستنی مافی سیاسی،فەرهەنگی خۆیان تەنیا و تەنیا لە رێگای گۆڕانکاری لە دورستکردنی سیاسی لە گۆڕێ و لە چوارچیوەی نێزامێکی فیدڕاڵ لە ئیران مومکین دەزانن.٣- پێناسی خوازنێک کە لە حەولوو تەقەلا بۆ دورستکردنی نیزامێکی سیاسی سەربەخۆ، لە سەر بنەڕەتی پێناسی هەڵبژاردەی خۆیان خوازیاری جیابوونەوە لە ئێرانن.

گرووپی یەکەمی تێکۆشەران، ئەو پێناس خوازنە خەریکن هەتا مافی زوان و فەرهەنگی خۆیان لە رێگای سازشی سیاسی مەوجوود لە ئیڕان جلی کردەوە لە بەر بکەن. ئەم دەستە لە پێناسی خوازان بیرو بۆچوونیان سوکنایی پێدان و پاراستنی مافی زوانی و فەرهەنگی لە چوارچیوەی هەر نیزامێکی سیاسی کە مافەیان بۆ بە فەرمی بناسێت و قەبوڵ کات ئیمکانی هەیە و گۆڕانکاری سازش ودستکردی سیاسی پێش شەرت، جلی کردەوە لە بەر ئەو داوایانە ناکەن.

دەجا فەرمی بخشین بە زوانی دایک،مافی پەروەردەو فێرکردن و حاملان و ڕاهێنان بە زبانی دایکی،مافی حیفزو پاڕاستن و بە هێزکردنی میراتی فەرهەنگی پانوو پۆڕ کردنەوەی ژیانی فەرهەنگی لە رووبەری نەتەوەیی،مافی هەبوونی بڵاو کردنەوەی کتێب وبلاڤۆک و هەبوونی شەبەکەکانی ڕادیو تەلەڤزیون بە زوانی دایک و مافی حزووری کارتێکەر لە تێکۆشانەکانی سیاسی و کۆمەڵایەتی و هەبوونی بەشێکی پێک بڕاو لە دەسەڵاتی سیاسی و کۆمەڵایەتی یەکێک لەو مافانەن کە پێناس خوازانی دەستەی ئەوەڵ خەرێکی حەولوو تەقەڵا بۆ وەدەست هێنانی وین کە جلی کردەوەی لە بەربکەن.

 

سەرکوتی پەیوەندییەکان و تێکۆشانی پیناسی خوازانە لە ئێران و نەبوونی وجوودی حیزبەکان و سازمانانەکانی سیاسی  کە پێناسی خوازان نوێنەری دەکەن، هۆکار دەبێ و ناکرێ وناتوانرێ  کە بەرئاوردوو تەخمێنێکی بە وردی لە قوڵایی کارتێکەری رەفتارو ڕڤشتی پێناس خوازی لە ناو میللەتان و قەومەکانی نافارس لە ئێران هەبێ.

 

هەڵبەتە گرووپێکی  بەربڵاو پانوو بەرین و بەرفرەوان، بەڵام پێوەلکاو پێوەندار بە ئامانجەکانی جێگای چاوەڕوانی دەستەی یەکەمی پێناس خوازان، و هیواو تێکۆشانی ئەوان بۆ وەراست گەڕانی ئەو ئامانجانەن، لە چوارچیوەی سەرزەمینی ئێران چاو پۆشی لەمە چ جۆرە نیزامێکی سیاسی جێگر(مەزیخ و دەردەسەرکەمتر) ودەنگی زۆرایەتی ئەو دەستە لە پاڵاوتراوانی سەرکۆماری پارڵەمان و هەتا شووڕاکانی ناوچەیی،لە ناوچەکانی نافارس نشێن، کە لە دورشمەکانی هەڵبژاردن، بەشێک لە داواکانی پێناسیان، سیلەچاو کردوە، هەتا خاوەن بیروبۆچوون بەم باوەرە قانع بکەن کە ئەم دەستە،جەماوەرێکی زۆر لە کۆمەڵگای هاو زوانان نوێنەری دەکات.

 

هەڵبەتە لە ئازەنتی و شیکردنەوەی کۆی ئارای هەڵبەژاردن دەبێ ئەو بابەتە لە بەرچاو بگرێێ کە پێناس خوازانی دەستەی دووەم و سیوەمیش،لە حاڵاتی بەشداری لە هەڵبژاردن هەر بەو پاڵاوتراوانەی دەست نیشان کراوەی گرووپی یەکەم دەنگ دەدەن.

 

دەستەی دووەمی پێناسی خوازان کەسانێکن کە بیرو بۆچوونیان ئەمەیە داخوازیەکانی پیناس خوازی لە بەرچاو گرتووی دەستەی ئەوەڵ، جگە لە ڕێگای گۆڕانکاری سازش سیاسی مەوجوود جێگری وی، لە گەڵ نیزامی فیدڕالی دێموکڕاتیک مومکین نابێت.

 

 هەڵسووڕێنەرانی  پێناس خوازی فیدراڵیست، ئاقیدەیان وایە دەستکردی سیاسی مەوجوود، چاوپۆشی لە نییەت و ئیرادەی سیاسی حاکمان و فەڕمانڕەوایان، یاکوو ئەندیشەی گشتی ناوەندی، هەر لە بنیات، گونجان و جێ بوونەوەی هاتنەدی داواکانی پێناسی نییە وستڕینەوەی کۆ بوونەوە، شێوە دورستکردن لە دەسەڵات بنگرتی لە سەر بناخەو قەبووڵی ریشەو ماکی حاکمییەتی دوولایانە(حاکمییەتی ناوچەیی و فیدڕاڵ) پێش شەرتی هەرجۆرە گۆڕانکاری دێموکراتێکی پێچراوە، پەیوەنددار بە مافی پێناسی میللەتان و قەومەکانی مل کەچ و زوڵم لێکراوو چەساوەو بێدەسەڵاتە.

 

لە سەر ئەو خم و دۆخە، فیدڕالیستەکان بیرو بۆچوون وئاقیدەیان وایە و لەم بارەوە یەکدەنگن دوو بارە بەشینەوەی تیرەک و ئەستوند دەسەڵاتی سیاسی لە وڵاتێکی وەکوو ئێران، کە دورستکردنی بێ قەیدو شەرتی دەوڵەت مدرن لە سەر بناخەی  یەک زبان ویەک میللەت بە بەر بڵاو بوون و تەقەلادەر کەلین و قەڵشەکانی کۆمەڵگاە لە سەر یەک پێناس، دەویدا هاتۆتە کایە،تەنیا ئیمکانیکە کە دەتوانێت وەڵامدەری پێکەوە ژیانی ئارەزوومەندانەو خوازیارانە  لە ئاکامدا هاوگرایی نەتەوەیی لە سەر دەمیکی دریژ جلی کردەوە دەبەر کات.

 

فیدرالیستەکان لە سەری یەکدەنگن کە نیزامی دێموکڕاتیکی جێگرتوو ریشە داکوتراو ناوەندی، کە بە پاڵپشت بە تێگەینی مافی بەشەر، توانایی وەڵامدانەوەی بە نیازی تایبەتی گرووپەکانی فەرهەنگی و زبانی جودایەز نییە.

 

لایەنگرانی فیدڕالیسم لە پەرسڤی ئەم ڕەخنەیە، کە فیدڕالیسم لە ئێران  پێشقەڕەوڵ و دیباجەو بەربێژی پرش و بڵاوی وڵاتە، وەبیر دێننەوە کە ئەزموونی دونیا نیشان دەدات کە هیچ کام لەو وڵاتانەی دێموکڕاتێکی فیدراڵی کە پێناس و مافی قەومەکان و میللەتەکانی ئەندامیان لە پەنای قانوون قەرار داوە و لە وانیان پاسداری کردوە هەتا ئێستا تووشی لە بەریەک هەڵوەشان نەبوونە.

 

پێشینە و ڕابردووی مێژوویی ئێران،لە دەورانی بەر لە سەردەمی نوێ، شیوە ساترابی لە سەردەمی دێرین ولاتانی (محروسە) لە کۆتایی (صفویە) ودەورانی (قاجار)یش شایەدی لە مەڕ کار تێکەری  ئەریتی شیوەیی ناناوندی و دابشبوونی دەسەڵات لە ئێران لە عەینی پاراستن و بەردەوامی پێوە نووساوی وییە.

 

لایەنگرانی فیدرالێسم هەر وا یاد دەخەنەوە کە بە پێچەوانەی ئەوهەی داوا دەکرێ ئەزموون نیشانی داوە پێشکەوتوو بوون و دەرجەی بەرزی (همگرایی) پێش مەرجی فدڕالیسم نییە و لە ڕاستیدا ئەمە فیدڕالیسمە کە لە کۆمەڵگاکانی چەند فەرهەنگی بە دابەشکردنی پشکە بەشی ئیختیارات، بەرهەم وەرگرتن زۆرتر لە ئاوەزی گشتی لە چوارچیوەی قازنج گشتی بەربێژ و هەتا پێش مەرجی همگرایی زۆرتر پێشکەوتووە.

 

سەرجەمی حیزبەکانی ناسراوی کورد،و حیزب و گروپ و سازمانەکانی دیکەی سیاسی عەڕەب،تورک،لوڕ، بلووچ و تورکمن و ئەوانی تر ئەندامی میللەتانی ئێرانی فیدڕاڵ، بەسەرجەم لایەنگرانی نیزامێکی فیدڕاڵی دێموکراتێک لە ئێرانن.

 

بەڵام دەستەی سیوەمی پێناس خوازان، تەنیا ڕێگای چارەسەری و دەست وێراگەین بە داخوازیەکانی پێناسی خۆیان، لە جێا بوونەوە لە ئێران و پێکهێنانی دەم و دەزگایەکی سیاسی سەر بەخۆ دەبینن. جیاوازی خوازان، بیروبڕواو ئاقیدەیان وایە، دورست کردنی دەوڵەتێکی نوێ لە ئیران،و فەرهەنگی سیاسی ناتاقەت پێشکاو بە جۆرێکە کە داواکانی پێناسی و مافی سەرەتایی ئەوان وەرناگرێ و لە خۆیدا جێ ناکاتەوە، هەتا جلی کردەوەی لە بەرکات، و ئەوان لە پلەو پایەی گرووپەکانی قەومین، کە فەراژوو بوونە و بە بلووغی نەتەوەیی گەیون و خۆیان بە بیچمـی سیاسی دەوڵەمەند کردوە، دەجا ئەو مافەیان هەیە کە دەوڵەتێکی سەربەخۆ پێکبێنن.

 

ئەم دەستە پێیان وایە جگە لە وەی، کە جوغرفیایی سیاسی ئێران، جوغڕافیایەکی بە سەرداسەپاندن،یان مێژوویییە،ئەمە مافی گرووپەکانی نەتەوەیی دانیشتوو لە جوغرافیایی سیاسی ئێرانە، کە لە مەڕ مانەوە لە چوارچیوەی سەرزەمینی ئێران، یان نەمانەوە لەو چوارچیویەدا بڕیار بگرن.

 

جوایەزی خوازان بە ئاماژە  بە مافی تێکۆشانی ئازادانە و بەڵام ئاشتی خوازانەی سازمانەکان و حیزبەکانی جودایەزی خواز، لە وڵاتانی دێموکراتێکی دونیا،بە قایم کردن و چەند پات کردنەوە دەسەڵمێنن لە کۆمەڵگایەکی دێموکڕاتێک و فەزای ئازادی سیاسی، ئەمە مافی ئەوانە کە تاسەو ئارەزوکانی خۆیان بە شیوەی ئاشتی خوازانە داوا بکەن و بە دوایدابچن، چونکە جودایەزی خوازی لە بناخەدا ترمێکی سیاسییە، نەک تاوانێکی جینایی.

 

جوایەزی خوازان، ممبارکی و پاکی سەرجەمی ئیران بە ئەمرێکی دەستکردو قەراردادی دەزانن، و بە دەلیل و بەڵگە بەمە هیچ شت جگە لە ژیانی ئینسان و ئازادی و کەڕامەتی مرۆڤ، ممبارک نییە، ئەو حورمەتی سەرجەمی و سەر بە مۆری سەرزەمینی ئێران و پێویستی موحکەم کاری لە مەرمافی هەڵبژاردن وئازادی گرووپەکانی ئینسانی بۆ چارەنووسی خۆیان بە ڕێگرو دەست ئەندازو ئاڕووشە دەزانن.

 

پێناس خوازی و ئاخگە و قەیرانی کردەوەی سیاسی.

پێناس خوازی گروپێکی یەکدەست و بە ئارەزوو عەلاقە و ئارمانەکان و ئامانجەکان وەک یەک نین و ئاکامی کردەوەی سیاسی ئەوانیش وەک یەک نییە. هەروەکوو ئاماژەمان پێکرد دوو دەستەی ئەوەڵی پێناسی خوازان بەئاکام گەینی داواکاری خۆیان لە چوارچیوەی سەرزەمین و خاکی ئێران ممکین و دڵخواز دەزانن و چ بەندو بەستیان بۆ جودا بوونەوە  پرش و بڵاوی  ئێران نییە. دەجا بە سێرە و سیلە چاو بەم مەسەلە دژایەتی بەشێک لە جەرەیاناتی ناوەندی ویست لە گەڵ تێکۆشەرانی پێناس خواز،دوو دەستەی هەوەڵ و یان بە لانی کەمەوە بێدەنگی سەلماندن و تەسدیق کردن ئەوان، لە بەرامبەر سەرکوتیان، بە دەستی کۆماری ئیسلامی، چ مانایەکی دەتوانی هەبێ، جگە لە تێگەینی نادورست. رفتارو رڤشتی پێناس خوازی و تووشبوون لە تەڵەو داوی مێژوویی و تیئۆڕی پێلانگێڕان.

 

لە هەلوو مەرجێکی یەکسان هەر بەم جۆرەی کە ئیسلاح خوازان،سکۆلارەکان، کۆماریخوازان، سەوزەکان، و چەپەکان، مافیان هەیە، ئارمانەکانی سیاسی خۆیان بە بێ برەو پێدان و ڕەواجدان و توندووتیژی، بە دوادا بچن، پێناسی خۆازانیش دەبێ بتوانن بێ ترس و خۆف لە سەر کوت و گرتن و ئازارو ئەشکەنجە، بە دوای بەرنامەی سیاسی خۆیان بکەون. هەڵبەتە ئەو ئازادی کردەوە، نەک تەنیا دوو گرووپی هەوەڵی پێناس خوازان، هەتا دەبێ پێناس خوازانی جودایی خوازیش لە ئێران بگرێتەوە.

 

دەبێ ئەمە قەبووڵ بکەین لە کۆمەڵگایەکی دێموکراتێک و لە ژێر سێبەری فیر کردنی نوێ و تازەی مافی حقوقی بەشەر، بە دواداچوونی بیری جودایی خوازی لە ڕێگای ئاشتی خوازی، فکرو لێکدانەوەیەکی یاسایی و قانوونییە و لە کۆمەڵگاکانی چەند میلییەتی و قەومی و نەتەوەیی ئەم بیر کردنەوە بەشیکی جیانەکراو لە ژیانی سیاسییە.

 

ئەوهەی دەبێ بە حەق نیگەرانی وی بین، نەک بیروبۆچوون و، وێچوونی جودایی خوازانە، لە کن بازێک لە گرووپەکان و جەرەیاناتی سیاسی، کە زێدەڕۆی بوونی لە هەر دوو لایە، کە بۆ جڵی کردەوە لە بەر مەبەست و ئارەزووەکانیان چ خەتی سوور ناناسن و هەموو ڕەوش و ئیخلاق و خۆو خدەو دەموو دەستوور ڕێدراوو ئیزن پێداراوو ئیجازەپێداو دەزانن و دەژمێرن.

 

ڕاستییەکە ئەمەیە کە ئێمە نە ئیخلاقەن ئێزن و ئیجازەمان هەیە و نە دەتوانین بە زۆرە ملی و سەرکوت و قەتڵوو عام(تمامیت ارضی ئێران) بۆ هەمێشە بپارێزین و حیفزکەین.

کە وابوو ئەگەر بە ڕاستی دەمانهەوێ سەرجەمی خاکی ئێران بپارێزین، دەبێ هەلوو مەرجێک موهیاو ئامادە بکەین و سازدانەکانی سیاسی و کۆمەلایەتی بە شێوەیەک پەڕۆو پێنە و نوێ کەینەوە، کە هەتا لە ئاکامی ڕفراندومێکی ئازاد دەنگی مافی چارە نووس بە مانەوە، لە چوار چیوەی سەرزەمینی ئێران، لە سندووقی دەنگدانی هاووڵاتیەکانمان بریتی لە: تورک و لوڕو کوردو عەڕەب و بلووچ بێتە دەر.

نوسین و هەللاجی ئاغای شاهد عەلەوی.

وەرگێڕانی: حامیدڕەشیدی زەرزا. سیدنی.

ڕێکەوت ١٠/٩/٢٠١٣ی زایینی سیدنی.