دارستان، حەمە حەریری

دارستانی تینووی زێێەکان   
کە تەلی سەتان ساڵە ی بە دەوریا و  

بە ناو دڵیا کێشراوە ؟
لە بەر ئەوەی داوای ئاوی زەریا نەکەن
داوای وزەی خۆر و گزنگی بەیانان نەکەن
کڕ بن؟
لە گەڵ ئەستێرەکان ڕوو لە باڵای مانگەشەو نەکەن
لە گەڵ مەل و بەفر و چیا بۆ بارانێ
سرتە لە گەڵ شنەی نەکەن
باسی ھەناسە وسیوادی بەیانان نەکەن?؟
دەنا وەکو دێرسیم و سابڵاخ
وەکو جەرگ خوێن وقامیشلو
وەکو ھەڵەبجە و سەردەشت
وەکو کۆبانێ وشنگال
وەکو ………..؟
کەچی دارستان دەڵێن ئەوەی ھەرگیز ناچەمێ
شنگال و سەردەشت و کۆبانێ و قامیشلو و سابڵاخ وھەڵەبجە و
درسیم کوردو کوردستانە
حەمە حەریری
27.07.2717
کوردیی

بەشێک لە نووسینەکانی تری کاک حەمە

دایه گیان ، م ح
دایه گیان چوار وه‌رزی ژیانم له ئامێزی تۆ دا دۆزینه‌وه .
چاوه‌کانت چراخانی شار و باخچه‌ی ساوای پڕ له گار و گوڕی ‌‌‌‌‌‌‌‌هه‌وه‌ڵ رۆژه‌کانی پێکه‌نینی هۆگر به تۆی بۆ ساز ‌‌‌‌ده‌دام .

ره‌نگ و رووت هێنده روو له شایی و گه‌شاوه بوو که خۆم وه‌کوو وێنه‌یه‌کی په‌پووله له ئاوێنه‌ی دڵت دا ده‌دی.

بۆیه سرووشت باوه‌شی تۆی بۆ کردم به ماڵێکی هه‌تا هه‌تایی و گه‌ر هه‌زار جاری تریش لێم کاول که‌ن و کونده په‌پووی لێ بخوێنێ ، من و ئه‌وین لێت دا نا بڕێین .

دایــــــــــه گیـــــــــــــــــا ن
ئه‌زانم بێشکه‌یه‌ک بووی و روحی پڕ له لایه لایه‌‌ت ده‌کرده داستانی لاوانه‌وه و چوونه دونیای خه‌و تا سیوادی به‌یانیا ن بۆ من ، به‌ڵام قه‌ت نه‌مده‌زانی دڵۆپ دڵۆپ ئاوی چاوانت و جارجا ر ماچێک له من هۆی خه‌مباریی و ماندوویی و بێ خه‌وی و دونیایه‌ک ئێش و ئازاری دیکه‌شتی تێدا وه‌ک ڕازێکی بێ ووچا ن بوو ، نه‌وه‌ک من و ئه‌وینیشت لێ بستێنن .

4. 5 . 2008
م . ح له‌ بریتانیا

………………….
بــــــــــــۆ تــــــــۆ, م.ح
ئەگەر تۆ لاپەرەیه‌کی مێژوو بی لە حاست شەمێکی گریاو دا
ئەوە من هزرێکی شۆرشی نەپساوەم لە رستەی سنگی تۆ دا
ئەوە من تووڕم هەڵدا هەرچی سامانی ژیانە
هەرچی خۆشی تەنیایی و پێکەوە ژیانی چرا و چاوی ڕەشی ماڵەکەم بوو جێم هێشتن
هەرچی کۆتری ناو حەوش و کەوی ناو قەفەسی دڵ بوون وێڵ و ئازادم کردن
ئەوانیش منیان ئازاد کرد
ئەوان فڕین بۆ ناو هێڵی ئاسمان و دەمێکیان قۆستەوە
منیش تێکەڵ بە هەراوی کاروانی کوردستان بووم و
هەگبەی نان و کەشکی ڕەقم بۆ کوڕ و کچانی شارو لادێ هەڵگرتن و
بووین بە هاواڵی چیا و دارستان و کانیاوەکانی هەڵقوڵاو لە ناو دڵی کوێستانی ـ
بێ وەستانی سرووشتی کورد و ئاڵاکەی
بووین بە خوناوەی بەیانیانی زووی لێو و کوڵمی بووکی ئازادی.
ئەگەر تۆ هەڵتدایەوە وەکو برینییەکی بێ پەترۆ
ئەوە شێـــــــــــــــرانی دارستانی چڕ وپڕی گەلی لێک هاڵاو
تاوی دڵی ڕەشی ڕەشە مەرگیان ئەدا
ئەگەر تۆ هەوری بارینی چاوەکانی خۆشەویستێکی چاوەرێ بووی
ئەوە من ئێستاش خاکی بەر پێی پێشمەرگەم کە ڕووی لە لووتکەی ئاســـــــــــــــــــــۆدا .

م.ح
20080516
………………….
وەفاداریی, حەمە. حەریری
کچە کوردێکی ڕەشپۆشم بینی گوڵ بەدەس
کوتم کیژە کورد گوڵت بۆ من و خۆزگە
ڕەنگی سووریشت لەبەر دەکرد
.
ئەو فرمێسکی بەسەر کوڵمی سووری دا
هاتنە خوار و وتی
گوڵم بۆ سەر گۆڕی خۆشەویستەکەم بۆ گۆڕستانا ئەبرد
.
خەجاڵەت بوومەوەو
کوتم بمبوورە ئەو کێ بوو
وتی ئەو خۆشەویستەی
سەری لە ڕێگەی ئازادیی کورد دا بەخت کرد و
تا هەتایەش منی وەفاداری خۆی و خاکی کورد کرد

. ..
حەمە. حەریری
2008 . 07 . 24

……………………..
گەرچی جێت هێشتم، حەمە حەریری
گەرچی جێت هێشتم بەرەو باخی پڕ گوڵاڵە سوورە ڕۆیشتی و
ئارامت گرت
جەستە و رووحت لەو وڵاتە پڕ کێشە و پر ئێشە دا
ئۆقرەی نەگرت
بەڵام سینەی کێڵدراوم بۆ تۆی سوورگوڵ
دێراودێر وا خۆش کراوە
کەی جارێکیتر دێیتەوە
ئەها سوورگوڵ زەردەخەنەی باڵندەکەی
ئەو سەرگردەو ئەو ترۆپکەی
تۆ لێت رووانی
تامەزرۆتە جارێکی وا ئەو بێتە لات و بتبینی
کەی دێیتەوە
دەی دەی خونچەم ، لکێ، پۆپێ ،پەلێ و پۆیێ
باوێوە ناو سینەی منیش
ئاخر ، هزرێ ،کارێ، بیرێ
بۆ ڕووانەوە ژناو باخچەو دەش و نزارو مێرگی منیش
کەی دێیتەوە.

حەمە حەریری
30.07.2008

…………………………
پێشەنگمانن ، ڕێبەرمانن ، حه‌مه‌ حه‌ریری
ئەو هێماو ئامانج و نووسینانەی بە کۆڕ و کۆ بۆ ئازادیی تاک و کۆمەڵ
هەڕەشەیان لێ ئەکرێ
ئەو بیرو دڵە پەڕتووکەی پێشوو و ئێستا و سبەی نووسەرەکەی
لەبەر ئەوینی خاک و ئاڵا و ئاواتی گەلەکەی
تەنافی پڕ قەفاو قەفی بۆ خنکانی لە مل کرا و شەهید کراو لە مل دەکرێ
ئەو چاویلکە و پەنجەرەیەی بۆ بینینی گوڵی سەربەستی و کۆتری ئازادیی و دنیای جووانیی
شکێندرا و ئەشکێندرێ
ئەو مرۆڤەی لە زینداناش بۆ دنیای نویێ نرخ ئەدا و بە چاو و دەست و لاقی بەستەوە
دەیان نەخشی بە ئەشکەنجە لە سەر جەستە و بیر وماف و مێشکی ئەکرێ
ئەو هیوایەی تا دوا پشوو
لە قوژبنی بەندی تاریک و بێ خۆر دا
لە ناو چاڵی ڕەشی ڕەشبیراندا خۆڕاگرە و
قەت ئەو هیوایەی نامرێ
ئەوان ڕازو ئامانجمانن ، پێشەنگمانن ، ڕێبەرمانن
هەم لە چیا و لە خوێندنگا و لە شار و دێ ، لە هەر شوێنێ
ئەوان ڕمزی بەرخۆ دانن.

حەمە ،حەریری 25. 08 . 2008

………………

بەیاد و بیری ئەستێرەکانی پڕشنگدار لە دڵی خەبات و تێکۆشاندا بۆ بە ڕەوا کردنی مافێ‌ نەتەوەیی و مرۆڤیی کورد
شەهیدانی 26ی خەرمانانی 1371ی هەتاویی.
بۆ ڕۆیشتن
ئەوەتانێ ئاسمانی شینی کورد کە ئێوەی لێ ستێندرا
ڕەنگی گۆڕا و شینی گێڕا.
باڵندەکان یا هەڵکوڕمان یا وەک هەڵۆ و تەوار بەرەو داوێنی چیا داگەڕا
دەریاش نەیتوانی هێمن بێ و شەپۆلانی هە ڵدەگەڕا و دادەگەڕا
شەماڵ کەوت و بێ سەرو زمان فێنکایی لێ بڕا
ئاخر چ بنووسم گەورە و بچوک هۆگرتان بووین بۆ ڕۆیشتن .
مانگ و ئەستێر‌ەکانی هاواڵیشتان لە تاوتان
لەم شەوە دا بێ پڕشنگ و بێ تریفە و پڕ سریوە بوون
عاشقانیش ڕازێ دڵیان بە ئە سرینەوە وەکوو گەڵای زەردی پاییز بۆ یەک ئەووت
ئاخر ئەوەتانێ
بەفریش لە بەرە بەیانیدا لەگەڵ گزنگێ خۆر و کۆتر و سێروی بەداوە بوو لە سووچی ئاسۆدا و
لە تاراوگە و لە ناو دڵی ئەم کوردستانە قەڵاچۆکراوە دا هەموو ساڵێ لەم ڕۆژە دا
خەمی ئەم ڕۆیشتنەتان بە هەموو جۆرێ و لە ڵدا بۆ ئەگێڕن
بـــــــــــــــــــۆ ڕۆیشتن .

حەمە . حەریری
20080916

…………………..

وڵامی نامەکەت هاوڕێم، حەمە حەریری
هاوڕێم گەلێک جیاوازیت بۆ دەنووسم ،لە وەڵامی ئەو نامەیەی بۆت نووسیبووم.
تۆ نووسیبووت هەر قەڵەمێکی بۆ مافی مرۆڤی پێ بنووسرێ لە وڵاتی من، حاکمانی لێی ئەترسن هەر بۆیە وا ئەشکێنن.
منیش ئەڵێم لە و وڵاتەی منی لێ ئەژیم ئەوەی قڵەمی بۆ ئەم مافە پێ بنووسرێ .
کۆڕێ ئافەرینی بۆ ساز ئەدەن و هیمای بوێریی لە سەر سەکۆ وەدەس ئەدەن وگەورە و بچووک هەڵئەسنە سەر پێ و
بەڕێزەوە چەپڵەی بژی و ئافەرینی بۆ لیێ ئەدەن، بۆ سەر ئەدەن.
تۆ نووسیوتە لەوڵاتی من لەمەڕ ئاوات و ئازادیی لەمەر حەقی گەل و مرۆڤ هەر چی پشتە ئەی چەمێنن
هەرچی هەر چی دەفتەرچەی مێژوو بێ ئەی سووتێنن،
هەرچی چاو و چاویلکە و زمانی بۆ مافی خۆی و گەل و خاک و ناسنامەی بگەڕێ،
حاکمانی حوکمی دەرهێنان و بڕینی بۆ دەر ئەکەن و پێی دەردەکەن.
بەڵام هەی هوو ، هەی هات
لەو وڵاتەش ، دەیان ڕێگەی ڕووناکی بۆ داهاتوویان خۆش ئەکەن.
تۆ ئێستاشی دەگەڵ بێ هاوار ئەکەی بەم نووسینەت و ئەڵێی
دوو ئاشق و ئەوینداریش وێڕای هەزار خۆزگەی پێ نەگەیو،
قەت بۆیان نییە لەم زیندانە گەورەشا بزەی خۆشەویستیش بۆ یەک بنێرن.
ئای کە گرانە نرخی ، سەنگسارە و وێرانە یانە و ژوانگەی
تۆ نووسیوتە لە دوایی دا بۆ هەر چی کە شییاوی تاک و کۆڕ و کۆمەڵە
لە وڵاتی من ئای کە چەند بڤەیە و چەند تاوانە
ئەوەی هەیە شکاندنە و هۆشبەرە ، گڕبەردانە ؟؟؟
منیش بۆت دەنووسمەوە لە دنیای تاراوگەی منیش بزە ، گوڵ ،نوسراوە، و هەرچی جووانی سروشتە بۆ هەمووانە.

..
حەمە . حەریری
10.11.08

………………………

یەکڕیزی, حه‌مه‌ حەریری
پەیامێکە و پێشکەشە بە هەموو ئەو لایەنانەی کە بروایان بە یەکڕیزی هەیە بۆ گەیاندنی کوردستان و کورد بە مافی نەتەوەیی و مرۆڤایەتی و هەرچی شیاوی مرۆوایەتییە و لەو پێناویشدا هەردەم کار دەکەن.

لە ئاسانەی دەرکی هەر باخ و چیمەنێکم دا.
هەر گوڵێکی پەرژین بوو دەوری و لێم ڕووانی
چوومە لای هەر دەشت و نزار و کانیاوی کوێستان و ئاو و رووبارێ
لە باڵای هەر نەمام و دار سەروێکم رووانی
وەدووی هەر سووار سووار چاکی بیر و ئەدەب کەوتم
رووم کردە هەر ئاوەدانیی و ماڵێکی کورد
ووچانم لە تەنیشت هەر پاڵە و ڕەنجدەر وشووانێکی سووری هاوین دا
رووانیمە هەر قوتابخانەیەکی کە مامۆستای کورد و قوتابیانی سروودی ،
ئەرەقیب هەرماوە قەومی ( نەتەوەی ) کوردزبانیان بەیەکدەنگی دەخوێندەوە
فرمێسک و خوێن و هیوایەکی کە جەوهەر ویژدانی ئەم کوردستانەی سەرنج ڕاکێشاوە
باری خۆزگەی هەر شاعیرێکم لێ دەڕوانیی
لە مێژووی کوردم گەلێک کە گویێ لێ بوو
چی قورینگ بوون بەیەکدەنگ و ئاواز ئێوارە کاتی نان خووانێک کۆچیان دەکرد
چی زەردەپەڕی هەتاو و هاناو هەنیسک و گوڕ وگاڵ و چیا و پێشمەرگە و کیژ و کوڕی ئەم هەرد و ئاو و ئامانجە بوون
هەموو وتیان ، ئێمە یەکڕیزی و سەربەرزیمان دەوێ ئەی ئێوە چی ؟

حەمە . حەریری
23 . 02 . 2009
……………

پەیامێک بۆ هەواڵێکی بەڕێوە، حەمە حەریری
ئەو دەمەی ڕێگە بڕین چەندە بێ ووچان و سەخڵەت بوون
کامە کات و کێهە ماڵی ساڵژمێری ژیر بوێری ئەم دەرفەتەبوون
خۆ ئەزانن تۆ هەڵگری گەلێ زامی دۆینێ و دووری کە
لە یەکەم چرکە بە سەر هاتی خۆت دا
چ دەساو دەسێکت پێکرا بە دەس داوەڵی زاڵ بوو
بەسەر هەموو سرووشتی هاوار بە هیچ کوێ نەگەشتووی تۆ دا .

کە وا بوو نەکەی ئامان نه‌کەی چاوی هیوا و فرمێسکان بێ چرا کەی
نەکەی باخەوانانی ژوروو و تەنیشتانت ڕاپێچی بزەی پڕ لە ژاراویی ماری سێ سەرکەی
نەکەی گزنگی وڵاتەکەم لە خۆ بتۆرێنی و بیدەی بە دوو و سێ تۆقەی کاتیی و تەور
نە مەرگی چیرۆکی دەیان ساڵەی بەر خۆ دانم واژۆ کە و
نە خۆشت بخە بەر توانجی چاوی ناسک و کەسکی دوور و نیزێکی ئەغیاری ئەم سەردەمەی کوردستانم
خۆ تۆ ڕۆڵەی گەلێکی شڕ و دڕ کراوی ‌چنگی دێوەڵە گورگەکانی قەت چاو تێر نەبووی
بەڵام هەر تۆ سەر فراز بووی تا ئەو کاتەی گوڵی سووری نێوان دەشت و کێوان بۆ کوردستانی
ئەو دەمە نیی کە 7 هاتن و بە هێزی خۆت پشتی خۆتیان پێ شکاندی.

حەمە حەریری
17. 04. 09

…………………………………
بـــــــــــــــۆ پەپوولە, حەمە. حەریری
هەی لەمن پەپوولە ئەو شۆ چی دەوێ
شوێنی فرمێسکی شەمی من کەوتووە
ئەو لە تاو گوڵ لە سەری شەم دەگەڕێ
یا لە تاراوگەیە و ڕێی لێ ون بووە ؟
گوڵ و شەم ئەوین و ئەشقیان زیندووە
سۆز و هیوایان بە گیان پاراستووە
گەر بچێ پەپوولەیی سەر سووڕ ماو
تا حەکیمێ چاری کا دەردی بەتاو
یا لەسەر دوو لێوی تەڕی گوڵی سوور
چێژێ کا ئەو لە شەڕابی لێوی سوور
تاببێ سەر خۆشتر و سەربەستتر
تێکەڵی چیرۆک و کۆڕ ڕەنگینتر
شەمی من گڕ گرتووە بۆ ڕوونیی بەر چاوی گوڵم
نەکو تاریکی بدا تیر وا لەبیر وناسکیی و هەست و کوڵم

حەمە. حەریری
19.04.2009
………………………..

نێوی پێشه‌وای نه‌مرمان به‌ڕێزه‌وه‌ له‌و شوێنه‌ هه‌ڵگرن، حه‌مه‌ حه‌ریری
نێوی پێشه‌وای نه‌مرمان به‌ڕێزه‌وه‌ له‌و شوێنه‌ هه‌ڵگرن و تکایه‌ نێوی هیج شه‌هیدێکی ڕێگه‌ی ئازادی و مرۆڤایه‌تی مه‌که‌نه‌ سه‌ر دێری ئاڵ و وێری مه‌به‌سته‌کانی په‌یوه‌ندیه‌‌کانتان.

هێندێک سرووشتی نادروست و ناڕوا و دڵ هێشێنه‌ر هه‌ن که‌ به‌ حه‌ق ئه‌وڕۆ زۆر کۆن بوونه و‌ هیچ لایه‌نێکی سیاسیی و ده‌سه‌ڵات و هه‌تا دووایی، نابێ له‌ هه‌ڵس وکه‌وت و په‌یوه‌ندیی دیپڵۆماسیی و باقیی په‌یوه‌ندییه‌کانی نێوان خۆی و وڵاتێکی تر له‌ وتاریی را بیکاته‌ نووسراوه‌ و به ‌کرده‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی که‌ بزه‌یه‌ک بخاته‌ سه‌ر لێویی به‌رانبه‌ر.
که‌س له‌ ئێمه‌ی کوردی باوه‌ڕ به‌ ئازادیی، ناڵێ که‌ ده‌بی دیواریی چین به‌چوار ده‌وری کوردستان دا هه‌ڵچنین و په‌یوه‌ندییمان له‌ گه‌ڵ هیچ وڵاتێک دا نه‌بی و ئه‌م دنیایه‌ش به‌و جۆره‌ ناتوانێ بێ په‌یوه‌ندیی هه‌ڵسووڕێ.

به‌ڵام با له‌ خۆمان بپرسین که‌ هه‌ر بوونه‌وه‌رێک که‌ له‌ کۆنه‌وه‌ به‌ کوردستان دا ڕابردووه‌، هه‌مێشه‌ زه‌ره‌ری زۆرتر نه‌بووه‌ له‌ قازانجی؟
چه‌رچێك هاتبێته‌ ناو خاکی کوردستان و هه‌ر شتێکی وێ دابێ، دوو قات که‌ل و په‌لی دیکه‌ی له‌ به‌رانبه‌ر دا لێ وه‌رگرتووین.
یه‌ک ووشه‌ی لێ هاتبێته‌ ناو رسته‌ی کورده‌وه‌ ، چوار وشه‌ی له‌ گه‌ڵ خۆی بردۆته‌وه‌ و ……. هه‌تا دوایی.
له‌ هه‌مووی ناڕه‌واتر کوردستانه‌که‌ی لێ داگیر کردووین وژێنۆسایدی کردووین و هه‌رچی نه‌وت و گاز و ئاو و سرووشتی ژیانی کورده‌ به ‌زۆری وبه‌ تانک و تۆپ و فرۆکه‌ و هێزی زه‌به‌لاحی خۆی ، لێی ئاوه‌دیو کردووین و ده‌یکه‌ن.

که‌له‌پچه‌یان له‌ زمان و فه‌رهه‌نگ و داب و نه‌ریت و مێژوو کردووین و هه‌ر چیی ئاسه‌واریی مێژوویی کوردیان له‌ کوردستان وه‌چه‌نگ که‌و‌تبێ به‌ تاڵانیان بردووه‌ و دیسانیش ده‌یبه‌ن و به‌ گشتی بۆ توواندنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌ی کورد چیان له‌ ده‌ست هاتبێ، ماڵم ژێر هه‌رده‌، که‌م ته‌رخه‌میان نه‌کردووه‌ و نایکه‌ن.
به‌ڵام دیسان هه‌رده‌بی ئێمه‌ ده‌ست به ‌سینگمانه‌وه‌ نێین بۆیان له‌ سه‌ر حیسابی هێما نه‌ته‌وه‌یی و پیرۆزه‌کانی خۆشمان بووبێ ، بێ دڵی داگیرکه‌رانی کوردستان نه‌که‌ین.
وه‌ی له‌ خۆمان که‌ به‌ ده‌ستی خۆمان له‌ خۆمان ده‌که‌ین.

Date: 7 Jun 2011
………………
ئه‌وه‌ی من قه‌ت له‌ بیری ناکه‌م، حه‌مه‌ حه‌ریری …

کوردستان و کورد.
ئه‌و نیشتمان و نه‌ته‌وه‌ی منن که‌ به‌ درێژایی مێژوو که‌وتوونه‌ته‌ به‌ر هێرش و یه‌خسیر و داگیر کراون و له‌ ژێر ده‌ستی داگیرکه‌ران دا ده‌سوتێن و ده‌ناڵێنن و ده‌کوژرێن به‌ تاڵان ده‌برێن .
داگیرکه‌رانی کوردستان سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی که‌ سوود و قازانجی سه‌رچاوه‌ سرووشییه‌کانی خاکی ئێمه‌ی کورد به‌ تاڵان ده‌به‌ن و که‌ل و په‌ل و هه‌موو ئه‌تیقه‌مێژووی و دێره‌نه‌کانی ناوچه‌کانی جۆر به‌جۆری کوردستان له ‌ژێر ده‌سه‌لاتی ره‌شی خۆیان ئه‌وه‌نده‌ی بۆیان بلوێ ئه‌ی دزن یا له‌ ناویان ده‌به‌ن، و له‌ هه‌رچی که‌ره‌سته‌ی سرووشتیی کوردستان ده‌ستیان که‌وتووه‌ و ده‌ستیان بکه‌وێ گورجی خۆیانی لێ ده‌وه‌شێنن، به‌ هه‌موو جۆره‌ هێز و توانای نیزامیش کوردستانیان گه‌مارۆ داوه‌.
هه‌رچی کاری نامرۆڤانه‌یه‌ به‌سه‌ر کوردستان و نه‌ته‌وه‌یی کوردیان داهێناوه‌.
به‌ زۆری سه‌ر نێزه‌ نه‌ته‌وه‌ی کوردیان له‌ رۆژ ویستیی و ئاوردۆستیی و رووناکایی و گوڵ په‌ره‌ستیی و هزر و بیر و داهێنان و ژین و ژییانه‌وه‌ دوور خسته‌وه‌ و ئه‌وه‌ی ئه‌ورۆکه‌ له‌ کورد بۆته‌ تۆقی تا هه‌تایی و که‌س نازانیێ که‌ی ئه‌و تۆقه‌ له‌ ملی خۆی داده‌پڵۆسێ و ڕێگه‌ی خۆی که‌ رێی ئازادیی نه‌ته‌وه‌یی و مرۆڤایه‌تییه‌ باشتر ده‌گرێته‌ به‌ر و بۆ خۆی وه‌کوو نه‌ته‌وه‌یه‌کی سه‌ربه‌ست چاره‌نووسی یه‌کجاریی ده‌گه‌ێته‌ ده‌س خۆی.
باشه‌ چ ژیانێک بۆ نه‌ته‌وه‌ی کورد ماوه‌ته‌وه‌، 30 تا 40 میلیۆن کورد ده‌بێ و به‌سه‌ری داسه‌پاوه‌ که‌ به‌ زمانی تورکی و فارسی و عه‌ره‌بی بخوێنێ و بنووسێ و قسه‌ بکا و ببیه‌ته‌ کارمه‌ند و نوسه‌ر و موته‌رجم و یانی کورد ئاوا خزمه‌تی فه‌رهه‌نگی و کۆمه‌ڵایه‌تی و که‌لتوریی جیهانیی و مرۆڤایه‌تی به‌ فارس وعه‌ره‌ب وتورک بکا.
به‌ڵآم هه‌م کانوونه‌ فه‌رهه‌نگی و که‌لتوورییه‌کانی جیهانیی و هه‌م سێ نه‌ته‌وه‌ی تورک و فارس و عه‌ره‌ب که‌ سوور ده‌زانن حکوومه‌ته‌ سه‌ره‌رۆ و دیکتاتۆره‌کانی ئه‌و وڵاتانه‌ سه‌ره‌ڕای داگیرکردنی کوردستان چ زیانێکی قه‌ره‌بوو‌ نه‌کراوه‌شیان به‌ ئه‌و پارچه‌ له‌ زمان و فه‌رهه‌نگ و که‌لتور و کۆمه‌ڵگا نێونه‌ته‌وه‌ییه‌ گه‌یاندوه‌ که‌ کورد به‌ درێژایی مێژوو دیفاع له‌ بوونی خۆی ده‌کا، .جا لێره‌ دایه‌ که‌ له‌ لایه‌ک ده‌بێ فارس و عه‌ره‌ب و تورک له‌و عه‌زمه‌ت ته‌ڵه‌بیه‌ی خۆیان ده‌س هه‌ڵگرن بزانن که‌ نه‌ته‌وه‌ی کورد بۆته‌ قوربانیی ئه‌و خزمه‌ته‌ی که‌ به‌زمان و فه‌رهه‌نگی ئه‌وانی کردوه‌ و به‌ تاوانی ئه‌وه‌ی که‌ خاک و مێژوو و زمان و که‌لتوور وداب و ره‌سمی تایبه‌ت به‌ نه‌ته‌وه‌ی خۆی هه‌یه‌ ئه‌سیر و دیلی ده‌ستی ده‌وڵه‌ت و حکومه‌ته‌کانی ئه‌وانه‌.، له‌ لایه‌کی دیکه‌ش ئه‌وه‌ ئه‌و په‌ڕی چاو نووقاندنه‌ له‌ حاست ئه‌و ناعه‌داڵه‌تییه‌ی که‌ ده‌رحه‌ق به‌ نه‌ته‌وه‌ی کورد کراوه‌ و ده‌کرێ و نه‌ کورددیش ئه‌وانه‌ له‌ بیر ده‌کا و په‌روه‌نده‌ی هه‌موو ئه‌و کاره‌ نامرۆڤانانه‌ که‌ رێژیمه یه‌ک له‌ دوای یه‌که‌کانی زاڵ به‌سه‌ر کوردستاندا به‌ کوردیان ڕه‌وا دیوه، کورد کاری بۆ ده‌کا که‌ نه‌سلی داهاتووی کورد له‌ رێگه‌ی قانوونی جیهانیه‌وه‌ ده‌بێ بۆ نه‌ته‌وه‌ی خۆی هه‌نگاویی جیددی بنێ و مه‌شغه‌ڵوانانی نه‌ته‌وه‌ی کوردیش هه‌موو جارێ مێژووی به‌سه‌رهاتیی نه‌ته‌وه‌ی خۆیان چاو لێ که‌نه‌وه و هه‌ڵوێست و سیاسه‌تی خۆیان به‌شێوه‌یه‌ک دڕێژه‌ بده‌ن که‌ بزانن کورد نه‌ له‌ چووکترین غه‌درێک خۆش ده‌بێ که‌ دۆینێ لێی کراوه‌ ونه‌ واز له‌ حه‌قی ئه‌و ڕۆ و داهاتووی خۆی دێنێ هه‌تا ده‌ی ئه‌ستێنێته‌وه‌.
Date: 24 Jun 2011
…………….
ناوه‌ستین تا سه‌ربه‌خۆیی کوردستان وه‌ کوو باشووری سوودان, حه‌مه‌ حه‌ریری

کوردیش وه‌کوو زۆربه‌ی نه‌ته‌وه‌کانیی دنیا حه‌قی ئینسانیی و نه‌ته‌وه‌یی خۆیه‌تی له‌ مافی چاره‌ی ‌خۆنووسین دا سه‌ربه‌ست بێ و له‌ ناو خاکی خۆی دا به‌ ئابووری و ده‌سه‌ڵاتی خۆی به‌رێوه‌به‌ری‌ کوردستان و پارێزه‌ری کوردستان و له‌ خزمه‌تی ئاسووده‌یی نه‌ته‌وه‌ی کورد دابێ و به‌ باشترین شێوه‌ دیفاع له‌ که‌رامه‌تی هه‌موو مرۆڤێک بکا که‌ له‌ کوردستان ده‌ژی .

کوردستان و کورد که‌ سه‌دان ساڵه‌ یه‌خسیر و دابه‌شکراوی ده‌ستی زۆرداران و داگیرکه‌رانی عوسمانی و سه‌فه‌وییه‌کان و زلهێزه‌کانی پێش شه‌ڕ ودوای شه‌ڕی یه‌که‌می جیهانی بووه‌ و بۆته‌ سه‌رمایه‌ی باز‌رگانی پێکردنی ده‌ست و ده‌ماغ و قودره‌تیان و تا ئه‌وڕۆکه‌ش که‌ زۆربه‌ی نه‌ته‌وه‌کانی سه‌ر گۆی زه‌ویی به‌ سه‌ربه‌خۆیی گه‌یشتوون و تازه‌ترینیان باشووری سوودانه‌ ،، نه‌ته‌وه‌ی کورد هه‌روا دیفاع له‌ مان و بوون و ناسنامه‌ی خۆی ده‌کا و به‌ره‌نگاری دڕه‌نده‌ترین رێژیمه‌کانی داگیرکه‌ری کوردستان بۆته‌وه‌ و له‌و ڕێگایه‌ دا تا ئێستا نرخ و قیمه‌ت و به‌هایه‌کی زۆری گیانی و ماڵێ و فه‌رهه‌نگی و له‌ هه‌موو جۆره‌به‌ها مرۆڤایه‌تییه‌ کانی خۆی له‌ ده‌ست داوه‌ و تا سه‌ربه‌خۆیی کوردستان له‌ هه‌موو مێتۆدیکی مه‌قبووڵی مرۆڤایه‌تی و جیهانیش که‌ڵک وه‌رده‌گرێ و له‌ هیچ سه‌ختیه‌کیش ناکشێته‌وه‌.

بۆیه‌ گه‌لێک جێی شانازی و فه‌خره‌ بۆ ئێمه‌ی نه‌ته‌وه‌ی کورد که‌ ده‌بینین نه‌ته‌وه‌ی باشووری سوودان دوای به‌ تایبه‌ت دوو شه‌ری درێژ خایه‌ن و قوربانی دان و ماڵ وێرانێکی زۆر نه‌ ته‌نیا کۆلی نه‌دا، به‌ڵکوو به‌ فێدرالیزمیش ڕازیی نه‌بوو و سه‌ره‌نجام به‌ پێی هه‌موو پێوانه‌کانی نێونه‌ته‌وه‌یی و ریفراندۆم سه‌رکه‌وتنی ڕای گشتی خه‌ڵکی باشووری سوودانی بۆ سه‌ربه‌خۆیی ئامێزی به‌ بووکی ئازادی خاک و هه‌مووی خه‌ڵکی باشووری سوودان داکرد و گۆوه‌ند و شایی و متینگێکی گه‌وره‌ و به‌ربه‌رینی گیرا و ئاڵای سه‌ربه‌خۆیی سوودان و په‌یامی برووسکه‌ی سازمانی ملل و وڵاتان و نه‌ته‌وه‌ سه‌ربه‌ست و بنده‌سته‌کانی دنیا له‌ قارره‌ی ئامریکاوه‌ بگره‌ هه‌تا ئاسیا و ئورووپا و نه‌ته‌وه‌ی کوردیشی له‌گه‌ڵ بێ ئاوێته‌ی ئه‌وڕۆژه‌ تایبه‌تیه‌بوون.

هه‌ر بۆیه‌ لێره‌ دا به‌ حه‌ق جێی خۆیه‌تی بڵێین که‌ کوردستانیش زۆریه‌ک له‌ به‌سه‌ر هاته‌کانی زۆر سه‌خت و جه‌رگ بڕ بوونه‌ به‌ڵام له‌ سه‌ر داوای نه‌ته‌وه‌یی خۆی هه‌ر سووره‌ و و به‌ گوڕ و تینتر ده‌بێ و هاوار ده‌کا سه‌ردانانی کۆرپه‌ی ناو بێشکه‌ی کورد تا سه‌ردانانی قاسملوو و فه‌رزاده‌کان و عه‌له‌مهولییه‌کان و سه‌نگسار بووه‌کان له‌ رێی ئازادی و که‌رامه‌ت و قه‌ڵه‌می مرۆڤه‌کان و سه‌ربه‌خۆیی، ئه‌گه‌ر بست به‌ بستی ئه‌م کوردستانه‌ش داگیر که‌ن هه‌وڵ بده‌ن به‌ یه‌ک ڕۆژ نابودمان که‌ن له‌ خه‌بات و تێکۆشان و چوونه‌ ناوکۆڕ و کۆمه‌ڵه‌ی ناونه‌ته‌وه‌ییه‌کان و له‌داوای ڕه‌وای سه‌ر به‌خۆیی کوردستان ناوه‌ستین و که‌ به‌ شێوه‌ی جۆراوجۆر و مانگرتنی ڕۆژ 22ی پوشپه‌ڕ یه‌کییه‌ک له‌ گرینگترین و وه‌سیعترین و به‌وه‌جترینی بۆنه‌کانی خه‌باتی نه‌ته‌وه‌ی کورده‌ له‌ رۆژهه‌ڵاتی کوردستان که‌ دژی تیرۆر و داگیرکه‌رانی کوردستانه‌، که‌ پیر و جوانی کوردستان به‌و شێوه‌یه‌ به‌ دوژمن ده‌ڵێ بۆ ده‌ره‌وه‌ له‌ کوردستان ، کوردستان شوێنی رۆشه‌نبیران و مه‌کۆی بوێریی ئازادیی مرۆڤایه‌تییه‌ و دژی داگیرکه‌رانه‌ و لووتکه‌ی به‌رزی هه‌ڵوێستی به‌رابه‌ری ئینسانه‌کانه‌ و کوێستانی به‌ بۆن و به‌رامه‌ی خۆشترین و جوانترین گوڵه‌کانه‌ و دارستانی سه‌خت و پڕ له‌ باڵنده‌ ره‌نگاو ڕه‌نگه‌کانی پڕ ئاواز و گۆرانی و سروودی سه‌دان شێعر و چیرۆکی سه‌ربه‌ستییه‌.

به‌ڵێ هه‌روه‌ک شاعیری کورد ده‌ڵێ:

پڕ به‌دڵ بانگ ئه‌که‌م سه‌ربه‌ستیم ده‌وێ
کوردستانه‌ جێی شێرانه‌ ده‌بێ سه‌رکه‌وێ.

حه‌مه‌ حه‌ریری
11.07.2011
پێشمه‌رگه‌کان
………………………
ئه‌ی قاسملوو له‌ 20 مین ساڵی شه‌هید بونت دا، حه‌مه‌ حه‌ریری

منیش بیرم لە ریزی هەموو فکری ئەو مرۆڤانە دایە کە یادت ده‌کەنەوە و هەوڵی یەکریزی بۆ سەرکەوتنی ئاواتەکانت دەدەن.

دەڵێن
تۆ بیست ساڵە ئۆقرەت گرتووە لە ژێر خاکا، ئەی پێشەنگی ئەندێشە بۆ کورد و ژیان و مرۆڤ دۆستی.
منیش دەڵێم هەرگیز وا نیە، چونکە وڵاتم پڕ خرۆشە و تۆ بیر وهزرت لە قووڵایی خاکم دایە بۆ ڕاپەڕینێ ـ
یەکجاری، بێ ووچانی و قەدەر وایە.

دەڵێن
تۆ لە خەوێکی تا هەتایی دای.
منیش دەڵێم ، قاسملوو لە ناو دڵ و تاکە، تاکەی کەلتوور و بەرخۆدانی ئەمڕۆکە و داهاتووش دایە.
دە پێم بڵێن ئەگەر وانیە.
ئەرێ خەمێک هەبووە بۆ کوردستان و نیشتیمان، قاسملوو لە ڕێ چارەی دا کۆشا نەبێ ؟
ئەرێ شەمێکی هەڵکراو هەبووە بسووتێ و قاسملوو وەکوو گوڵێکی هاودەم و هاوخەم و بەشداری شەوی دیداری نەبێ و
هاوچێژی ئێش و ئازار وکوڵ و گریان و ڕوانینی نەبێ ؟
گەلۆ، چ مێژوویەک هەبووە، قاسملوو ئاوڕی وێ نەدابێتەوە بە وردی؟
ئەرێ چ مناڵێکی چاو گەشی بووکی ئازادی بووە و قاسملوو بیری بە ئاسوودەیی ژیانی بۆ دواڕۆژی بۆ نەکردبی؟
ئەرێ چ قەڵەم و گۆچان، و چ چارداخ و چیا و چیمەن و چنار و چنووری خۆش نێو مابوون، کە قاسملوو بەرەو پیری نەچووبی ؟

بۆیە دەڵێم، گەر قاسملوو بە جەستەش لە خەوێکی وەک هێدی و هێمن و هەژار و قانیع و نالی و فایق و جگەر خوێن و خانی، دابی.
بەڵام بیر و بەرخۆدانی بە هێزی کوردی لە ناو دڵ و رێرەوی ئازادی ویستی گەلانی دیکەی نیشتمانی خۆی کردۆتەوە بۆ ژیانێکی شیاو.
هەر بۆیە منیش تا دوا برووسکەی ژیانم ، وەفادارم بە بەهاری پڕ باری هەمیشەیی قاسملوو لە گوڵستانی عەشق بە ئازادیی ئادەمیزاد دا.

حەمە حەریری
2009 .7 0 . 7 0
………………………

پێشکەشە بە شەیدا کچە جووانەکەی کاک ساڵە نەڵۆسی لە سوئێد ،حه‌مه‌ حه‌ریری

شەیدا گیان کیژە جووانەکە
ئەمجارە کە بچینە لای گڵکۆیەکی سوور
بزانە کە ئەو نەمرە شەیدای گوڵێکی سوور بوو
بۆیە دا پیرەش بە دەستی خۆی
کێلەکەی ڕەنگی سووری لێ وەشاند و
فرمێسکی شەوانی شەیدائیشی بۆ ڕۆڵەکەی
گەلێ هەڵوەراند.
شەیدا گیان کیژە قژکاڵەکەی لە دوو ماڵ و
بیری جیای لێدوانەکەم
ئەمجارە کە وانەی کوردی جووان فێر بووی و گەورە بووی
کە پرسیان لێت تۆ کێی و چیت
بڵێ شەیدام کچە کوردێکی وێڵ بەدووی ناسنامەکەمانا ئەگەڕێم وێڕای بابم
کەوا دوژمن شێواندویە و ونی کرد لێم
بڵێ کە گەورەتر بووم ،هێندی قامەتی دارێکی پڕ سێبەر دەبم
بۆ ووچانی رێبوارانێکی ماندوو و تۆز لێ نیشتووی ئەو هەوار و دیارەن
کەمن بە دوایانا ئەگەڕێم و ئەوان لە من.
حەمە. حەریری
31.07.08
……………………..
دایـکـــــــی وەتــــــــەن، حه‌مه‌ حه‌ریری

دایکی وەتەن کاروانەکەی شەهیدانمان ڕێ کەوتەوە
‌‌هەرچی زێڕی قۆڵ وملتە لێیانکەوە
بیاندە بە شەم
لە چوارچرای شارەکەی من هەڵیانکەوە
ئەم‌‌جا لە ڕیێ و لەسەربان ودەوری چەمان
بە بەیانی و نیوەشەوان، چاوبگێڕە
‌ئاخۆ شەهیـــــــــدانی نەمـــــر کەی دێنەوە
لە هەرلایەک ڕا هاتنەوە
بەهەر لایەکدا چوونەوە
پێش ئه‌وه‌ی که‌ بگه‌نه‌ شار
ئەتۆ و هەمووی خەلکـــــــی هەژار
لە گەڵ هەرچی جووان و چاکە
ئەوەی ئەوینـــــــــــداروپاکــــــــە
بەرەو پیـــــــــــــــــــریــــــــــــــــــــان بچــــــــــــوونەوە
بەڵام دایــــــــــــــە نەکەن بگـــــــــــــرین
کە گریاشن هێــــــــــــــــــــدی بگرین، بێدەنگ بگرین
دەزانن بـــــــــــــــۆ
ئاخر ئــــــــــــــــــــــەوان ســـــــــــێ ســـــــــــــەرداریان لەناو دایە
کە دووهەمیان لەمێژە وا فەرموویەتی
بەگرینــێ چارەن نایە ،خەبـــــــــــــــــــــات کردن تەنیـــــا ڕایــــــــــــە
ئێـــــــــــــــــــوەش دایە
لە جیات شین و پرچ ڕنین
لەجیات هاوارو دڵ کوڵین
بڵێن دوکتۆر بۆو ناگرین
بڵێن ســـــــــــــەردار بۆو ناگرین
پەیمــــــــــــــــــــــــــــــان دەدەین تا حـــــــــــــــــەق دەگرین
دەستـە چیلـــــــــــــــــــەی ژێـــــــــــــر ئـــــــــاگــــــــریـــــــــن

..
م.حریری
نوسین: ساڵی 1989

بڵاو کردنه‌وه‌ له‌ ماڵپه‌ڕیپێشمه‌رگه‌کان
20080712

………………………

بۆ نەمرانی 22ی پووشپەڕی 68 لە وییەن، حه‌مه‌ حه‌ریری

نۆزدە ساڵە بەدوای کۆچتاندا دەگەڕێم ناوبینمەوە
بەدوای تۆزێ ووشەی شیرینتانا دەگەڕێم نای دۆزمەوە
بەدوای شادی و شەوق و وێنەتاندا دەگه‌ڕێم نەمبینیوە
بەدوای شوێن و ژووانگەی نووسینتانا دەچم
سەوداگەران بووارم نادەن بیخوێنمەوە
‌ئەوەی لێم پرسی ووتی ،
تۆ ‌‌‌‌غەریبەی زۆرئەستەمە بیچنییەوە
ئەوەی ئەوان وەردیان دایەوە و
کوردوخاک و ئاڵاکەی پێ بووژایەوە و شەکایەوە
ئەتۆ دەبێ نەک بە تەنیا،
بە هەزاران بۆی بچنەوە ،

…
حه‌مه‌ حه‌ریری
6.6.2008
………………………