پێویستیی پێكهاتنی كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان. ئیبراهیم قاسمی زاد و: نسار

یەكەمین كۆبوونەوەی كۆنگرهی نەتەوەیی كوردستان لە ڕێكەوتی 31ی پووشپەڕی ئەمساڵ لە شاری هەولێر پێتەختی هەرێمی كوردستان و بە بەشداریی نوێنەرانێك لە هێزە سیاسییەكانی هەر چوار پارچەی كوردستانی ئێران، توركیە، عێراق و سووریە و لەوانەیش حیزبی ئێمە و نوێنەرانێك لە كۆمەڵگاكانی كوردی دانیشتووی ناوچەكانی دیكەی جیهان بەڕێوەچوو.

ئەم كۆبوونەوە لە جۆری خۆیدا یەكەمین دانیشتنی بەربڵاو و فەرمی هەموو گرووپە سیاسی، مەدەنی و حیزبە كوردستانییەكان بوو. كۆبوونەوەی سەرەتایی كۆنگرهی نەتەوەیی، هیواداربوون بە داهاتوویەكی ئازاد و كۆمەڵگایەكی دێموكراتیكی لە دڵی هەموو كوردەكانی جیهان زیندوو كردەوە. هەر بەم هۆیە، ئەم كارە لە لایەن هەموو نەتەوەی كورد لە هەموو ناوچەكانی كوردستان بە جۆش و خرۆشێكی وەسف نەكراوە پێشوازی لێكرا، بەڵام دوای ماوەیەكی كەم و پاش كۆبوونەوە سەرەتاییەكانی كونگرە، كومیتەی بەڕێوەبەری، لە سەر داوای حیزبە بەشداربووەكان بڕیاری دا كە پێكهاتنی كۆنگرهی نەتەوەیی بۆ ماویهك بخرێتە دواوەوە. هۆكاری وەدا خستنی ئەم كونگرە، لە بڕگەی یەكەمدا بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنە پارلەمانی و شۆرایەكانی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان ڕاگەێندرا! بە دوای ئەودا هەڵومەرجی زاڵ بە سەر كوردستان و ئەو گۆڕانكارییە لە ناكاوانەی كە هاتنە پێش، پرسی پێكهاتنی كۆنگرهی لە ڕۆژەفی كاری بەشێك لە هێزە سیاسییە كوردستانییەكان هاتە دەرێ. لەو ڕێكەوتەوە تاكوو ئێستا بەبێ لەبەر چاو گرتنی هێندێك حاڵەت، هەواڵێكی جیددی لە درێژەدانی بەڕێوەچوونی كۆبوونەوەكانی كومیتەی سەرەتایی ئەم كونگرە گرینگە نەبیستراوە.

هەر چەند هەموو حیزبە سیاسی و مەدەنییەكانی چوار پارچەی كوردستان بەشدارییەكی چالاكانەیان لە یەكەمین كۆبوونەوەی سەرەتایی كۆنگرەی نەتەوەیی هەبوو و بە لەخۆبوردووییە گشتییەكانیان، بوونە هۆی پێشڤەچوونێكی بەرچاو لە ڕەوتی بەڕێوەچوونی كۆنگرە، بەڵام بە هۆی هێندێك بیانوی تا ڕادەیك نالۆژیكیانە و نابەرپرسانە، ئاكامێكی دڵخواز لە ڕەوتی كۆبوونەوەكان بەرهەم نەهات. لەم كێشمەكێشدا، هێرشی بێ بەزەییانەی گرووپی داعش بۆ سەر دوو بەشی كوردستان، پرسی یەكییەتی نەتەوەیی خەڵكی كوردستان و پرسی كۆنگرهی نەتەوەیی پێش لە هەموو كاتێكی دیكە و بە شێوازێكی بەرچاو خستە ژێر ڕووناكی خۆیەوە. بە شێوەیەك كە بیروڕای گشتی لە كوردستان بە ڕوونی هێزە سیاسیەكانیان دەكردە بەردەنگی خۆیان و جەختیان لە سەر ئەم هەقیقەتە دەكردەوە كە ئەگەر كۆنگرهی نەتەوەیی پێك بێ، ڕەنگە هێزی ڕووخێنەری هێرشەكانی داعش بەرتەسكتر ببێتەوە، چوونكە یەكییەتی نەتەوەیی حیزب و هێزە سیاسییەكان، دەیتوانی و دەتوانێ ببێتە هۆی یەكگرتوویی زیاتری كۆمەڵگا و ئەم یەكگرتووییە بە نۆبەی خۆی دەیتوانی وەڵامێكی توند بێ بۆ هێرشەكانی داعش لە دژی ناوچە كوردستانییەكان و ڕەنگە ڕێگر بوایەت لە ڕوودانی كارەساتی شەنگال و گەمارۆی مرۆیی كۆبانێ و خەڵكی ئەم ناوچانە دیسان ئاوارە نەبووباێتن.

ئەو ئاڵوگۆڕانەی كە ئێستا لە ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست دەی بینین، پێگە و بیركردنەوەی ئەكتەرە سیاسییەكانی ناوچەی لە هەمبەر پرسی كورد تووشی گۆڕانێكی بنەڕەتی كرد، گۆڕانێك كە ئەمجارە كوردەكانی وەك بەشێك لە پرسەكە، كە وەكوو گرینگترین هۆكاری هاوسەنگیی و سەقامگیری سیاسی لە ناوچە بە حیساب دەژمێردرێ. بە سەرنجدان بەم ئاڵوگۆڕانە و بارودۆخی قەیرانئاوییەكەی ئێستای ناوچە، نەتەوەی كورد و هێزە نەتەوەییەكانی كوردستانیش دەبێ بە ڕۆڵ و كاریگەری خۆیان گرینگێكی زۆرتر بدەن و بە لێزانی و هەستیارییەوە پێگەی نوێ نەتەوەی كورد لە گۆڕانكارییە سیاسییەكانی ناوچە بگێڕن. هەر بۆیە گێڕانی ڕۆڵی دیار و سەركەوتوو كە گەرەنتی سەركەوتنی خەڵكی كوردستان و دابینبوونی مافە بنەڕەتی و مرۆییەكانی ئەوان بێ، پێویستی بە هۆكارێكی هاوسەنگیی بەهێزە كە لە بارودۆخی هەنووكەیی شتێك نیە بێجگە لە دەسپێكردنەوەی دووبارەی دانیشتنە جیددییەكانی كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان.

نەتەوەی كورد یەكێك لە گەورەترین نەتەوەكانی ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاستە، كە نیشتمانی دایكیی بە پێچەوانەی حەز و ئیرادەی سیاسی خۆی و لە نێوان وڵاتانی جیران دابەش بووە. بە سەرەنجدان بە ئەوەیكە هیچكام لەم وڵاتانە لە هیچ قۆناخێك لە مێژووی مودێڕنی سیاسیی خۆیان، خاوەن دێموكراسییەكی ڕاستەقینە نەبوون و هیچكات گرینگیان بە مافەكانی مرۆڤ نەداوە، مافی كوردەكانیان لە ئاستێكی بەربڵاوتر و تەنانەت وەك هاووڵاتی پلە دوو لە هەر بوارێكەوە، چ سیاسی، كەلتوور، كۆمەڵایەتی و هتد… پێشێل كردووە. بەڵام هیچكات نەیانتوانیوە بە سەر ئیرادەی خەباتی خەڵكی كورددا زاڵ ببن. چوونكە نەتەوەی كورد بە درێژایی مێژوو لەگەڵ ئەم نابەرابەری و نادادپەروەریدا خەباتی كردووە و بێ شك تا گەیشتن بە مافە ئینسانی و سروشتییەكانی خۆی لە ڕاوەستان ناكەوێ. هەر بۆیە لە جیهانی ئەمڕۆدا كە هەموو جیهان لە ڕێگەی ئینترنێت و ماهوارە لە كەمترین كاتدا لە بچووكترین ڕووداوەكان لە هەر گۆشەیەك لە جیهان ئاگادار دەبێ، سروشتیە كە نەتەوەی كوردیش لەم چوارچێوەیە بە دوور نەبێ و لە پێوەندی لەگەڵ مەسەلەكانی جیهان و گۆڕانكارییەكانی پێوەندیدار بە چارەنووسی خۆی دژكردەوەیەكی زیاتر نیشان بدات، بۆیە زۆر سروشتیە كە نەتەوەی كورد بێ لەبەر چاو گرتنی سنووری جوگرافیایی زاڵ، یەكگرتوویی نەتەوەیی خۆی بگەێنێتە لووتكە و لەگەڵ یەكتر هاوكار و هاوئاهەنگیان هەبێ. لەمڕووەوە سروشتیە كە لە هێزە سیاسییەكان چاوەڕوانی ئەوە هەبێ كە بۆ بەهێزتربوونی یەكییەتی نەتەوەیی و بۆ بەرگری لە كەرامەتی مرۆیی و چارەنووسی خۆی، لە ڕاستای پێكهێنانی مەجلیسێك یان كۆنگرەێكی نەتەوەیی هەنگاوی بە كردەوە و جیددی هەڵبگرێ.

سروشتییە كە هەموو حیزبە سیاسییەكان، ڕێكخراوە مەدەنی، كەلتووری و هونەرییەكانی هەموو بەشەكانی كوردستان بتوانن لەم مەجلیسەدا نوێنەرانێكیان هەبێ تا بتوانن گرفتەكان و ئاریشەكانی خۆیان پێش لە هەموو شتێك لەم مەجلیسە بخەنە بەر باس و تاوتوێكردنەوە و چارەسەریان بكەن، لەمە زیاتر هێزە كوردستانیەكان دەتوانن، لە باتی پێكهێنان یان چارەسەكردنی ئاریشە لە فیكری پێكهێنانی ئیرادەیەكی نەتەوەیی یەكگرتوو و یەكییەتییەكی سەقامیگیر و بەربڵاو لە هەر یەك لە بەشەكانی كوردستاندا بن. چوونكە تەنیا بەم شێوازەیە كە نەتەوەی كورد دەتوانێ لە هەڕەشە و هێرشی دوژمنەكانی ڕزگاری بێ، لەوەیش زیاتر كوردەكان هیچكات چاویان لە نیشتمانی جیرانەكانیان نەبووە و هێرشیان نەكردووەتە سەر خاكی ئەوان بەڵكوو ئەمە جیرانەكانیان بوون كە نیشتمانی كوردستانیان لە نێو سنوورەكانی خۆیان دابەش كردووە و لە ئێستادا هەر جۆرە كارێكی كوردەكان بۆ گەیشتن بە ئازادی و دێموكراسی بە دابەشكاری دەشوبهێنن و بە توندی دژایەتی لەگەڵ دەكەن. یەكییەتی نەتەوەیی لە كوردستان لە ڕاستای گۆڕان و چاكسازی ئەم سیاسەتە دوژمنكارانەیە هەنگاوێكی گرینگ دەبێ.

زۆریەك لە پرسە سەرەكی و بنەڕەتییەكانی كوردستان كە بۆ ساڵانێكی دوور و درێژە بەشێوە چارەسەر نەبوو ماوەتەوە دەتوانرێ بگوترێ كە بووەتە هۆی زۆرێك لە گرفت و ئاریشەكانی نێوان حیزبە كوردییەكان، دەتوانرێ لەم كۆنگرەیەدا بكەوێتە بەر باس و تاوتوێكردنەوە و ڕێگەچارەی بۆ بدۆزرێتەوە، بەشێك لەم پرسە گرینگانە بریتین لە: بڕیاردان لە پێوەندی لەگەڵ بەها و نۆرمە نەتەوەییەكان وەكوو ئاڵای نەتەوەیی، سروودی نەتەوەیی، بۆنە و ڕۆژە مێژووییەكان و تەنانەت سوپای میللی، دەتوانرێ بخرێتە بەر باس و وتووێژەوە. نەبوونی چەترێكی هاوبەش لە نێو حیزبە كوردستانییەكان بووەتە هۆی ئەوەیكە هەر كام لەم حیزبانە بە بۆچوونی خۆیان و بێ هاوئاهەنگی لەگەڵ حیزبەكانی دیكە و زۆرینەی خەڵك شێوازێك لە ئاڵا و ڕۆژە پیرۆز و مێژووییەكان هەڵببژێرن و بە سەر خەڵك و حیزبەكانی دیكەی كوردستان بیسەپێنن، كە ئەمە خۆی لە كۆتاییدا دەتوانێ جۆرێك بێ ڕێزی بە هزری گشتی خەڵكی كوردستان بە ئەژمار بێ.

تەنانەت دەكرێ ڕاشكاوانە بگوترێ كە یەكییەتی نەتەوەیی لە كوردستان و هەبوونی هێزێكی پوختە و یەكگرتووی كورد لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست وەك هۆكارێك بۆ سەقامگیربوون و پەرەگرتنی دێموكراسی و ئاشتی لە هەموو ناوچە دەتوانێ ڕۆڵ بگێرێ. كۆنگرهی نەتەوەیی كوردستان دەبێ ڕۆڵێكی زۆرتر لە یەكییەتییەك وەك یەكییەتی عەرەبەكان یان یەكییەتی زانایانی ئیسلام و هتد.. هەبێ چوونكە بە سەرنجدان بە دۆخی خراپی كوردستان و بەربڵاوی مێژووی حیزبە كوردییەكان و نەبوونی مافی چارەی خۆنووسین، ئەم كۆنگرهیە دەتوانێ ڕۆڵی پارلەمانێك بۆ كوردستان بگێڕێ تا هەر جۆرە بڕیاردانێك لەمەڕ بەرژەوەندییە هاوبەشەكانی كورد لەودا بخرێتە بەر ڕەخنە و تاوتوێكردنەوە و لە كۆتاییدا پەسەند بكرێ و بچێتە حاڵەتی جێبەجێ كردنەوە. ئەم كۆنگرهیە دەتوانێ بە سیاسەتی هاوبەش و بڕیاردانە گشتییەكان بۆ هەموو بەشەكانی كوردستان دەست پێڕاگەیشتنی هەبێ و تولۆرانس و بڕیاری گشتی بێنێتە ئاراوە و سەرەتاكانی یەكییەتی نەتەوەیی خەڵكی كوردستان بێنێتە گۆڕ.

گۆڕانكارییەكانی ئەم دواییانەی عێراق و هێرشە بەربڵاوەكانی گرووپی تێرۆریستی دەوڵەتی ئیسلامی عێراق و شام، ناسراو بە داعش بە شار و گوندەكانی كوردستان، وەكوو شەنگاڵ و كۆبانێ، هەڵومەرجێكی نوێی هێنایە گۆڕێ كە كوردەكانی لە هەر چوارپارچەی كوردستان و ناوچەكانی دیكەی جیهان لە كردەوەدا یەكگرتوو كرد. بە شێوەیەك كە كوردەكان لە هەر پارچەیەك لە كوردستانی داگیركراودا، بە شێوەیەكی بێ وێنە و بە شكاندن و هەڵگرتنی سنوورە دەسكرد و خەیاڵییەكان، چوونە هاوكاری هاوخەبات و هاونیشتمانییەكانیانەوە. ئەم كارە خۆی لە خۆیدا بۆ خەڵكی كوردستان بووە خاڵێكی وەرچەرخان و سەرەنجی ئەوانی بۆلای ئەم ڕاستییە ڕاكێشا كە تەنیا پشتیوانی واقێعی نەتەوەی كورد، خودی خەڵكی كوردستان و ئیرادە و یەكگرتووی نەتەوەییانە.

سیاسەتی نێودەوڵەتی پشت بەستوو بە بەرژەوەندییە نەتەوەییەكانی هێزە حاكمەكانەویە و كەمتر دێتە پێشێ كە دەسەڵاتە حاكمەكان لە ڕووی سۆز و هەستەوە بە بەرپرسایەتی بەرژەوەندییە خەڵكییەكان بپارێزن كە خۆیان یەكگرتوو و قایم و بەرنامەیەكی نەتەوەییان نەبێ. ڕاستیەكەی ئەوەیە كە كوردەكان لە ناوچەكە جگە لە خۆیان هیچ دۆست و هاوپەیمان و پشتیوانێكی دیكەیان نییە و لە ئاستی جیهانیشدا پشتیوانی لە پرسی كورد بەرتەسك و مەرجدارە. لەمڕووەوە پێویستە هێزە سیاسییەكانی كوردستان لە زووترین كاتدا دەست لە دژایەتی نێوخۆیی هەڵبگرن و هەوڵ بدەن بە ئیرادە و بەرنامەیەكی سیاسیی یەكگرتوو، گۆڕانە سیاسییەكانی ناوچە بە قازانجی خۆیان، دێموكراسی و ئارمانجگەلێك كە ساڵانێكە لەو ڕێگەیەدا فیداكاری دەكەن، وەكوو دێموكراسی، بەرابەری، لەبەرچاوگرتنی مافەكانی مرۆڤ ڕێنوێنی بكەن. ئەگەر كوردەكان لەم بڕگە هەستیار و گرینگە گرفت و دژایەتیەكانی خۆیان لە ڕێگەی وتووێژ چارەسەر نەكەن، دەرفەتی مێژووی خوڵقاو، لە دەستیان دەڕوات و ڕەنگە سەد ساڵی دیكەیش نەبنە خاوەنی وەها دەرفەتێك. حیزبە كوردییەكان لە جێگای كێبەركێی گرووپی، تاكەكەسی و حیزبی، دەبێ بە شوێن بەرژەوەندی قایم بۆ هەموو كوردەكانەوە بن و پێویستە پێش لەوەیكە لەگەڵ وڵاتێكی دیكەدا بكەونە وتوێژەوە، لە ئاستی نەتەوەیی و لە نێو خۆیاندا ئاستی هاوكاری و هاوپێوەندی بەرنە سەرەوه‌.