راست کردنەوەی هەڵەیەک "نیشتمانم رۆ" شێعری مامۆستا هێمن نیە، عومەر قادری

ساڵی ١٩٨٩ رادیۆی دەنگی خەباتی کوردستان لە شارۆچکەی “ماوەت” بوو، منیش وێژەری ئەو رادیۆیە بووم . یەکێک لە بەرنامەکانی رادیۆ ، “بەرنامەی ئەدەبی” بوو

کە هەفتانە بوو ورۆژانی پێنج شەممە بڵاو دەبوەوە . ژمارە ١٦ی گۆڤاری “نووسەری کوردستان” تازە دەرچووبوو و لە رێی دۆستانەوە ئەو ژمارەیەی نووسەری کوردستانمان پێگەیشت . بە دەم هەڵدانەوەی لاپەڕەکانەوە بابەتێک بە ناوی ” دوو هۆنراوەی بڵاو نەکراوەی طاهر بەگی جاف و مامۆستا هێمن” سەرنجی گۆڕیم . ئەوەی بە ناوی طاهر بەگەوە بوو ئاوا دەست پێ ئەکا :

 سوور و سپی و ناسکە وەک چووزەرە رێواس

ئاودار و تەر و تازەیە کوڵمەی وەکوو گێلاس

هۆنراوەی دووهەم کە بە هی مامۆستا “هێمن”ی دەزانن و مەبەستی باسەکەی منە ، باسی شکستەکەی ١٩٧٥ی شۆڕشی باشووری کوردستان بوو و یەکەم جار بوو ئەو شێعرەش ببینم . دڵم گرتی و وەک سووژەیێک بۆ بڵاو کردنەوە لە بەرنامەی ئەدەبی دا دیریم کرد و بۆ راوێژ کردن و قسەکردن لە سەر شێعرەکە و نیشان دانی بە خوا لێخۆشبوو “مامۆستا سید جلال حسینی” کە بۆخۆی لە شاعیرە نیشتمان پەروەرەکان و زۆربەی بەرهەمە شیعری و ئەدەبی یەکانی لەو بەرنامەدا بڵاو دەکرایەوە، چوومە خزمەت مامۆستا و ئەوەی مەبەستم بوو بۆم باس کرد. هەر کە سەیری شێعرەکەی کرد دەستی کرد بە پێکەنین و فەرمووی : جاخۆ ئەوە شێعری منە و چۆن پەڕیوەتە ئەوێ؟ دەستی برد لە قەفەسی کتێبەکانی دا دەفتەری شێعرەکانی هێنا و شێعرەکەی دۆزیەوە.  هەرئەوکاتە بڕیارمان دا کە بەرنامەی ئەدەبیی داهاتووی رادیۆ ، خوێندنەوەی ئەو شێعرە و پێشەکیەک بێ لە سەر شێعرەکە و وەڵامێک بۆ گۆڤاری” نووسەری کوردستان” کە لە لایەن جەنابی مامۆستاوە نووسرا .

 پاش ٢٢ ساڵ لە ٣٠/١/٢٠١١دا، ئەمجارەیان لە ماڵپەڕی “گزنگ gzing.org  “دا هەمان شێعرم کەوتەوە بەر چاو بەڵام نەمر س.چ.هێرش، ناوی” نیشتمانم رۆ” ی لێ نابوو ، وەک خۆی دەڵێ:عینوانەکە هی خۆمە . زۆر ئاساییە لێرەدا منیش هەربەو ناوەوە بڵاوی ئەکەمەوە ، دەڵێ: لە سەر سەکۆی فەیسبووکی کەسێک بە ناوی کاک “هێدی” ، کە بە پێی نووسینەکەی خۆی وادیارە یەکتر دەناسن و بە هاوڕێی خۆشەویستی خۆی ناوی دێنێ ، چەند بەرهەمی مامۆستا هێمن لە رۆژنامەی” کوردستان”ی چاپی تاران سەرلەنوێ بڵاو کراوەتەوە لەوێ دا گوایە کەسێک وەک سکاڵا و گلەیی بە  نەمر س.چ.هێرشی راگەیاندووە کە بۆچی ئەو پارچە شێعرەی مامۆستا”هێمن” کە بە بۆنەی خۆی گوتەنی ئاش بە تاڵی ١٩٧٥گوتراوە و بۆ یەکەم جار لە گۆڤاری نووسەری کوردستان، ژمارە ١٦ ساڵی ١٩٨٨ لاپەڕەی ١٧٧-١٧٩ دا چاپ کراوە ، (ساڵەکەشی هەڵەیە ١٩٨٩یە) لە دیوانی هێمن موکوریانی دا قرتاوە بەڵام شێعری”بەهاری بێ خەزان ” کە بە سەر”کوڕی شا” دا هەڵگوتراوە، زەق بۆتەوە ؟ ئایا ئەوە بەرژەوەندی خوازی نەبووە ؟  نەمر س.چ.هێرش لە وەڵامی ئەو کەسە دا نووسیویەتی: نا، بەرژەوەند خوازی نەبوە و بەڵکوو لە دواهەمین ساڵی دەرچوونی گۆڤاری گزنگ دا(١٩٩٣-٢٠٠٣) کە ئەو پارچە شێعرەم لە لایەن برادەرێکی کوردستانی گەرمێنەوە بۆ چاپ کردن بە دەست گەیشت هێندێک لە قاقەزدانەکانی ئەرشیڤی گزنگ بە هۆی کەمتەر خەمی لە کاتی ماڵ گواستنەوەدا شوێن  بزر بوون و ئەو پارچە شێعرەش یەکێک بووە لەوان .

لێرەدا وەک ئەرکێکی سەرشانی خۆم و وەک ئاگادارێک لە شێعر و شاعیرەکەی ، لە پێناو نەشێواندنی راستیەکان ، بە هەموو دڵسۆزان و خەمخۆرانی شێعر و ئەدەبی کوردیی دەڵێم کە دڵنیا بنەوە لەوەی ئەو شێعرە کە کە دەقەکەشی لە خوارەوە دەبینن، هی مامۆستا هێمنی شاعیری پایەبەرزی کورد نیە و بەڵکوو هی سوارچاکێکی تری مەیدانی ئەدەبی کوردەواریە کە ئەویش مامۆستا سەید جەلال الدین حسینی یە و نازناوی شاعیریەکەی “پەژار”ه. هیوادارم ئەو هەڵە گەورەیە لە رووی ناشارەزاییەوە دووپات نەبێتەوە و جێگەی دڵخۆشیشە کە لە هیچکام لە بەرهەمە چاپکراوەکانی مامۆستا “هێمن” دا بڵاو نەبۆتەوە و ئەو هەڵەیە نەکراوە . پارچە شێعرێکی تری مامۆستا سید جلال “پەژار” کە هەر لە پێوەندی لە گەڵ شکستی شۆرشەکەی کوردستانی گەرمێن لە ١٩٧٥ دایە و دوای ساڵانێکی دوور و درێژی ون بوون و دیارنەمان، کە زۆرجار جەنابی مامۆستا ئاخی بۆ هەڵدەکێشا بۆ لەدەستدانی و دواجار لە وڵاتی “لوبنان” لە پشتی قاپێکی عەکس دا دۆزرایەوە و دڵسۆزێک بۆی ناردەوە ، شێعری ” دایکێکی لێقەوماو”ە کە بە داخەوە بە نووسین لەبەردەستم دا نیە ، ئەوی هەیە تۆمارێکی دەنگیی خۆمە کە لە یەکێک لە بەرنامە ئەدەبیەکانی “رادیۆ دەنگی خەباتی کوردستان” دا بڵاو کراوەتەوە، بەڵام بە داخەوە چەند دێڕی کۆتایی شێعرەکەی  تێدا نیە و هەوڵ ئەدەم ئەو شێعرەش  بڵاو بکەمەوە .  بەڵام  جارێ   ئێوە و  شێعری 

 “نیشتمانم رۆ”

سەرلێ شێواوم ، دیلم، رەنجەڕۆ

لە بۆ ئەم و ئەو ، خۆم کرد دەسخەڕۆ

چی بەکوشتم دا، رۆیی بە فیڕۆ

لەنێو گەلان دا سووک بووم وەک پەڕۆ

ناو و ناوبانگی کوردستانم ڕۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

دوای چەند ساڵ جەنگ و ئەم شاخ ئەو شاخێ

گشت رۆژێ دامنا ، لەسەر دڵ ، داخێ

فریوی کێم خوارد؟ لووت کەڵەشاخێ (مەبەستی شای ئێرانە)

بۆچی بە خوێنم تەڕکا دەماخێ

خانە و لانم رۆ ، ئاو و نانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

کوڕم بە کوشت دا، بۆ نیشتمانم

لە رێی شەرەف دا ، دامنا ژیانم

بەس بێ نۆکەریی بۆ هاوسێیانم

واش بە سەرشۆڕیی لە قوون دەرکانم

قارەمانم رۆ ، هۆی ژیانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

بۆ ئازادیی کورد تاوم دا شۆڕش

لاوانم وەک شێر، دەیانبرد هێرش

چیم وەدەس کەوت ، پڵاو و خۆرش

بوومە گەپجاڕی نەتەوەی کوورش

رەنجی شانم رۆ، ورەی ژیانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

تا پێیان خۆشبوو، شەڕیان پێکردم

بە خوێنی لاوان ، رەنگاندم هەردم

کێ دڵەۆزمە ، تا بڵێم کوردم

چەند بە دڵدەمکرد ، دەک بە ملی وردم

سەد لاوی خاوەن دەزگیرانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

بۆ ئێمە هەموو جێیەک” لۆزان” بوو

هەر کردەی ئێمە و بردەی دزان بوو

دادپرسین لەبۆ هەموو هۆزان بوو

کە نۆرەی کورد هات ، دانا نەزان بوو

قازی و شێخ مەحموود ، کاک ئیحسانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

شای خوێڕی گوتی تۆ خزمی خۆمی

بە ڕێ و شوێنی ئەو خۆم خستە گۆمی

ئەویش بۆمن بوو بە کابرای رۆمی

خوێنی فرۆشتم بە ئاوی چۆمی (مەبەست ئەروەند روود یان شط العرب)ە

منداڵی ساوای بەستەزمانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

سوێندی بۆ خواردم بە تەخت و تانجی

ئازادیی و شادیی کوردە، ئامانجی

دوایی وەدەرکەوت ،کورت و کرمانجی

خوێنی من دەڕژێ و بۆ ویش، قازانجی

بارەگای حاجی هۆمەرانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

چڵکاوی دامێ  وایزانی قازم

جیهان دەزانێ ، هەڵۆم و بازم

بەهیوای “شا”بووم ، بۆیە زۆر سازم

شەرتە تاکوو هەم بەکەس نەنازم

پاڵەوانم رۆ، پشتیوانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

کێ بوو تا ئێستا،هەڵە بێ وەک من

پەنام بردە بەر ناپیاو و دژمن

بارمتەی لێم گرت لە منداڵ و ژن

کەوتوومە دەریای بێ سەر و بێ بن

رێی پەلەقاژە و دەرەتانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

دەمی هێناپێش لە کار و بارم

بە تۆپ رووخاندی چەند گوند و شارم

لە ناکاو سازا و شێواندی کارم

وەک خاوەنکار بێ و منیش رێبوارم

پووشووی سەردەستی پێشینانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

لە رووی دێ دەڵێ:”شۆڕش بێ هێز بوو

بەرەی پێشمەرگە زۆر بێ پارێز بوو”

کەنگێ لاوی کورد پیشەی گورێز بوو

خاوەنی “شا” بووم ، “شا”ش کەری دێز بوو

هێزی پێشمەرگەی بێ وچانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

نیوە چۆمێکی کڕی بە خوێنم

منیش نیشانەی تەشەر و جوێنم

وا دەس بەتاڵ و ئەستۆ بە کوێنم

نەمرم ، پەت پەتی سەی بەسەر دێنم(سە، واتە سەگ)

چەند هەزار لاوی پارتیزانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

ساڵ نیە جارێک فیکری ڕاوی شا

لە گەڵ شەیتانا نەبەن ناوی شا

کوا لە جیهان دا ، ماوە باوی شا

گێژ بووم چاردە ساڵ بووم بە پیاوی شا

لاوی سۆران و بادینانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

تا رۆژێک دەدڕم پەڕۆی سەرشانم

تفەنگ وە زمان دێ بۆ کوردستانم

مووشەک دەکێشێ رێگەی ژیانم

چی بەسەر” شا “دێ ، بۆ خۆم دەزانم

هەر دەڵێم شێری بێشەڵانم رۆ

رۆڵەی جوانم ڕۆ، نیشتمانم ڕۆ

 

2015-01-05

 ….

تێبینێ: پێشمەرگەکان: به‌ داخ و که‌سه‌رێکی زۆره‌وه‌ رۆژی سێشه‌مه‌ 9ی ئاوریل کاتژمێر پێنج و سی و پێنج خوله‌کی ئێواره‌ له‌ شاری ستۆکهۆڵم کاک سوله‌یمان چیره‌ ناسراو  به‌ هێرش ئه‌دیب و شاعیر و رۆژنامه‌وانی کورد به‌ دوای نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌وه بۆ هه‌میشه‌ ماڵئاوایی لێ کردین.

کاک سولەیمان خاوەنی ماڵپەڕی گزینگ بوو و زۆربەی بابەتەکانیش خۆی بڵاوی دەکردنەوە، ئەو بابەتەش زۆرتر بۆ راست کردنەوەی هەڵەی گۆڤاری نووسەری کوردستانە.

 

سڵاو لە روحی پاکی کاک سولەیمان