ئایا ئامادەین بە بەرپرسایەتیەوە پی بنێینە دەیەی سێهەمی سەدەی بیست و یەک!، برایم لاجانی

یەکێک لە نیشانەکانی پێکهاتنی ئاڵووگۆڕ لە وەزعی سیاسیی نێو ڕیزەکانی بزووتنەوەی میللی دێموكراتی کوردستانی ئێراندا، بریتیە لە هاتنەگۆڕی دیسکۆڕسی  هاوڕایی،

یەکگرتنەوە و پێویستیی وەسەریەک خستنەوەی  هێزە خەباتگێڕەکانی  مەیدانی خەبات. پێکهاتنی ناوەندیی هاوکاریی حیزب و رێکخراوەکانی کوردستانی ئێران یەکێک لە ئاکامەکانی ئەوئاڵووگۆرەیە.

ئێستا وەزعەکە خەریکە لەوەش زیاتر دەڕواتە پێش. لە هەموو شوێنێک، لە تۆڕە کۆمەڵایەتیەکاندا، لە کۆڕو کۆمەڵە خسوسی و بنەماڵەییەکاندا، تەنانەت لە سیمنار و کۆبوونەوە حیزبیەکان و لەسەر شاشەی تەلەفزیۆنەکانیشدا، باس هەرباسی زەروورەتی یەکگرتنەوەی دێموکراتەکان و کۆمەڵەکانە. باس باسی  چۆنیەتی خۆئامادەکردن بۆ  ئەو رووداوانەیە کە خەریکە وەک شەپۆڵ بە پیرمانەوە دێن و لەسەرمانە بۆ بردنەپێشی ئامانجەکانی خەڵکی کوردستان خۆمان باوێینە سەرملیان.

لایەنێکی گرنگی ئەو دیسکۆڕسە تازەیە بریتیە لە بانگەواز بۆ  میللی کردن و غەیرە ئیدە ئۆلۆژیک کردنی  مێژوومان و سەجەمی ئەو ڕووداوانەی پێوەندیان بە بزووتەنەوەکەمانەوە هەیە.  ئەوە دەرسێکە کە  بەدرەنگەوە لە میللەتانی دیکەی دونیای پێشکەوتوو خەریکە فێری دەبین. بە هەزاران تێکۆشەری نێو ڕیزەکانی بزووتنەوەکەمان، چ لەدەرەوە و چ لە ژوورەوە، لە ئاکامی ئەو هەموو تەکانانەدا کە لەو چەند ساڵەدا، وە بیرو زەینیان کەوتوون، فێربوونە  کە هەموو شتێک بەرنە ژێر پرسیار.

ئەوان ئیتر ئامادەنین کە کاری سیاسی  و حیزبی لە  گۆرەپانێکدا بەرێوەبەرن کە بێجگە لە  لایەنگرانی جەهل و دەمارگرژی و تەعەسوب، کەسی دیکە  تێیدا ناڕواتە پێش. ئەگەر لە پێشیش دا راستیەکانمان وەک خۆی دیتبان،  بۆمان دەردەکەوت کە لە زۆر شوێن  لە باری سیاسایەوە هەڵوێستەکانمان  لە موخالیفەکانمان نزیکترین تا لە موافقەکانمان.

ئەوە ئاڵووگۆڕێکی گەورەیە. هەموومان بەرە بەرە خەریکە چاو بە کار و کردەوەکانی خۆمان دا  دەگێڕینەوە، چاو بە مەوقعیەتی بزووتنەوەکەمان و حیزبەکەماندا دەگێرینەوە.

لەو نێوەدا مەسەلەیەک زۆر گرنگە. ئەویش بریتیە: لە  چاو گێڕانەوە بەسەر ئەو ململانێ یەدا کە لەو چەندساڵەدا هێزو ئینێرژیەکی زۆری لەبەربردین . ململانێ یەک کە لە نێوماندا شکڵی جەنگی صەلیبی بەخۆوە گرتبوو. ئێستا بە خۆشیەوە هەموو لەوە تێ گەیوین کە وەختی ئەوە هاتووە  لەچاخەکانی نێوەڕاستی سیاسەتی کوردی  تێپەڕین.

دیارە دەبێ بگوترێ کە هێشتاش  هەندێک لە پاشماوەکانی ئەو  شەڕە صەلیبیە هەرماون. ئەوان دەیانەوێ بە تکنیکی نوێ و لەبەرگێکی  تازەداهەمان شەڕێ پێشوو بەرنەپێش. لەسەرمانە قسەیان دەگەڵ بکەین و بیانهێنینە  سەر ڕێ.  لەسەرمانە حاڵیان بکەین کە دەورانی ئەو شەڕە تەواو بووە. لەو ململانێ یەدا هەموومان دۆڕاو هاتوینەدەر و حیزب و میللەتی خۆشمان تووشی قەیران و نەگبەتی میللی کردوون.

ئێستا وەختی  رێنیسانس و هەستانەوە و بەخۆدا هاتنەوەیە. واتە وەختی ئەوەیە بە چاوێکی دیکە تەماشای دونیا و دەورروبەرمان بکەین. وەختی ئەوەیە رەفتار و گوتاری سیاسیمان هاوچەرخ بکەین. دەبێ سیستەمی بایەخەکانمان و  ئەو نرخانە کە کاری سیاسیان لەسەر دەکەین نوێ کەینەوە . لەسەرمانە زمانی کاری سیاسی و کردەوە و عەمەلی سیاسیمان نوێ کەینەوە. لەسەرمانە لە کاری سیاسی و حیزبی و لە ریزەکانی بزووتنەوەدا چالاک بین. ئاخر گرنگترین و پربایەخترین ئەرکی هەرهاووڵاتیەک بریتیە لە بەشداری چالاکانە لە کارووباری سیاسیی وڵات دا.

ئەو پڕۆژەیە نەک هەر حیزبەکەمان و بزووتنەوەکەمان  نوێ دەکاتەوە، بەڵکو کۆمەڵگای کوردستانی ئێرانیش بەرەو رێنیسانسێکی میللی دەبات. پێم وایە بەشێک لە هێزی ماتۆڕی ئەو پڕۆژەیە دەبێ بریتی بێ لە  تێکۆشەرانی دەرەوەی وڵات. هەموومان دەزانین کە لەو چەند ساڵانەی دواییدا بە هەزاران تێکۆشەری میللەتەکەمان لە حیزب و رێکخراوە جۆراوجۆرەکاندا، بە هۆی جۆراوجۆر، پەڕیوەی هەندەران بوونە. ئەوە سەرمایەیەکی گەورەیە و دەبێ  بە ئاڕاستەی خێری گشتی و بردنە پێشی ئەو رێنسانسەدا کەڵکی لێوەرگیرێ.  دیارە لە ژوورەوەش  بەهۆی ئەوە کە کادر و پێشمەرگەکان و رێبەرانی حیزب، تەماسێکی زیندوویان لەگەڵ واقعیەتەکانی نێومەیدانەکە هەیە،  زۆربەی هەرەزۆریان بەو قەناعەتە گەیوون کە  ببنە ئاڵاهەڵگری ئەو ڕەوتە روو لە گەشەیە.

هەموو بەرە بەرە بەو ئاکامە دەگەین کە سەرگەرم بوون بە  پاکانە بۆخۆکردن و، ڕەشکردنی کارنامەی ئەوانی دیکە و سپیکردنەوەی کارنامەی خۆمان،  نامان گەیەنێتە هیچ جێیەک. بۆیە باشتر وایە دەست لەیەخەی یەک بەردەین و کۆتایی بەو ململانێ و شەڕە صەلیبیە بێنین. لەجیاتی ئەوە پێویستە بە چاوی هاوکار و هاوخەبات و هاوچارەنوس و هاوپڕۆژە سەیری یەکتر بکەین و دەست وێک دەین تا بزووتنەوەی میللەتەکەمان بەرینە پێشێ.  من بۆخۆم جاران لە میترۆشدا خۆم لە زۆر کەس لادەدا. زۆر کەسیش لووتی لەمن وەردەگێڕا. بە خۆشیەوە ئێستا پێکەوە بۆ دۆزینەوەی رێگا چارەی دەربازبوون لەو وەزعە  نەک  هەر ڕوو لەیەک وەرناگێرین، بەڵکوبە ئومێد و  سەبروشەکیباییەوە، دەگەڵ یەک دیالۆگ دەکەین. هەمووشمان ئەوە دەزانین کە ئەگەر ئومێد و  سەبرو و ئۆپتیمیزم لە کاری سیاسی دەرهاوێین، هیچ بایەخێکی نامێنێ.

دوێنی وتارە سەر ئاوەڵەکەی هاوڕێی تێکۆشەر کاک محمەد ساڵحی قادریم لەمەڕ پێویستی کۆتایی هێنان بەو جەنگی صەلیبیە خوێندوە. هێندەی دیکەش ئومێدی وەبەر نام. مشت نموونەی خەروارە. ئەوە نیشانەی ئەوەیە کە تادێ  ژمارەیەکی زۆرترمان  تێدەکۆشین لەو وەزعە بچینەدەر و رەگەڵ  ئەو دیسکۆڕسە کەوین کە ئەوەتا بۆتە گوفتمانی زاڵ. کرۆک یا کاکڵی ئەو گوفتمانە ئەوەیە کە لە ڕابردوو بێینەدەر، بەڵام فەرامۆشی نەکەین و دەرسی لێوەرگرین بۆ ئەوەی  بەرەو داهاتوو بڕۆین.

هاتنەدەر لە ڕابردوو یانی چی؟

بەجێ هێشتنی ڕابردوو یانی  ببینە کەسێکی دی. یانی بە پوختەیی و بلوغی سیاسی  بگەین.  یانی  عادەتی تازە، زەینی تازە و رەفتاری تازە لە خۆماندا پەروەردە بکەین. یانی مۆدێڕن بین. مۆدێرن بوون یانی چی؟ مۆدێرن بوون یانی ئەوە کە کاری سیاسی و حیزبی بە زمان و کەرەسەی مۆدێڕن و هاوچەرخ ئەنجام بدەین.  واتە موخالیفمان لەگەڵ دوژمن لێ تێک نەچێ. واتە موخالەفەتی سیاسی بە دووژمنایەتی لە قەڵەم نەدەین. ئاخر موخالەفەت و موافەقەت سادەترین ئامڕاز وەسیلەی  کاری سیاسین. ئەتۆ لەگەڵ بەرنامەیەک یا موخالەفەت دەکەی یا موافەقەت. ئەگەر ئەو دوو ئامڕازەت پێ نەبن چۆن کاری سیاسی و حیزبی دەکەی.  لەوەش زیاتر مۆدێرن بوون  بەومانایە دێ کە توانای ئەوەمان تێدابێت کە لەسەر ئەوە بە تەوافوق بگەین کە ناتوانین  لەگەڵ یەک بە تەوافوق بگەین. بەڵام لەوانەش گرنگتر ئەوەیە کە دەبێ توانای ئەوە لەخۆماندا پەروەردەکەین کە لەسەر شتە ئەساسیەکان ولە هەندێک جێ دەگەڵ یەک  رێککەوین و پێکەوە موافەقەت بکەین.

زۆر خۆشحاڵم کە لە هەموو لایەکەوە دەستە دەستە تێکۆشەرانی نێو ریزەکانی بزووتنەوە  لە زیندانی رابردوو دێنەدەر و  تەپوتۆزی ئەودەورانە پڕ لە نهیلیزمە لە بیر و زەینیان دەتەکێنن. ململانێ و دووژمنایەتیەکان بەجێ دێڵن و خۆیان بۆ هاوڕایی و هاوپێوەندیی خەباتگێرانە لە ساڵەکانی داهاتوودا ئامادەدەکەن. دەزانم ئەو ڕەوتە هێشتاش تاڕادەیەک پڕش و بڵاوە، بەڵام  ئەوەتا لە هەموو لایەکەوە سەری هەڵکردوە و زۆر ناکێشێ دەبێتە سونامی و ئیدی هەموو کەندو کۆسپەکانی سەرڕێی ڕادەماڵێ. ئێستا کەسانێک دەگەڵ یەکتر دەبینین کە خەریکی دیالۆگ و باس و خواسن، کە لەو دوو دەیەی دواییدا، یا لە یەکتر دووربوون، یا لە بەرامبەر یەکتردا بوونە.

هەندێک دەڵێن ئەوە فەزای سیاسی ئەوە دەخوازێ بۆیە  بانگەوازی یەک گرتنەوە سەردەدەن، هەر بۆیە ناىێ بە هێندی بگرین.  هیچ لە ئەسڵی مەسەلەکە ناگۆڕێ. لە سیاسەتدا نییەت زۆر گرنگ نیە. ئەوەی بڕیاردەرەو چارەنوس سازە کردەوەی سیاسیە.  سیاسەت هونەری مومکیناتە. لەهەندێک شوێن دەبێ لە وەزعێکی زۆر خراپەوە بە وەزعێکی کەمتر خراپ قەناعەت بکەی. قەزاوەتیش لەسەر ئاکام و نەتیجەی مەسەلەکە دەکرێ.  هەوەڵ مانگی پاییزێ خەرمان هەڵدەگیرێ.

ئەو ئاڵووگۆڕە بەهەر هۆیەکەوە رووی دابێ، هەر سەبەب و هۆکارێک ببێتە هۆی گۆڕانی ڕووحیە وپارادیمەکانی خەباتگێرانی نێو ڕیزەکانی حیزب و بزووتنەوە، دەىێ پێشوازی لێبکرێ.

هەر حەرەکەتێک، هەر کردەوەیەکی سیاسی، هەر رەفتارو گۆتارێکی سیاسی و رووناکبیری،  کە ئێمە لەو  سیاچاڵە ڕزگار بکا و بەرەو  بەهێزبوونی حیزبەکەمان و بزووتنەوەکەمانمان بەرێ و دەستمان بگرێ تا بە مەسئولیەتەوە  پێ بنێینە دەیەی سێ یەمی  سەدەی بیست و یەکەم ، دەبێ بەپیریەوە بچین. ئاخر دوودەیەی ڕاردووی سەرەتای ئەو سەدەیەمان لە ململانێ  و شەڕی صەلیبیدا لەدەست چوون.

ئیبڕاهیم لاجانی

١٥مای ٢٠٢٠

ئۆسلۆ