Hoppa till innehåll
Hem » ڕێزگرتن لە مێژوو یان ئایدۆلۆژیای کوێر؟ وەڵامێک بۆ کاک ئەمیر کەریمی، حەسەن قارەمانی

ڕێزگرتن لە مێژوو یان ئایدۆلۆژیای کوێر؟ وەڵامێک بۆ کاک ئەمیر کەریمی، حەسەن قارەمانی

لە مێژووی سیاسی کورددا، خەبات بۆ ئازادی و چارەی خۆنووسین هەرگیز پرۆسەیەکی یەکگرتوو نەبووە.  بە پێچەوانەوە، بە ئاراستەی ئایدیۆلۆژی جیاواز و ستراتیژی ڕێکخراوەیی و لێکدانەوە کەسییەکان بۆ ئەوەی کە لە ڕاستیدا ”رزگاری” مانای چییە.

لە تۆمارێکی دەنگی ئەمیر کەریمی هاوسەرۆکی پژاک کە لەم دواییانەدا ، ڕوون بووەوە، کەلەفایلێکی دەنگی‌دا کە کۆمەڵێک سووکایەتی و تۆمەتی بێ بنەمای تێدایە، پرسیار لەبارەی پێگەیشتنی سیاسیی پژاک و ڕوونی ئایدیۆلۆژی دەوروژێنێت.
لێدوانەکانی کەریمی تەنیا دەربڕینی ناکۆکی کەسی یان ڕکابەری سیاسی نین؛ ئەوان ڕەنگدانەوەی ململانێیەکی قووڵترن لەناو بزووتنەوەی کوردیدا ؛ ململانێیەک لە نێوان ڕێزگرتن لە مێژوو و کوێربوونی ئایدیۆلۆژی. کەریمی کاتێک حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بە حیزبێکی “کلاسیکی” و “پیاوانە” وەسف دەکات، دەیان ساڵ خەبات و بەرپرسیارێتیی ڕێکخراوەیی و پابەندبوونی کۆمەڵایەتی بە هێما بەسەرچووەکان کورت دەکاتەوە. پێدەچێت قسەکانی کەریمی لەسەر تێڕوانینێک وەستابن کە هەر شتێک کە ڕەگ و ڕیشەی نەریتی یان مێژوویی هەبێت، خۆکارانە پەیوەندی بە خەباتی مۆدێرنەوە نییە. هەڵوێستێکی لەم جۆرە شایەدی پێشکەوتنخوازی نییە، بەڵکو شایەتحاڵی تێنەگەیشتنە لە بەردەوامی مێژوویی کە پێویستە بۆ شەرعیەتی هەر بزووتنەوەیەکی ڕزگاریخوازی.
حیزبی دێموکراتی کوردستان لە دامەزراندنیەوە لە ساڵی ١٩٤٥ەوە نوێنەرایەتی یەکەمین بزووتنەوەی سیاسی مۆدێرن لە کوردستان دەکات کە شوناسی نەتەوەیی لەگەڵ ئایدیاڵە دیموکراتییەکان یەکبخات. حیزب لە ڕێگەی سێ ڕێبەڕی وەک شەهیدان؛ پێشەوا قازی محەممەد، دوکتور قاسملوو ودوکتور شەرەفکەندی نەک هەر دوکتورینێکی سیاسی داڕشتووە، بەڵکو بەرپرسیارێتی خەباتی چەکداری و دەستپێشخەری دیپلۆماسی و چاکسازی کۆمەڵایەتیشی لە ئەستۆ گرتووە.
لێدوانەکانی پژاک کە زۆرجار جەخت لەسەر “هێڵێکی شۆڕشگێڕی نوێ” دەکەنەوە، بەدەست ناڕوونییەکی سروشتییەوە دەناڵێنن. زۆرجار چەمکی ”کۆنفیدرالیزمی دیموکراسی”یان زیاتر وەک دەنگدانەوەیەکی تیۆری میراتی ئایدیۆلۆژیی پەکەکە دەردەکەوێت نەک وەک بەرنامەیەکی سیاسی کۆنکرێتی کە لەگەڵ واقیعی کۆمەڵایەتی-سیاسی ڕۆژهەڵاتی کوردستاندا گونجێنراوە. لەم ئەبستراکتەدا، هێرشکردنە سەرحیزبە کانی دیکەی کوردی ئاسانتر دەبێت لە داڕشتنی ئەڵتەرناتیڤێکی یەکگرتوو.
ڕەتکردنەوەی ڕۆڵی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران بە جنێودان، مانای ڕادیکالیزمی ئایدیۆلۆژی نییە، بەڵکو کورتبینی سیاسییە. بۆیە کاتی ئەوە هاتووە کە پژاک و سەرکردەکانی لە نێوان ڕێزگرتن لەو مێژووەی کە هۆشیاری سیاسی کوردستانی یان درێژەدان بە ڕێبازی مەترسیداری چاوچنۆکی ئایدیۆلۆژی کوێرانە هەڵبژێرن.
کێشەی سەرلێشێواوی ڕیتۆریک و ئایدیۆلۆژی:
ڕیتۆریکی ئەمیر کەریمی بە دژایەتی و ڕێزنەگرتن لەو واقیعە مێژوویی و سیاسییەی کە گەلی کورد تێیدا دەژی، دیارە. وەسفکردنی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران وەک حیزبێکی “کلاسیکی” و “پیاوانە” کە هیچ پەیوەندییەکی بە خەباتی ئەمڕۆوە نییە، شایەدی تێگەیشتنێکی ڕووکەشانەیە. ئیدیعاکانی کەریمی کە قەوارەی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران پلەبەندی و بەسەرچووە، دەکرێ خۆی لە خۆیدا وەک تێگەیشتنێکی هەڵە لە ڕێکخستنی سیاسی سەیر بکرێت، دیسیپلین، بەرپرسیارێتی و سەرکردایەتییەکی ڕوون نیشانەی چەقبەستوو نییە، بەڵکو نیشانەی هێزی ڕێکخراوەیی.
جگە لەوەش لێدوانەکانی کەریمی سەبارەت بە ڕۆڵی ژنان لە حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێراندا بە تەواوی نادروستە. پێگەی ژنان لە حیزبێکدا کە هەر لە چلەکانی سەدەی ڕابردووەوە ڕێکخراوەکانی ژنانی دامەزراند ، لە سەردەمێکدا کە ژنان لە بەشە گەورەکانی جیهان مافی دەنگدانیان نەبوو . بەم شێوەیە قسەکانی کەریمی نەک هەر هێرشێکی سیاسی، بەڵکوو دەبێتە بێڕێزیکردن بەو ژنە تێکۆشەرانەی کە گیانی خۆیان لە پێناو دۆزی کوردستاندا بەخت کرد.
لێکدانەوەی ئایدیۆلۆژی و سیاسی.:
لێدوانەکانی کەریمی دەکرێ وەک دەربڕینی نادڵنیایی پژاک سەبارەت بە ناسنامەی خۆی سەیر بکرێت، هێشتا نەیتوانیوە ڕێگایەکی ڕوون بۆ پێشەوە بخاتەڕوو. ئەم ناڕوونییە دەبێتە هۆی هێرشکردنە سەر پارتە کوردیەکانی دیکە لەبری ئەوە بە مەبەستی دروستکردنی هەستێکی دەستکردی پەیوەندیدارێتی و ڕەسەنایەتی شۆڕشگێڕانە.
ئەم دیاردەیە لە بزووتنەوە ڕزگاریخوازە پارچەپارچەکراوەکاندا شتێکی نامۆ نییە. کاتێک پژاک پشتیوانییەکی فراوانی جەماوەریی نییە، مەیلی بەکارهێنانی ڕیتۆریکی شەڕانگێزانە لە دژی ڕکابەرەکانی هەیە نەک بەدیلێکی واقیعی دابڕێژێت. بۆیە دەکرێ لێدوانەکەی کەریمی وەک هەوڵێک بۆ شاردنەوەی لاوازییە سیاسییەکانی پژاک لە پشت دروشمی ئایدیۆلۆژییەوە لێکبدرێتەوە.
ڕێگای بەرپرسیارێتی و یەکڕیزی:
ئایندەی کوردستان لەسەر تۆمەت بە یەکتر بنیات نادرێت. هێزی بزووتنەوەی کورد لە توانای یەکخستنی ڕەوتە ئایدیۆلۆژییە جیاوازەکان لە دەوری ئامانجە هاوبەشەکان ، ئازادی و دیموکراسی و کەرامەتی مرۆڤایەتیدایە. ئەگەر بەڕاستی پژاک و سەرکردەکانی بیانەوێت بەشداری لەم خەباتەدا بکەن، خۆ ڕەخنەگرتن، ڕێزگرتن لە مێژوو و ئامادەیی هاوکاری لەگەڵ ئەو هێزانەی کە بۆ چەندین نەوە هەڵگری خەباتی کورد بوون، پێویستە.
قسەکانی ئەمیر کەریمی بەداخەوە پێچەوانەکەی نیشان دەدەن، هەڵوێستێکی ئایدیۆلۆژیی سەرلێشێواو کە بزووتنەوەی کورد لاواز دەکات نەک بەهێزتر بکات. شۆڕشی ڕاستەقینە لە کوردستاندا پێویستی بە تێگەیشتن و ڕێز و بەرپرسیارێتی زیاتری دەوێت.
حیزبی دێموکرات نوێنەرایەتی ڕابردوو ناکات ، نوێنەرایەتی بەردەوامیی خەباتێکی نەتەوەیی دەکات. بۆیە پێویستە سەرکردایەتی پژاک لەخۆی بپرسێت. چونکە دواجار خەبات بۆ کوردستان کێبڕکێی قسە نییە، بەڵکو تاقیکردنەوەی کردار و قوربانیدان و ئەخلاقییە.

وێنە: ئەمیر کەریمی 

نووسینی: حەسەن قارەمانی 
حەسەن قارەمانی

****

حیزبی دێمۆکڕات و کۆمەڵە کێشە نیە جنێویان پێ بدە، بەڵام کێشەت لەگەڵ مریشک چیە کاکە ؟
پەژاک لە داوی ئیدئۆلۆژی دا، بۆچی ئەمیر کەریمی لە ژیان دەترسێ؟
✍️چیا عەلیار
لە ڕۆژانی ڕابردوو دا ئەمیر کەریمی ڕێبەری پەژاک( باڵێ ڕۆژهەڵاتی پ ک ک) لە فایلێکی دەنگی دا بە شێوەیەکی توند و دور لە مەنتق هێرش دەکاتە سەر حیزبی دێمۆکڕات و کۆمەڵە و ناڕاستەوخۆ، یەکیەتی نیشتمانی و پارتی دێمۆکڕاتیش
ئەوەی کە دێمۆکڕات و کۆمەڵە و پارتی و یەکیەتی و هەر حیزبێک پێمان وابێ بێ هەڵە بون و رەخنەیان لە سەر نیە نادروستە، بەڵام وەک کابرا چوە دوکانێک کوتی: ڕوب ب ب ێ ێ هەنارتان هەیە( بە وشەی قەڵەو بیخوێنەوە)
دوکاندار کوتی: هەمانە بەڵام نەک بەو خەستیەی تۆ دەتهەوێ، ئەو حیزبانەش دەبێ رەخنە لە کار و چالاکیان بگیرێ بۆ باشتر بوون بەڵام نەک بەو بێ مەنتقی و دوژمنایەتیەی کاک ئەمیر کەریمی دەیڵێ.
بەڕێز کەریمی ئەو حیزبانە بە ”حیزبی کلاسیک” و ”بێ ئیدئۆلۆژی” نێو دەبا و بە سووکایەتی پێکردن ڕەخنە بارانیان دەکات و هەموو مێژوەکەیان زەربی سیفر دەکات چونکە بە قسەی ئەو
ژیانی ڕۆژانە و خۆشی و خێزان و تەنانەت پشوودان لە نێو پێشمەرگەی ئەو حیزبانەدا هەیە.
کەریمی پێی وایە خەبات واتە نکۆڵیکردن لە ژیان، واتە مرۆڤ بۆ ئەوەی وەفادار بمێنێتەوە بۆ ”ئیدئال” دەبێت دەستبەرداری هەموو پێداویستییە سروشتی و ئینسانیەکانی خۆی بێت.
بەڵام ئەمە هەمان هەڵەی مێژووییە کە هەموو ئیدئۆلۆژیا تۆتالیتارییەکان کردوویانە و بە کارەسات کۆتاییان هاتووە.
ئیدئۆلۆژیا؛ زیندانێک بۆ مرۆڤایەتی
ئیدئۆلۆژی، هەرچەند جوان دەست پێبکات، کاتێک دەبێتە ئامرازێک بۆ کۆنترۆڵکردنی مرۆڤەکان، دەبێتە دوژمنی ئازادی.
هەر لە ستالینەوە تا مائۆ، لە کاسترۆوە تا خومەینی، سەرەتا هەمووان باسیان لە ئیدیئالەکان دەکرد، بەڵام لە پراکتیکدا چەوساندنەوە و گرتوخانەیان بۆ مرۆڤەکان بە دیاری هێنا
.
ئیدئۆلۆژی مارکسیستی، فاشیستی یان ئایینی یەک شتیان هاوبەشە، ئەویش نکۆڵیکردن لە تاکگەرایی و سەپاندنی
بیروباوەڕێکی یەکدەست بە سەر کۆمەڵگا دا.
لە یەکیەتی سۆڤیەتدا ملیۆنان کەس بە تاوانی “لادانی فیکری” دەربەدەر یان لە سێدارە دراون. لە چینی مائۆ، ڕوناکبیران دەنێردران بۆ “پێداچوونەوەی ئیدئۆلۆژی”
. لە ئێراندا پیاوانی ئایینی بە هەمان لۆژیکی ئیدئۆلۆژیەوە، مرۆڤیان لە سادەترین ئازادیەکان زەوت کرد.
لە هەموو ئەم نموونانەدا دروشمێکی هاوبەش دووبارە بووەوە: ”ئیدئۆلۆژیا لە سەرووی مرۆڤەوەیە”.
کە لە ڕاستی دا ئەو دروشمە سەرچاوەی گەندەڵی بوو.
پژاک؛ دووبارەبوونەوەی مۆدێلێکی شکستخواردوو
پژاک لە پراکتیکدا درێژەپێدەری هەمان مۆدێلی ئیدئۆلۆژی پ ک ک یە؛ حیزبێک کە لەسەر بیرو و ڕوانگەی مارکسیستی لینینی دامەزرا و دواتریش کۆکراوە فێرکارییەکانی عەبدوڵڵا ئۆجالان بوو.
ئەم بیرکردنەوەیە نەک لەسەر بنەمای ئازادی تاک، بەڵکو لەسەر بنەمای دیسیپلینی زۆرەملی و کۆنترۆڵی فیکری و ژیانی بە کۆمەڵ دامەزراوە.
لە سیستەمێکی وادا خۆشەویستی و بەختەوەری و هاوسەرگیری و تەنانەت زەردەخەنەیەک بە جۆرێک لە خیانەت دادەنرێت.
ئەمیر کەریمی، وەک لە قسەکانیدا دەردەکەوێت، لە حیزبی دێموکرات و حیزبی کۆمەڵە تووڕەیە، چونکە حیزبی دێمۆکڕات هیچ کات حیزبێکی ئیدئۆلۆژی نەبوە و کۆمەڵەش ئامادە نیە چیتر وەک پێشوو مرۆڤەکان بکاتە قوربانی ئیدئۆلۆژی
بەڵام بەڕێز کەریمی ڕەنگە نەزانێ تێپەڕین لە ئیدئۆلۆژی نیشانەی لاوازی نییە؛ نیشانەی پێگەیشتنی سیاسییە.
ئەزموونی جیهانی: چۆن حزبە ئیدئۆلۆژیکەکان شکستیان هێنا
با چاوێک بە مێژوو دا بخشێنین بزانین ئەو ئیدئۆلۆژیەی بەڕێز کەریمی نمونەیەکی سەرکەوتوی هەیە لە جیهان دا؟
• یەکێتی سۆڤیەت: گەورەترین ئەزموونی پارتێکی ئیدئۆلۆژی مارکسیستی لە مێژوودا دوای ٧٠ ساڵ داڕما. ئەو حیزبەی کە بانگەشەی دروستکردنی ”ئینسانێکی نوێ”ی دەکرد، مرۆڤی لە مانای ڕاستەقینەی خۆی بەتاڵ کردەوە. ئاکام بوو بە چی؟ گەندەڵی و سەرکوت و داڕمان.
• چینی مائۆ: شۆڕشی ڕۆشنبیری بە دروشمی ”پاکی ئیدئۆلۆژی” دەستی پێکرد، بەڵام ملیۆنان کەسی بەرەو برسیەتی و ئەشکەنجەدان و مردن برد. ئەوڕۆ دەبینین وڵاتی چین تەنیا کاتێک بەرەو پێشکەوتن هەنگاوی نا کە خۆی لە ئیدئۆلۆژی کۆمۆنیستی دوور خستەوە و ئابوورییەکی ئازاد( کاپیتالیستی) لە ئامێز گرت.
• کوبا: فیدڵ کاسترۆ ژیانی خستە خزمەت ئیدئۆلۆژیا؛ هونەر و ئازادی و سامانی تاکە کەس قەدەغە کران. دوای دەیان ساڵە کوبا هێشتا هەژار و گۆشەگیرە.
• ئێران: کۆماری ئیسلامیش یەکێکە لە حکومەتە ئیدئۆلۆژیانەی سەردەمی ئێمە. بانگەشەی دادپەروەری و ئیمانی دەکرد، بەڵام دەرئەنجامەکەی هەژاری و ستەم و دەربەدەری ملیۆنان کەس بوو.
هەموو ئەم سیستمانە یەک شتیان هاوبەشە، لە ژێر پەردەی ئاڕمانگەرایی ژیانیان لە خەڵک کردە جەحەندەم.
بەڵام هاوکات لە لایەکی تر دەبینین جوڵانەوەگەلێک کە ژیان و خەباتیان ئاوێتە کرد کە ئێمە دەبینین لە ئاست ئەو شکانانەی کە باسمان کرد، مێژوو نموونەی زۆری ئەو بزوتنەوانەی هەیە کە توانیویانە بەبێ ئیدئۆلۆژیەکی ڕەق، لەگەڵ مرۆڤدۆستی و ڕیالیزمدا شەڕ بکەن و سەربکەون، بۆ نمونە:
• بزووتنەوەی سەربەخۆیی هیندستان بە سەرۆکایەتی مەهاتما گاندی: نە مارکسیست بوو و نە ئایینی توندڕەو. فەلسەفەکەی لەسەر بنەمای ئازادی تاک و ئەخلاقی ئینسانی و خەباتی مەدەنی دامەزرابوو. بەم بیرۆکەیە هیندوستان بەبێ شەڕی ناوخۆیی و بەبێ ئینکاری ژیان سەربەخۆیی بەدەستهێنا.
• بزووتنەوەی خۆڕاگری فەرانسە لە سەردەمی نازییەکاندا: لە گرووپی جۆراوجۆر پێکهاتبوو؛ کە بریتی بوون لە سۆسیالیستەکانەوە هەتا لیبراڵەکان، لە باوەڕدارەکانەوە بۆ بێدینەکان. تاکە ئیدئۆلۆژیەکی زاڵ نەبوو بەسەریاندا، بەڵکو ئامانجی هاوبەشیان ڕزگارکردنی فەرانسە بوو، کە سەرەنجام سەریش کەوتن
• بزووتنەوەی ئازادی نیلسۆن ماندێلا لە باشووری ئەفریقا: کۆنگرەی نەتەوەیی ئەفریقا (ANC)بە تێکەڵکردنی لیبڕاڵەکان و سۆسیال دیموکراتەکان و ناسیۆنالیستەکان ڕژێمی ئاپارتایدی تێکشکاند. ماندێلا ٢٧ ساڵ لە زینداندا بوو، بەڵام هەرگیز دەستبەرداری خۆشی و خۆشەویستی و ڕێزگرتن لە مرۆڤایەتی نەبوو.
• بزووتنەوەی سەربەخۆیی نوڕوێژ و فینلاند لە هەژموونی سوئێدی و ڕووسی: ئەم بزووتنەوانە بەبێ ئیدئۆلۆژیا و سەنتەری نەتەوە و زمان و کولتوورەکەیان سەرکەوتنیان بەدەستهێنا. ئازادییان بەدەست نەهێنا لە ڕێگەی فەناتیزمەوە، بەڵکو لە ڕێگەی ڕێکخستن و عەقڵانیەت و یەکگرتوویی نەتەوەییەوە بوو کە سەرکەوتن
.
• بزووتنەوەی باشوری کوردستان نموونەیەکی دیارە لە ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا. سەرەڕای شەڕ و دەربەدەری و کیمیاباران، حیزبە کوردییەکانی ناوچەکە توانیان لە کاتی خەباتدا کۆمەڵگەیەکی مەدەنی و حکوومەتێکی خۆبەڕێوەبەر و پاڕزلمان و ژیانی ڕۆژانە بنیات بنێن. ئەو سەرکەوتنە لە ڕوی ئیدئۆلۆژیەوە نەبووە، بەڵکو لە تێگەیشتنێکی واقیعی و ئینسان میحوەر هاتووە.
ژیان بەشێکە لە خەبات
ئەمیر کەریمی پێی وایە ئەگەر پێشمەرگە پێبکەنێت، خێزانێکی هەبێت، یان ساتێک پشوو بدات، ئەوا لە ئیدیئاڵ لایانداوە.
بەڵام واقیعەکە پێچەوانەیە:
تێکۆشەرێکی بێ ژیان و بێ شادی و بێ خۆشەویستی زوو یا درەنگ دەڕوخێت.
کەسێک کە بۆ ئازادی تێدەکۆشێت، ئەگەر خۆی ئازاد نەبێت، خەباتەکەی بێ مانایە.
دێموکراتەکان و کۆمەڵە بە هەموو جیاوازییەکانیانەوە تێگەیشتوون کۆمەڵگایەکی ئازاد تەنها بە مرۆڤی زیندوو و بەختەوەر و هۆشیار بنیات بنرێت نەک بە پەیڕەوانی کوێر کوێرانەی ئیدئۆلۆژی.
بەڕێز کەریمی! مێژوو دادوەرێکی بێ رەحمە کە چەندین جار بڕیاری خۆی داوە کە:
هەر بزووتنەوەیەک کە ئینسانی فیدای ئیدئۆلۆژی کرد، شکەستی هێنا و لە بەرابەر دا هەر بزوتنەوەیەک کە ئینسان میحوەر بوو، سەرکەوت.
ئیدئۆلۆژی پژاک هەمان ئەو ڕێگایە کە لینین، مائۆ، کاسترۆ و خومەینی گرتیانە بەر و هەموویان شکستیان خوارد و دۆڕان.
لەبەرامبەردا دێمۆکڕاتەکانی جیهان نوێنەری بیرێکن کە تا ئێستاش باوەڕیان بە مرۆڤ هەیە.
وە داهاتووش هی مرۆڤە نەک ئیدئۆلۆژی.
بەڕێز کەریمی لە بەشێکی قسەکانی دا ئاماژە بە پاشەکشەی حیزبی دێمۆکڕات لە شاخەوە بۆ شار دەکات و دەڵێ کە تەسلیمی یەکیەتی و پارتی بوون، دەگەڵ ئەوەی کە ئەوە بەشە رەخنە هەڵدەگرێ بەڵام هەموو کەس رەخنە بگرێ پەژاک نەدەبوو لەو بارەوە وسە بکا،
گەرچی حیزبی دێمۆکڕات تەسلیمی یەکیەتی و پارتی نەبووە و بگرە بە پێچەوانەی باوکی ئیدئۆلۆژی پەژاک کە هەولێ دژایەتی کردنی قەوارەی باشوری کوردستان دەدا بەڵام حیزبەکانی ڕۆژهەڵات و بە تایبەت حیزبی دێمۆکڕات لە ڕوانگەی ناسیونالیزمی کوردەوە هەمیشە پشتیوانی لە باشور و قەوارەی هەرێمی کوردستان کردوە
بەڵام ئەگەر داینێێن قسەی کەریمی ڕاستە، باشە تەسلیم بە برایەکی کورد بی چاترە یا لە ڕێکەوتن و تەحویل دانی چیای جاسوسان بە ڕەژیمی ئێران!؟ کە پەژاک لە ئاکامی ڕێکەوتن لەگەڵ سوپای پاسداران چیای جاسوسانی تحویل دان، و پاشانیش تەقەی لە تفەنگی نەهات ؟
باشە بۆ پاشەکشەی حیزبی دێمۆکڕات لە قەندیل دەبێتە خەیانەت و تەسلیم بوون بە یەکیەتی و پارتی بەڵام پەژاک ستراتیژیکترین شوێنی قەندیل ( چیای جاسوسان) لە ئاکامی ڕێکەوتن لەگەڵ سوپای پاسداران تحویلی سوپا بدا ئەوە شورشگێریە ؟
لە ڕوانگەی ئیدئۆلۆژی پەژاکەوە ئایە تەسلیم بوون بە ئێران شورشگێریە و هاوکاری یەکیەتی و پارتی کردن خەیانەت !؟
لە کۆتایی دا پێم خۆش بوو ئەو پرسیارە لە بەڕێز کەریمی بکەم، تۆ ئەساسەن مریشکت ناخۆش دەوێ و گۆشتەکەیت پێ خۆش نیە یا لە ئیدئۆلۆژی ئێوە دا حەرام کراوە کە بە سەر سۆڕمانەوە دەڵێ حیزبی دێمۆکڕات مریشک دەخۆن!؟ حیزبی دێمۆکڕات و کۆمەڵە کێشە نیە، کێشەتان لەگەڵ مریشک چیە، دەمهەوێ ئەوە بزانم!؟
چیا عەلیار

****

بەڕیز ئەمیر کەریمی!
گەنت وێژا و تێکەفتی
بە قەڵەمی ئیسماعیل شەرەفی
کورتەیەک لە سەر بێ‌ڕێزییەکانی هاوسەرۆکی پژاک بە حیزبی دێموکرات
بە قەڵەمی ئیسماعیل شەر شەرەفی
لە فایلێکی دەنگی‌دا کە لە ئەمیر کەریمی، هاوسەرۆکی پژاک بڵاو بۆتەوە، کۆمەڵێک لێکدانەوەی بێ‌بنەما، قەزاوتی قین لەدڵانە و قسەی ڕەزیلانەی دوور لە ئەخلاق دەرحەق بە حیزبی دێموکرات و ڕێبەرانی ئەم حیزبە هاتوونە بەر باس کە لێرەدا نەک بۆ وڵامدانەوە بە ئەمیر کەریمی، بەڵکوو بۆ بەرگری لە مێژووی حیزبی دێموکرات، ڕێبەر و پێشمەرگە شەهیدەکانی و هەروەها کادرو پێشمەرگە لەخۆبردووەکانی حیزب پێویستە هێندێک بابەت باس بکەین.
تێبینی؛ هەر لەم فایلە دەنگییەدا ئەمیر کەریمی، وێڕای پەلاماردانی حیزبی دێموکرات، پەلاماری کۆمەڵەش دەدات کە ئەو بەشەیان بە تێکۆشەرانی کۆمەڵە دەسپێرین با خۆیان وڵامدەر بن.
لە ڕاستی‌دا من بەش بە حاڵی خۆم ڕوانگە و لێکدانەوە و پەلاماردانەکانی ئەمیر کەریمیم پێ سەیر نەبوو و نیە. ئەوە یەکەمجار نیە کە هاوسەرۆکانی پژاک و پژاکییەکان سەلماندوویانە کە وجوود و فەلسەفەی گوماناوییی خۆیان لە پەلاماردانی حیزبی دێموکرات و لایەنەکانی دیکە‌دا دەبینن و بە ڕەحمەت بێ موهەندیس حاجی ئەحمەدی، هاوسەرۆکی پێشووتری پژاک لەو کارەدا هەم پێشکسوەت بوو هەم تایبەت و خۆش.
بەهەر حاڵ؛ کەریمی لە سەرەتای قسەکانی‌دا بە پۆلێنکردنی حیزبی دێموکرات لە خانەی ”هێزە کلاسیکەکان‌”!! و خۆی و حیزبەکەی لە بەرەی مودێرن و ”شۆڕشگێر” دا، پەلامارەکانی بۆ سەر حیزبی دێموکرات دەست پێدەکات و خوداهەڵناگرێ ئەوەی بە دمی‌‌دا دێت نایگێڕێتەوە و بە کەیفی خۆی چاوی لێ نوقاندووە و دمی لێ کردۆتەوە.
حیزبی دێموکرات کە بە ئێعترافی دۆست و دوژمن ، یەکەم حیزبی مودێرن و خاوەن مەرامنامەی سیاسیی لە ئاستی هەرچوار پارچەی کوردستان، داهێنەری بنەما و کۆڵەکە هەرە بەڕۆژەکانی نەتەوەسازییە کە نەتەنیا پژاک بەڵکووتەڤگەرەکەی کاک ئەمیر بە گشتی ئێستایشی لەگەڵ بێت ، نەتەنیا دەرک بە مانا و مەفهوومەکانی ناکەن، بەڵکوو لە چوارچێوەی تێڕوانین و فەلسەفەی ئاپۆچیییەکەی بەڕێزیان‌دا بە ناوی ”پێکهێنانی کۆمەڵگەی دێموکراتیک”ەوە دژایەتی دەکرێ و بانگەشەی خۆلانەوە لەنێو ئەزموونە شکستخواردووەکانی توانەوە لە زەبەلاحیەتی عوسمانی‌دا دەکەن. بۆیە نە ڕێگا و ڕێباز و، نە قەددی تێڕوانەینەکانی کاک ئەمیر جارێ نەگەیشتوونەتە ئەو ئاستەی کە خۆ لە تەفسیری فەلسەفەی وجوودیی حیزبی دێموکرات بدەن.
ئاغای کەریمی لە بەشێکی دیکە لە قسەکانی‌دا ناتۆرەی پارچەگەرایی لە حیزبی دێموکرات دەدات و بە جۆرێک دەیهەوێ مەسەلەن بیری نەتەوەگەرایی!! پژاک و چوارپارچەییبوونی تەڤگەر بە خەڵک بفرۆشێتەوە. ئەوەیکە حیزبی دێموکرات لە پێوەندییە گوتاری و دێپلۆماسییەکانی خۆی و ڕۆڵی ڕێبەرانی لەم بارەوە بەرانبەر بە بزووتنەوەی مافخوازانەی پارچەکانی دیکەی کوردستان چی کردوە و چ هەنگاوگەلێکی- تەنانەت بە زەرەری خۆیشی ناوە – بۆ قەزاوەتی خەڵکانی دەروەست و بە ئینساف هەڵدەگرین و دڵنیا لە قودرەتی زەین و بیرکردنەوەی بەڕێزیان بە دوورە. بەڵام باش دەبوو کاک ئەمیر باسێکی لە تێڕوانین و هەڵوێستی حیزبەکەی خۆی و لەوی گەورەتر بەرانبەر بە بزووتنەوەی کورد لە پارچەکانی دیکەی کوردستان کردبا!! خۆ بەردەنگەکانی گوێیان لێ بوو چۆن لە بەشەکانی دیکەی کوردستان دەڕوانن، ڕوانینێک کە خودی بەرێزیان و هاوسەنگەرانیان لەم فەلسەفە و تێڕوانینە زریق و بریقەدارەدا جیا لە ئەبزار و قوربانی شتێکی دیکە نین و هەرواشیان سەیر دەکرێ.
کەریمی لە بەشێکی دیکەی قسەکانی‌دا باس لە پێکهاتەی تەشکیلاتیی حیزبی دێموکرات دەکات و دەڵێ؛ ”لە حیزبی دێموکرات‌دا ڕێبەری و کادر و پێشمەرگە هەیە” و لە درێژەی باسەکەی‌دا باسێکی ڕەزیلانەی ئەخلاقی دەکات کە هەوڵ دەدەم بە خۆبواردن لەو بەشە لە باسەکەی خۆم نەهێنمە ئەو ئاستە لە قسەکردنی ناوبراو. بەڵام ئەو بەشە لە قسەکانی تەئید دەکەم کە دەڵێ؛ حیزبی دێموکرات پێکهاتە تەشکیلاتییەکەی لە ڕێبەری، کادر و پێشمەرگە پێکهاتووە. دەزانم بۆ کاک ئەمیر و هاوسەنگەرانی کە هەموو شتێک لە تەنیا کەسێک‌دا دەبینن و پێیان وایە مادام ”سەرۆک” هەیە کەس بۆی نیە خاوەنی هیچ نیشانە و پلە و پرستیژێک بێت و تەنانەت گەل و ژیانیشیان بە بێ سەرۆک هیچ مانایەکی نیە، زۆر سەختە باوەڕ بەوە بێنن کە لە حیزبێکی خاوەن ئیرادە و کەسایەتی‌دا، تێکۆشەرەکانی دەتوانن لە ئاست و پلەی جۆراوجۆری تەشکیلاتی دا بن و پێگە و پلەکان تەنیا لە پاوانی کەسێک‌دا نەبن.
کەریمی لە درێژەی قسەکانی‌دا تایبەت بە پێناسەکردنی حیزبی دێموکرات بە ”حیزبێکی کلاسیک”، باس لەوە دەکات کە حیزبی دێموکرات لە ناوچەیەکی تایبەت‌دا قەتیس ماوەتەوە و خوار و ژووری نەکردوە. هەڵبەت ناوبراو زیاتر باس لە خوارووی کوردستان دەکات. لێرەدا پێویستە ئاماژە بە بوونی دوو هێزی هەرە مەزن و پڕ لە شانازیی ”ئاگری” لە ناوچەکانی باکووری ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ”بێستوون” لە باشووری ڕۆژهەڵاتی کوردستان بکەم کە ٢٠ ساڵ پێش ئەوەی حیزبەکەی کاک ئەمیر دابمەزرێت، لەو ناوچانە دوژمنیان هێنابووە لەرزە و بە دەیان و سەدان داستان و حەماسەی قارەمانانەیان تۆمار کردوە و لە پێناو سەربەستیی خاک و خەڵکی نیشتمان‌دا بە سەدان شەهیدیان پێشکەش بە بارەگای ئازادیی کردوە کە، ئێوە لە خەویشتان‌دا ناتوانن خاوەنی ئەو نموونانە بن. با کاک ئەمیر تەم بەر چاوی نەگرێ و چاوێک بە نێو ئەو کاسایەتیانەدا بگێڕی کە سەربە هەرە خوار و سەرەوەی ناوچەکانی کوردستانن و حیزبی دێموکرات شانازی بە بوونیان لە ڕێزەکانی خۆی‌دا دەکات. با بەڕێزیان دڵنیا بێ لە بەرینبوونەوەی تێڕوانین و نفووزی چەسپای حیزبی دێموکرات لە سەرانسەری ناوچەکانی کوردستان. با کاک ئەمیر دڵی بەو دوو سێ مقەڕە ڕێگەپێدراوەیان لە بەرزاییەکانی شاهۆ خۆش نەبێ و بزانێ کە بیر و ڕێبازی حیزبی دێموکرات لە شوین و ناوچەکانی کوردستان زۆر لەوە قوڵ و بەرینترە کە ئەو بۆی هەزم بکرێت.
لە درێژەی پەلامارەکانی‌دا بۆ سەر حیزبی دێموکرات؛ ئەمیری کەریمی، حیزبی دێموکرات بە ”حیزبێکی پیاوسالارانە” ناو دەبات. حاشا لەوە ناکرێت کە بەشداریدانی ژنان لە خەباتی سیاسی لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە لایەن حیزبی دێموکراتەوە لەو ئاستەدا نەبووە کە خەڵک لە حیزبێکی وەک حیزبی دێموکراتی چاوەڕوان دەکات. تا ئێرە قسەکانی جەنابیان قبووڵە. بەڵام لەم بەشە لە قسەکانی‌دا ئەمیر کەریمی دیسان خۆی دادەبەزێنێتە سەر کۆمەڵێک باسی دوور لە شەئنی ئینسانێکی سیاسی و کۆمەڵێک تۆمەتی بێ‌بنەما لە مناسباتی نێوان ژنان و پیاوان دەدات کە پێش هەموو شتێک خۆی ئەوپەڕی بێڕێزی بە ژنانی تێکۆشەرە. دیسان نامهەوێ خۆم لەو بەشە لە ئاست نزمیی بۆچوونەکانی کەریمی بدەم. بەڵام بۆ کەریمی و هەموو ئەوانەی وەک ناوبراو لە پێگەی ژن وەک ئەبزارێک لە خەبات دەڕوانن و مافی ژیان و ژیاندۆستی لە ژنی کورد – لە ڕیزی حیزبەکەیان‌دا – زەوت دەکەن، با ڕوون بێت کە لە تێڕوانینی حیزبی دێموکرات‌دا ژن بناغەی کۆمەڵگەیە و کەس بۆی نیە مافی ژیان و ژیاندۆستی و ئافراندنی لێ زەوت بکات. حیزبی دێموکرات لە ڕێزەکانی خۆی‌دا سەدان ژن و کچی تێکۆشەری هەن کە لە بوارە جۆراوجۆرەکانی ڕاگەیاندن، دێپلۆماسی، پەروەردە و تەشکیلات‌دا خاوەن جێگە و پێگەی شیاوی خۆیانن. حیزبی دێموکرات هەشتا ساڵ پێش ئێستا – لە کاتێک‌دا لە زۆربەی وڵاتانی پێشکەوتووی جیهان، ژنان مافی دەنگدان و بەشدارییان لە کاروباری سیاسی و جڤاکی‌دا نەبوو – ڕێکخراوی تایبەت بە ژنانی دامەزراندووە. بۆیە لەو بارەوە کاک ئەمیر نەتەنیا بێ‌ڕێزی بە ژنانی تێکۆشەر کرد، بەڵکوو دەرکەوت کە قەزاوەتەکانی لەسەر ئەساسی دژایەتی و بێ‌ئینسافییە.
هاوسەرۆکی پژاک لە بەشێک لە قسە پەلاماردەرەکانی بۆ سەر حیزبی دێموکرات‌دا سەبارەت بە خەباتی پێشمەگەرکانی حیزبی دێموکرات و ڕۆڵی رێبەری و کادر و پێشمەرگەکانی حیزب لە قۆناغی بەرەنگاریی پێشمەگانەدا، هێندێک قسەی هاتەران‌پاتەران و بێ‌بنەما دەکات کە لەگەڵ ئەوەی شیاوی وڵامدانەوە نیە، بەڵکوو دیسان بۆ وەبیرهێنانەوە و ڕێزگرتن لەو قۆناغە لە خەباتی پڕ لە شانازیی حیزبی دێموکرات ئاماژە بە چەند خاڵێک دەکەم؛
ئەمیر کەریمی ئیدیعا دەکات کە گوایا لە حیزبی دێموکرات‌دا بە هۆی ئەو پلەبەندییە تەشکیلاتیانەی کە هەیە، ڕێبەران و کادرەکان بەشداریی شەڕەکانیان نەکردوە !!
ئەگەر کاک ئەمیر مێژووی حیزب و بەتایبەت ئەم قۆناغە لە خەباتی چەکداریی حیزبی دێموکراتی نەخوێندبێتەوە و نەیزانێ، دەکرێ جۆرێکی دیکەی جواب بدرێتەوە. بەڵام وەک خۆی باس دەکات؛ خەڵکی شاری مهابادە و لە نزیکەوە لەم قۆناغە لە خەباتی حیزب ئاگادارە. کەوایە دەبێ بڵێین؛ جەنابیان دیسان بە غەرەز و قینەوە ئەو باسە دەکات.
با جارێک بۆ هەمیشە کاک ئەمیر و هاوبیرەکانی دڵنیا بکەینەوە کە هیچ حیزبێکی کوردستانی – پژاک سەهلە، بە پەکەکەیشیەوە – شک نابەی هێندەی حیزبی دێموکرات لە ئەندامانی ڕێبەری‌دا شەهیدی دابێ؛ جیا لە سێ ڕێبەڕی وەک شەهیدان؛ پێشەوا قازی محەممەد، دوکتور قاسملوو ودوکتور شەرەفکەندی، زیاتر لە ٥٠ کەس لە ئەندامانی ڕێبەریی ئەم حیزبە شەهید بوون کە نزیک بە ٣٠ کەسیان لە مەیدانی ڕوبەڕووبوونەوەی ڕاستەوخۆی چەکداری لەگەڵ هێزە سەرکوتکەرەکانی ڕێژیمی کۆماری ئیسلامی‌دا شەهید کراون. هەروەها بە سەدان کەس لە کادرە هەرە باڵا و بەوەجەکانی ئەم حیزبە وێڕای سەدانی دیکە لە فەرماندە و پلەباڵا سەربازییەکان شان بە شانی پێشمەرگە قارەمانەکانی کوردستان خەباتیان کردوە و لەم مەیدانەدا گیانیان بەخت کردوە. بۆیە کاک ئەمیری بەرێز! خراپت وت و زوڵم و بێ‌لوتفییەکی گەورەت دەرحەق بەو هەمووە شەهید و خەباتکارە مەزنانە کرد.
هاوسەرۆکی پژاک لە پالاماروتەکانی‌دا بۆ سەر حیزبی دێموکرات، تەنانەت شەهیدی ڕێبەر، دوکتور قاسملووش نابوێڕی و ناشارەزایانە تێدەکەوێ و کۆمەڵێک ڕەوایەتی ناڕاست بە دوای یەک‌دا ڕیز دەکات. کە دەڵێم ”تەنانەت دوکتور قاسملووش نابوێرێ”، مەبەستم ئەوە نیە بڵێم کەس بۆی نیە قسە لە سەر دوکتور قاسملوو بکات. نا.. لانیکەم ئێمە لەو ڕێبازەدا وا فێر نەکراوین. بەڵام ئەو جۆرە قسەکردنە و بەو ئەدەبیاتە سەخیفانەیە لەسەر یەکێک لە ڕێبەرانی هەرە کاریگەر و مەزنەکانی کوردستان، ناتوانێ کاری کەسێک بێت کە خۆی و حیزبەکەی بە مودێرن و ئەمرۆیی بزانێ.
بەڕێز کەریمی، هاوسەرۆکی پژاک لەو قسانەی‌دا کۆمەڵێک درۆ و دەلەسەی بن‌دیواری دیکەی کردوون کە بەڕاستی شیاوی ئاوڕلێدانەوە و وڵامدانەوە نین و تەنیا دەتوانم بڵێم بەو جۆرە دەربڕیننانە ”خودزنی” کرد و قەرەبوونکردنەوەشی ئاسان نابێت.
کۆتا قسە
بە پێی نێوەرۆکی باسەکانی ئەو کۆبوونەوەیە، دەبێ ئەمیری کەریمی ئەو قسانەی چەند ساڵ پێش و بەرلەوە کردبێ کە بۆتە هاوسەرۆکی پژاک. ئەو ماوەیەش چەند لێدوان و قسەکردنم لە جەنابیان دیوە کە پێ دەچێ گۆڕانێکی بەسەردا هاتبێ و بزانێ کە ئەو جۆرە دەربڕین و قەزاوەتکردنانە لەسەر لایەنێکی وەک حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران دەتوانێ چەندە بە زیانی کەسایەتی خۆی و حیزبەکەی تەواو بێت.
وەرگیراو: لە لاپەڕەی فەیسبووکی نووسەران