باشوورى کوردستان شەش کێشه و یەک رێگا چاره، ع ـ شریف زاده

هەرچى زەمان تێدەپەرێت ململانى نێوان کورد و عەرەب ( دەسەڵاتى کورد و حکومەتى عیراق ) قووڵتر و زیدەتر دەبێت نە کورد دەتوانى دەستەڵاتى حکوومەتى ناوەندى قبووڵ بکات و نە حکوومەتى ناوەندیش دەسەڵاتى کوردى پێ تەحەمول دەکرێت مەسەلى فارسەکان کە دەڵى ” دو پادشاه در اقلیمى نگنجند ” بە تەواوى لە سەر شەرایەتى ئیستاى باشوورى کوردستان وعیراق دروستە.

شەش کێشەى سەرەکى کورد و عەرەب لە عیراق

1.     کەرکووک ـ و ـ ( مادەى ١٤٠ ) ـ  کەرکووک کێشەیەکى گەلێک مەزن و گەلێک کۆنە. فاکتورى کێشەى کەرکووک لە دابەش کردنى کوردستان لە سەرەتاى سەدەى بیستەم رۆڵى گەورەى گێڕاوە ( ویلایەتى مووسڵ ) ئەگەر کورد کەرکووکى نەبووبا لە مێژساڵ بوو دۆڵەتى سەربەخۆى خۆى هەبوو بریتانیا لە ساڵى ١٩١٨ حازر بوو بە بێ کەرکووک دۆڵەت بۆ کورد پێک بینى. بەشێک لە شورشەکان لە سەر مەسەلەى کەرکووک هەڵگیرسان و یان بە خاترى کێشەى کەرکووک بە ئاکام نەگەیشتن لە ساڵى ١٩٥٨ کورد بە ئۆتۆنومى پان و بەرین لانى کەم لە بارى یاسایەوە گەیشت ، بەڵام فاکتورى کەرکووک تێکى دا لە نەزەر خۆالێخۆش بوو بارزانیەوە کەرکووک ناموسى کورد دەژمێدرا. تا عەرەبیک لە عیراق بمینى حازر بەوە نابێ کە کەرکووک تەسلیم بە کورد بکات و تا کوردێکیش لە باشوروى کوردستان  بمێنى دەس لە کەرکووک ناکێشێت. هەڵەیە ئەگەر کەرکووک لە گەڵ شارى بروکسل موقایسە بکەین. جارێک سەدام حوسین بە ئیدریس بارزانى گووتبوو ” ئیمە ئەگەر مەجبور بین لە نێوان کەرکووک بۆ کورد و شطالعرب بۆ ئیران لە یەکیان چاۆپوشى بکەین ، ئەوە بە بێ هییچ ئەم لاو و ئەولایەک لە شطالعرب بۆ ئیران چاۆپوشى دەکەن بەڵام لە کەرکووک بۆ کورد چاۆپوشى ناکەین “. ئەمە تەنیا وتەى سەدام حوسین نیە بەڵکو هەموو عەرەبەکان بەم گوتەیە باوریان هەیە. مادەى ١٤٠ کە بە رەواڵەت بە مەبەستى چارەسەرى کێشەى کەرکووک نوسراوە بە هییچ جورێک ناتوانى گرفتى کەرکووک چارەسەر بکات و هیوا بەستن بەم مادەیە جگە لە کڵاۆ لە سەر خۆ نان نەبێت چى دیکە نیه.

2.     هێزى چەکدار یا ( ‌‌هێزى پیشمەرگە ) ى کورد ـ هێزى چەکدارى کورد یەکى دیگە لە کێشە سەرەکیەکانى نێوان کورد و عەرەبە بۆ کورد هێزى چەکدار ( هێزى پیشمەرگە ) ەک گارانتى پاراستن و حیفزى دەسکەوتەکا دەژمێدرێت و بۆ عەرەبیش دوژمن بە حیساب دێت کورد بە لە دەس دانى هێزى پیشمەرگە هەموو شتێک لە دەس ئەدات لە کۆمەڵگاى عیراق بە کورد و عەرەبەوە عەقلیەت بەوە نەگەیشتوە کە بە بێ هێزى چەک دەکرێ کیشەکان چارەسەر بکرێن لە نێوان هەموو وەڵاتانى دۆنیا بە فیدراڵ و غیرە فیدراڵەوە تاقە وەڵاتێک نابینرێت ( جگه ئیراق ) کە دوو دانە سوپاى نیزامى هەبێت.

3.     نەوت و گاز ـ کانگاکانى نەوت و گاز لە باشوورى کوردستان یەکى دیکە لەو گرفتە ئاڵوزانەیە کە چارەسەر کردنى پیش بینى ناکرێ. کورد مەگەر کەڕ ( ناشنوا ) یان کویر بێت کە حازر بەوە بێت کە ئەو کانیاوە زێڕانە تەسلیمى عەرەب بکات و لە لایەکى دیکەوە عەرەب مەگەر عەرەب نەبێت کە لە سەر نەوت و گازى کوردستان کوتاە بێت. پیش بینى ئەوە کراوە کە تا پینج ساڵى دیکە کوردستان دەتوانى رۆژانە تا دوو میلیون بەرمیل نەوت سادر بکات ماناى ئەوەیە کە بەم حیسابە کوردستان دەگاتە چوارەمین یان پینجەمین وەڵاتى سادر کەرى نەوت لە دۆنیا. جگە ئەمەش میزانى کانگا گازەکانى کوردستان سەر بە بلیونە میترى سێ جا دەدات کە لە رۆژهەڵاتى نێوەراست بە دواى ئیران رێکورد دەشکینى.

4.     دیارى کردنى سینورى کوردستان ـ  هەر چەند دیارى کردنى خەتى سینورى باشورى کوردستان لە موقایسە لە گەڵ بەشەکانى دیکەى کوردستان ئاسانتر بە نەزەر دەگات ، بەڵام هەر ئەم ئاسان کاریەش گرفتیکى کۆن و گەڵیک ئاڵوزە بە چەشنێک بە ئاکام نەگەیشتنى ڕێکەوتنامەى ١١ى ئادارى ساڵى ١٩٧٠ لە بەر دیارى کردنى سێنورى کوردستان بوو. ئەم کیشەیە لە دەورانى حکوومەتى سەدام حوسین ئاڵوزتر و قووڵتر کراوە کە ئیستاش هییچ ڕێگا چارەى بۆ نابێێنرێت.

5.     دوو سیستم و دوو حکوومەت ـ کێشەى کورد و عەرەب تەنیا ئەوە نیە کە دوو حکوومەت لە یەک وەڵاتن بەڵکو قووڵایی کێشەکە لە نوعى سیستمى حکوومەتى دایە لە بەغداد حوومەتێکى کۆنەپەرەستى دیینى حاکمە و لە کوردستانیش سیستمى حکوومەتى مودێرن و دێموکراتیک کە بە هییچ عەقڵێک و لۆژیکێک ئەم دوو حکوومەتە پێکەوە ناتوانن بسازن.

6.     بێ باورى و بێ متمانە ( عدم اعتماد ) ـ کۆى ئەو گرفتانەى سەرەوە و زۆر گرفتى گەورە و چکولەى دیکە مێژویی و هەنوکى بوە هوى ئەوە کە نە کورد بە عەرەب متمانە بکات و نە عەرەبیش باورى بە ژیانى هاوبەش لە گەڵ کورد بێت. ژیانى هاوبەشى کورد و عەرەب بە سەد ساڵ نەگەیشتوە بەڵام ململانى و شەر لە نێوان کورد و عەرەب لە سەد ساڵیش پترە. متمانە بە یەکتر کردنى کورد و عەرەب لە ژێرى سیفرە وەیە هەر بویە پیکەوە ژیانى کورد و عەرەب لە عیراق نامومکینە ( مەگەر بە زۆر ).

یەک ڕێگا چارە

ڕاگەیاندنى دۆڵەتى سەر بەخۆیی بۆ ئەم بەشەى کوردستان تاقانە ڕێگا چارەى ئەم کیشانە و دەیان کیشەى گەورە و چکولەى ترە. سەر بە خۆ بوونى باشوورى کوردستان ئاسان نیە بەڵام بە دڵنیاەوە نامومکین نیە  و لە لایەکى دیکەوە سەربەخۆ بوونى باشوورى کوردستان لە چارەسەر کردنى ئەو کێشانەى کە باس کران ئاسانتر. رەنگ بێت ڕاگەیاندنى دۆڵەتى کورد بڕێک کێشەى نوى بۆ کورد بخولقینێت ، بەڵام باێخى بۆ کورد گەلێک زۆره.

ع ـ شریف زاده ـ ئاڵمان ـ ٢٦ى خاکەلێوەى ٢٧١٣ کوردى