دیسکۆرسى نوێ یان دۆئیلى نوێ ؟، عومەر شەریفزادە

Published 2016-04-22

لە چند ماوەى ڕابردوو دا دوو گۆفتمان ( باس)ى بە رەواڵەت نوێ بەڵام لە ئەساس دا کۆن لە نێوان دوو حیزبى دێموکرات هاتوونەتە ئاراوە، omer_sherifzade

ئەم دوو گۆفتمانە تا رادەیەکیش قەڵەم بە دەستان و روناکبییرانى کوردی بە خۆوە سەرقاڵ کردوە، گۆتارى دوو حیزبى دێموکرات سەرەراى کۆن بوونى، بەشێک لە باسێکى گشتیی و جیددیترە کە هینانە کایەى ئەگەر درنگ نەبێت بۆ ئەمرۆى بزوتنەوەى سیاسى ـ نەتەوەیی کورد لە ئیران ، گەلێک زەروریە ، هەر بویە دۆئیلى حیزبى دێموکرات لە بەرامبەر حیزبى دێموکرات پیویستیى زیاتر بە شیى و روون کردنەوەیە.

باس یان گۆتارى یەکەم لە لایەن حیزبى دێموکراتى کوردستان بە تایبەت شەخسى بەڕیز کاک خالیدى عەزیزیەوە مەترەح کراوە کە تا رادەیەک بۆنى رێفورخوازى واتە دوورى لە رەۆتى ئینقلابى لێوە دیارە ، خیتابى گۆفتمانى حدک زیاتر رووناکبییرانى نێوخۆى وەڵاتە ، کاکڵەى ئەم گۆتارەش لە رەنگدانەوەى هەڵویستى ئەم حیزبە بەرامبەر بە هەڵبژاردنەکانى خۆلى دەهەمى مەجلیسى ئیسلامى ئیران خۆى نیشان ئەدات ، باسى حدک لە گەڵ ئەتومسفێرى سیاسى ئیستاى ئیران بە تەواوى هاۆئاهەنگە هەر بویە زەرورەتى بوونى ئەم گۆتارە بۆ ئیستەى ئیمەی کوردیش لە ئیران ، حاشاهەڵنەگرە ، گۆتارى حدک بە لەفزى سیاسى رئاڵ پلوتیکى پێ دەوترێ واتە سیاسەت بە پێ دیاردە ئوبژکتیوەکانى کۆمەڵگا.

سکرتیرى گشتى حدک باسى ئەوە دەکات کە “حیزبەکەى بە گۆتار و هەڵویستە تازەکانى تابو شکەنى دەکات ” هەر چند سابیقەى رەۆت و بزتنەوەى رێفورمخوازى لە کوردستانى ئیران بۆ سەردەمێک دەگریتەوە کە هێشتا حدک پیک نەهاتبوو ، بەڵام قسەى بەڕیز عزیزى بە حەق و دروستە چونکە ئەوە یەکەم جارە کە حیزبیکى جیددى بە رابردووى ئینقلابیەوە وەک حدک واردى گۆفتمانى رێفورمخوازى دەبێت ، حدک بەم هەڵویستانەى خۆى قۆناغیکى نوێ لە بزوتنەوەى نەتەوەیی کوردى لە ئیران کردوەتەوە ، بەردى بناغەى دروست کردنى پردى نێوان بزوتنەوەى دەرەوە و ناوەوەى داناوە ئەگەر ئەندامە سوپێرناسیونالیستەکانى نێو ڕیزەکانى خۆى شکستى پێ نەهینن ، داهاتویەکى باش بۆ سبەینى کوردستانى ئیران بە دواوە دەبێت.

بە تەواوى روون نیە کە گۆفتمانى بەرێز عەزیزى ، گۆفتمانى رەسمى حیزبى دێموکراتى کوردستانیش بێت ؟ جوابیەى ئەم حیزبە بە ڕاگەیاندى کومیسیونى حدکا زیاتر دیفاع لە کاک خالێد وەک سکرتیرى گشتى حیزبى دێموکراتى کوردستانە نە وەک رۆانگەى فەرمى حیزب ، جگە ئەوەش بێ دەنگى سیما ناسراوەکانى حدک کە جاران بە حەق و بە ناحەق وتووێژیان ساز دەکرد و لێدوانیان دەدات لە هەمبەر قسەکانى کاک خالید و هەروا دژایەتى راست و ناراست وخۆى بەشێک لە ئەندامە قەڵەم بە دەستەکانى ئەم حیزبە لە گەڵ وتەکانى سکرتیرەکەیان ، ناروونى هەڵویستى حیزبى دێموکراتى کوردستانى ، ناروونتر کردوە.

وادابنێن کە گۆفتمانى بەڕێز عەزیزى ، گۆفتمانى رەسمى حیزى دێموکراتى کوردستانیش بێت ، لەم حاڵەش دا ئەم حیزبە دەبێ وەڵامى دوو پارادۆکسى خۆى بداتەوە ، بە دواى کۆنگرەکانى ١٥ و ١٦ دا حدک داواى کۆمار بۆ کوردستان و داواى رێفراندوم بۆ کوردستانى ئیران دەکات ، ئەم داوایانەى ئەم حیزبە لە لایەک فانتازى سیاسى زیاتر شتێک نین و لە لایەکى دیکەوە بە تەواوى لە گەڵ مەیل و رەۆتى رێفورمخوازى واتە ئەو گۆفتمانەى کە بەڕێز کاک خالێد باسى دەکات لە دژایەتى دان.

گۆفتمان یان باسى دووهەم لە لایەن حیزبى دێموکراتى کوردستانى ئیرانەوە مەترتەحە کە بە جورێک هەم وەڵام دانەوە بە حدک و هەمیش درێژەدان و پێداگرى لە سەر رەۆتى ئینقلابى یە کە تا رادەیەکى زۆر هەویەتى سیاسى حدکاى لە ٣٥ ساڵى ڕابردووى پێ پێناسە دەکرێت ، هەڵویستە توند و رادیکاڵەکانى حدکا لە هەمبەر هەڵبژاردنەکان ، درۆشمى رۆخانى رێژیمى کۆمارى ئیسلامى ئیران ، خەباتى چەکدارى ، رەۆتى رێفورمخوازان … رەنگدانەوە لە رۆانگەى ئینقلابى ئەم حیزبە هەر بە شێوەى ڕابردوون ، کوردەکانى دانیشوى ئوروپا و ئەمریکا کە لە ژێر نوستالۆژى وەڵات دان لاینگرى لە گۆفتمانى ئەم حیزبە دەکەن ، گۆفتمانى حدکا ، گۆفتمانێکى زەینى واتە سۆبژکتیوانەیە.

لە راستى دا لە مێژە زەرورەتى بوونى ئەم دیسکۆرسە بۆ کۆمەڵى کورد لە ئیران هەست پێ دەکرا ، بزوتنەوەى سیاسى ـ نەتەوەیی کورد لە ئیران پیویستى بە پێدا چوونەوەیەکى قوڵ و جیددى هەیە ، پیویستە جارێکى دیکە خۆی تاریف و پێگە و رێگەى خۆى لە ئاست ئیران دەس نیشان بکاتەوە ، ویست و داخوازەکانى خۆمان جاریکى دیکە مەترەح بکەینەوە ، پێداچونەوە و رێفورم جیددى کە بوارى حیزبایەتى ، کوردایەتى و سیاسى بگریتەوە بۆ بزوتنەوەى سیاسى ئیمەى کورد لە ئیران بە تەواوى هەست پێ دەکرێت ، خەڵکى کورد لە ئیران لە درۆشم و سیاسەتى تیکرارى ماندوون و پیویستیان بە سیاسەتى فرەچەشنى (تنوع ) هەیە تەنانەت ئەگەر تەنیا درۆشمیش بن ، بۆ حاشا کردن نابێت کە جوڵانەوەى نەتەوەیی کورد لە ئیران توشى پەخش وپڵایی ، دوو رێبازى و تا رادەیەک پاسیو بوون هاتوە لە چاۆ لە بەشەکانى دیکەى کوردستان لاوازترە ، هەر چند ناکرێ تاوانى ئەم لاوازیە بە ئەستوى ئەم حێزب یان ئەۆ حیزب دابنین ، بەڵام هەموو بەرپرسایەتیان لە ئەستویە ( فارس گوتنى هر کە بامش بیشتر برفش هم بیشتر ).

گرنگى ئەم دیسکۆرسە لەوە دایە کە لە لایەن دوو حیزبى گرنگ و جیددیەوە ئەمرۆى کورد لە ئیران مەترەح کراوە ، دوو حیزبى دێموکرات سەرەراى خاڵەلاوازەکانیان وەک موتورى جوڵانەوەى نەتەوەیی کورد لە ئیران بە حیساب دێن بە بێ ئاڵ و گٶڕ لەۆ دوو حیزبە ، چاوەروانى ئاکتیو بوونى بزوتنەوەى کورد لە ئیران ناکرێت.

سێ خاڵى ئەساسى (خەباتى چەکدارى ، درۆشمى رۆخانى رێژیمى ئیسلامى و رێفورمخوازى ) لەم دێسکۆرسە دا جێ موناقیشەن دیارە ئەم سێ خاڵە پێوەندى دیالکتیک یان بە یەکەوە هەیە و لە گەڵ ژیانى سیاسى دوو حیزبى دێموکراتیش تیکەڵ بە یەکن.

خاڵى یەکەم ـ خەباتى چەکدارى بە دوو دەلیل ئەگەر بۆ تەواوى دۆنیاش هەڵە بێت بۆ خەباتگێرانى کورد هەر دروستە ، دەلیلى یەکەم ئەوەیە تا کاتێک رێژیمى دینیی ئیران رەفتارى خۆی بەرامبەر بە خەڵکى کورد نەگوڕێت ، کورد بە مافى بێ ئەم لاۆ و ئەو لاى خۆى دەزانى هەر لەۆ مەنتیقە کەڵک وەر بگرێت کە رێژیم بەرامبەر بە خەڵکى کورد بەکارى دێنێت واتە وەڵامى چەک بە چەک ، دەلیلى دووهەمیش ئەوەیە کە باش بێت یان خراپ ، خەباتى چەکدارى لە گەڵ فەرهەنگى میللەتى کورد وا تێکەڵ بوە کە هێزى خەباتگێر تەنیا بە چەک پیناسە دەکرێت لە کۆمەڵگاى کورد هەتا ئیستا ئاڵترناتیوى شێوە خەباتى چەکدارى دروست.

سەرەراى بە حەق و رەۆا بوونى خەباتى چەکدارى بۆ خەباتگێرانى کورد ، ئەم شیوەخەباتە پیویستى بە پێداچوونەوە هەیە ، خەباتى پارتیزانى بە فرمى کلاسیک واتە لە شاخەوە لانى کەم بۆ کوردستانى ئیران بایخى نەماوە ، خەباتى شاخ بە ناچارى پیویستى بە پشتى جەبهە دەبێت ، لە هەلومەرجى ئیستاش دا هییچ پشتى جەبهەیەک بوونى نیە بریاردەران و بەرێوبەرانى خەباتى چەکدارى ئەگەر بە هیواى ئەوە بن کە دەتوانن لە باشوورى کوردستان وەک پشتى جەبهە کەڵک وەربگرن ، لە هەڵەى موتڵەق دان ، باشورى کوردستان وەک پشتى جبهە جێ متمانە نیە ، دەسەڵاتى سیاسى لە باشوورى کوردستان زۆر لەوە لاوازترە کە بتوانى لە گەڵ دراۆسێەکى غەدار وەک ئیران شاخ بە شاخ بێت ، بریاردەرانى خەباتى چەکدارى پیویستە چارەنووسى شورشى چەکدارى ساڵەکانى ٤٦ و ٤٧ جاریکى دیکەش موتالا بکەنەوە تا ئەم خەباتە چەکداریەش بەۆ چارەنووسە تووش نەبێت ، جگە ئەوەش خەباتى چەکدارى بۆ کوردستانى ئیران سەرکەۆتو نابێت مەگەر گۆڕانکاریەکى بنەرەتى لە تکنیک ، تاکتیک و ئیستراێژى ئەم شێوە خەباتە بکرێت ، خەباتى چەکدارى بە شیوازى کلاسیک و کۆن زۆر رەخنەى لە سەرە و پیویستە هەڵەکانى ئیسلاح بکرێن ، بۆ وینە عەمەلیاتى کەمین دانانەوە کە لە ڕابردوو دا زۆر باۆ بوو، کردەوەیەکى بە تەواوى تێروریستیە و نابێ لەم تاکتیکە کەڵک وەربگرێت ، یان ئیعدامى ئەو کەسانەى کە لە گەڵ رێژیم بە هەر هویەک هاۆکاریان دەکرد ، دەبێ بۆ هەمیشە لە دەستورى کارى خەباتگێرانى چەکدارى کورد بسریتەوە…

خاڵى دووهەم ـ درۆشمى ” رۆخانى رێژیمى ئیسلامى ئیران ” نابێ وەک ئیستراتێژى سیاسى یان وەک پەرنسیپى ناموسیی چاۆى لێ بکرێت ، بەڵکو دەبى وەک درۆشمى سیاسى ( تاکتیکى ) لێکدانەوەى بۆ بکرێت ، هەر درۆشمێکى سیاسیش تا ئەبەد دروست نیە ، درۆشمى سیاسى قۆناغ بە قۆناغ ئاڵ وگۆڕیان بە سەر دا دێت بۆ وینە درۆشمى ” برۆخى ئیمپریالیزمى ئەمریکا بە سەرکردەگى ئیمپریالیزمى ئەمریکا ” ماویەکى دوور و درێژ لە لایەن حیزبى دێموکراتەوە دووپات دەکرایەوە بەڵام تێپەر بوونى زەمان بە کردەوە ئەم درۆشمەى بێ بایخ کرد بە بێ ئەوەى لە ماهئیەتى ئیمپریالیزمى ئەمریکا هییچ چەشنە ئاڵ و گۆڕىپێک هاتبێت ، درۆشمى برۆخى رێژیمى خومەینى ( رێژیمى کۆمارى ئیسلامى ئیران ) لە ساڵى ١٣٦٠ لە کۆنگرەى پێنجەمى حدکا پەسەند کراوە و لەۆ هەلومەرجە دا ئەم درۆشمە دروست و بە قازانج بوە ، چونکە تەنیا بە پەسند کردنى ئەۆ درۆشمە دا بوو کە حدکا توانى دەرگاى شوراى میللى مەقاومەت بکاتەوە و ببێت بە ئەندامى ئەۆ شورایە جگە ئەوەش حدکا بە رێبەرى بەڕیز کاک دوکتور قاسملوو لەۆ سەروبەندە دا کە تازە شەرى ئیران و عیراق دەستى پێ کرد بوو ، پیویستى بە وە هەبوو تا پێوەندیەکى نوێ لە گەڵ وەڵاتى عیراق دابمەرزێنێت ، درۆشمى برۆخى رێژیمى خومەینى یارمەتى دەرى دامەزراندنى ئەۆ موناسیباتە تازەیە لە گەڵ عیراق بوو کە بۆ حدکا زۆر پیویست و بە قازانج بوو ، جگە ئەمانەش سیی ساڵ پێش ئیستە ، ئیحتیمالى سەقامگیر بوونى رێژیمى ئیسلامى ئیران ، پەنجاە بە پەنجاە بوو و بزوتنەوەى چەکدارى کوردیش بە رێبەرى حدکا لەۆ پەرى بە هێزى دا بوو ، لە نەتیجە ئەۆ درۆشمە لە کاتى خۆى دا بە تەواوى دروست و لە جێ خۆى دا بوو ، بەڵام خۆ ئیستە هەموو ئەۆ شەرایتە و مێکانیزمانە نەماون ، تاڵ بێ یان شیرین بێ هییچ گۆشاریکى دەرەکى یان ناوەکى لە سەر رێژیم دیینى ئیران نابێنرێت ، خۆ ئەگەر حیزبێک درۆشمى رۆخانى رێژیم نەدات ماناى ئەوە نیە بۆ رۆخانى ئەۆ رێژیمە ئیقدام ناکات یان ئەگەر هەلومەرج رۆخانى ئامادە بوو ، دەست وزمانى بۆ دانى درۆشمى رۆخانى رێژیم بەسترا بێت ، حیزبیکى سیاسى تا کاتیک لە سەنگەرى خەبات دا بێت ، مافى خۆیەتى بە پێ هەلومەرجى جوراوجور کایە بە درۆشمە سیاسیەکانى خۆى دا بکات ئەگەر وا نەکات توشى سیکتاریستى سیاسى دەبێت.

سەرەراى ئەۆ هەموو کارنامە رەشە وپڕ لە جەنایتانەى کە رێژیمى دینیی ئیران لە ماوەى ٣٦ ساڵى ڕابردوو دەرحەق بە میللەتى کورد کردویەتى ، وەڵام دانەوە بەم پرسیارە ” ئایا رۆخانى رێژیمى ئیسلامى ئیران بە قازانجى کوردە یان نا ؟ ” زۆریش ئاسان نیە.

خاڵى سیهەم ـ باسى ئەسڵى و کێشەى سەرەکى لە خاڵى سیهەم دایە ، واتە ململانى نێوان بییرو رەۆتى ریفۆرمخوازى و بییرى ئینقلابیی یە ، بەشێک لە حیزب و هێزى کورد ئیستاس هەر وەک ڕابردوو ، دۆنیاى دەۆر و بەرى خۆى بە پێوانەى ئینقلابى مەزنە و سیاسەت و کردارى خۆى بە خۆ و رەوشتى ئینقلابى دیارى دەکات.

هێزە ئینقلابیەکان وەک حدکا رەخنە ئاراستەى رێفورمخوازان دەکەن کە لە چوارچیوەى رێژیمى ئیسلامى ئیران رێفورم ماناى نیە ، رێژیمى دینیی ئیران رێفورم هەڵناگرێ و رێفورم سەرکەۆتو نابێت واتە تۆبەى گورگ مەرگە ، ئەم حیزبانە بۆ سەلماندنى رەخنەکانى خۆشیان پاشەکشەى رەۆتى رێفورمخوازان لە دەۆرانى سەرۆک کۆمار خاتەمى وەک نمونە دێنەوە ، هێزە ئینقلابیەکان ئەم ئەسڵە گرنگە لە بییر دەکەن کە لە ئەساس دا رێفورم و رێفورمخوازى رەۆتێکى سیاسى ـ کۆمەڵاتیە و هەر بویە شکست و سەرکەۆتنى بۆ نیە جگە ئەمەش بەشێک لە هێزە ئینقلابیەکان رێفورمخوازى بە ماناى ئاڵاى سپیی هەڵکردن واتە تەسلیم بوون مانا دەکەن ( بۆچوونێک لە ئەساس دا هەڵە ) ، بە لێکدانەوەى نوسەرى ئەم دێڕانە بە مردنى على خامنەاى باڵى توند ئاژویی لە ئیران بۆ هەمیشە شکست دەخوات و لە بەین دەچێت بە بێ ئەوەى سیستمى سیاسیش برۆخێت ، پرۆسەى نەمان و تێپەر بوون بە سەر دیکتاتورى لە ئیران زۆر وەک پرۆسەى نەمانى دیکتاتورەکان لە وەڵاتانى برازیل ، ئارژانتی ، شیلى .. دەچێت.

زۆر کەس لە ئوروپا نەزەریان وایە کە سەردەمى ئینقلاب سیاسى بە سەر چوە و چى دیکە ئینقلاب بە شیوەى سەدەکانى ١٩ و ٢٠ روو نادات ، تئورسینى حیزبى چەپى ئاڵمان کە وەک کارل مارکسى سەدەى ٢١ ناوى لێوە دەبەن ، دەڵى ” سەدەى ٢١ سەدەى رێفورم و قووڵ بوونەوەى دێموکراسى و سەدەى دوورى لە ئانارشیزم و ئینقلابە ” ئەم تئورسینە بە ناۆبانگە ئینقلاب و ئاناشیزم لە تەنیشتى یەک و رێفورم و دێموکراسیش وەک یەک مانا دەکات ، هەر لە سەر ئەم ئەساسە دا پیویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە لە ئیران و کوردستانیش بییر و رەۆتى ئینقلابى زۆر کەم رەنگ بوەتوە و بە دایمیش لە کاڵ بوونەوە دایە لە بەرامبەر دا مەیل و رەۆتى دێموکراسى و رێفورمخوازى لە پەرەسەندنە ، نەسڵى کۆن بییرەوەرى تاڵیان لە ئیقلاب هەیە و نەسڵى نوێیش ، نەسڵى رێفورم و دێموکراسیە ، ئیستە ئیتر بە پیچەوانەى چند دەیەى ڕابردوو نە ئینقلابى بوون شانازیەکى گەورەیە و نە لیبرال و رێفورمخوازیش عەیب و ئیرادە.

حیزبى دێموکارت لە ئەساس دا حیزبێکى ئینقلابى نەبوە ، لە بەر ئەوەى ئیدولوژى نەبوە ، حیزبیکیش ئیدۆلوژى نەبێت ناتوانێت حیزبى ئینقلابى بێت ، دیارە خەباتى حیزبى دێموکرات دژى کۆنەپەرەستى و بۆ رزگارى نەتەوەیی ، خەبات و کردارێکى ئینقلابی بوە و هەیە ، حیزبى دێموکرات لە ئەساس دا حیزبێکى ریفورمخوازهەڵبەت ریفورمخوازى رادیکاڵە.

بە هاتنە کایەى ئەم دیسکۆرە پێوەندیەکانى نێوان دوو حیزبى دێموکرات پێ یان ناوە قۆناغیکى نوێ ، ئەم باسە نیشانى دا کە جیاوازى سیاسى و روانگەیی لە بەینى دوو حیزى دێموکرات ئیتر بۆ حاشاى کردن و شارندەوە نابن ، تێزى یەک حیزب کردنەوەى دوو حیزبى دێموکرات فەشەل و شکستى خواردوە ، بەڵام لە بەرامبەر دا زەرورەتى بەرەى دێموکراتەکان لە هەر کات زیاتر هەست پێ دەکرێت ، تیۆرى یەک گرتنەوەى دوو دێموکرات بە مۆدیلى یەکیەتى نێشتیمان ( یەک ئیستراتیژى و یەک رێبەرى بە دوو قەوارەى حیزبیەوە ) هەم بە قازانج و هەمیش عەمەلیە هەر بویە پیشنیار دەکرێت دێموکراتەکان ئەم تیۆریە لە دەستورى کارى خۆیان دابنێن.

ع ـ شڕیف زادە ـ ٢٢ى ئاۆریڵى ٢٠١٦ى زاینیی ـ ئاڵمان

بابەتی پەیوەندی دار