بەرفراوانتربوونی چالاکیەکانی ڕوسیا لە ئاستی ناوچەکەدا، سنووردرابوونی ئێرانی لێدەکەوێتەوە! ، محمد سلێمانی

دەسەڵات و نفوزی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی حکوومەتی ئاخوندی ئێران بەندە بە شێوەی هاوکاری و پشتیوانیە ماددی و معنەویەکانی روسیا لە رۆژهەڵاتی نێوەڕاست

کە وەك هاوپەیمانی نزیكی لەو وڵاتەی دەکات و ئەگەر بێت و هێندێك وڵاتی عەڕەبی سۆزو پشتیوانیەکانیان بۆ مسکۆ ڕابگەیەنن و ببن بەهاوبەشی ئابووری و بازرگانی لە ناوچەکەدا. بەدڵنیایەوە دۆستە گرینگ و مێژوویەکەی دەسەڵاتی خۆسەپێنی ئیڕان کە بەدرێژای مێژووی حوکمڕانی گەلانی بندەستی ئێران دەچەوسێنێتەوە و، لە لایتریشەوە کاربەدەستانی وردودرشتی حکوومەتی ئاخوندی خۆیان بە برای پشتی حکوومەتی مسکۆ دەزانن. دیارە ئەگەر بێت و ئاستی هاوکاری و پەیوەندیەکانی وڵاتانی عەرەبی لەگەڵ روسیادابە شێوەك لە شێوەکان پەرەبستێنن لەسەر ئەساسی بەرژەوەندی هاوبەش و لاپەرەیەکی نوێ لە نێوخۆیاندا هەڵبدەنەوە و چیتر خۆیان بە موریدی بەردەرگای “ئەمریکا” نیشان نەدەن و ڕێککەوتنی سیاسی و ئابووری و بازرگانی لە گەڵ روسیادا ئەنجامبدەن. حکوومەتی مسکۆ لە زۆربواردا دەسەڵاتی ئێران لە سنووردا دەکات و، لە هێندێك وڵاتدا لاق بەڕێژیمی تاران خڕدەکاتەوە و دەبێت سیاسەتێك پەیڕەویبکات کە هەڕەشە نەبێت لەسەر ئاستی ناوچەکەدا و، چوونکی ئەگەر بێت و حکوومەتی” کریملین ” دڵی لێیان بشکێت، نەتیجەی باش نابێت بۆئاخوندەکان. ڕاستە حکوومەتی ئێران بە زاهیر هێزو دەسەڵاتی بەرفراوانی خۆی لە ئاستی ناوچەکەدا سەلماندوە و وەك ڕەکەبەری دیاری ڕۆژئاوا و ئەمریکا مامەلەی لەگەڵدا دەکرا و، پێگەی خۆی زۆر باش بەهێزکردوە و هەوڵدەدا بەتەواوی کۆنترۆڵی چەند پایتەختێك بکات.   ڕێژیمی نیزامی ئێران بەهاوکاری و پشتیووانیەکانی روسیە توانیویەتی پەرەبەچالاکیەکانی لە ئاستی ناوچەکەدا بدات و بەئاشکرا لە چەند وڵاتێك عزوری سەبازی نیشانبدات، کاتێك روسیە بەکردەوە خۆی هاتۆتە نێو شەڕەکەوە و دەیهەوێت هێزو نفوزی خۆی بەسەر ناوچەکەدا بەتەواوی بسەپێنێ و پاشەکشەی زیاتر بەڕۆژئاوا بکەن.   لەوەتی روسیا بەکردەوە هاتۆتە نێو کێشە ئاڵۆز و پڕلەقەیرانیەکانی ناوچەکە و لە سوریە لە جیاتی حکوومەتەکەی بەشار ئەسەد بەدژی گروپی تیرۆریستی داعش شەڕ دەکات و کاریگەری هیڕشە ئاسمانی و زمینیەکانی روسیایش، ئەو گروپەی بەتەواوی توشی شڵژان و مەترسیکردۆتەوە. هەرچەندەی روسیا لە ئاستی ناوچەکەدا دەسەڵاتی فراوانتر بێت، بەو ڕادەیەش ئێران دەسەڵاتی خۆی لە دەست دەدات و جۆری جموجۆڵە سیاسی و سەربازیەکانی دەبێت بەهەماهەنگی لە گەڵ مسکۆدا ئەنجامبدات وبەوشێوەیە ئەویش دەکەوێتە ژێر تەوژمی کۆنتڕۆڵکردنەوە. مێژوویش ئەوەی سەلماندوە کە دەسەڵاتی تاران،هەرچەندەی خۆیان بەهێزکردبێت و قەڵەمڕەوی خۆیان بەرفراواکردبێت و زۆر دەسکەوتیان بەدەست هێنابێت،” دواجار مسکۆ بەسەریاندا زاڵبووە و بەشە خێری ئێرانی بۆ خۆیبردوە”.   ڤلادمیر پۆتین   لە ماوەی ڕابردوودا بەکردەوە باسی “لە سنووردار کردنی ” حکوومەتی ئاخوندی ئێران لە ئاستی ناوچەکەدا کردوە و ئەویش بەستراوەتەوە بە ڕێککەوتنی نێوان عەڕەبستانی سعودیە و چەند وڵاتێکی دیکەی ناوچەکە کە دەستەبەری بازارێکی فراوانتر بکرێت بۆ حکوومەتی روسیا. پاش ئەوەی مسکۆ بەکردەوە هاتە نێو بابەتی سوریە و، بۆ لێدانی داعش هێزی سەربازی ڕەوانەی ئەو وڵاتەکردو بەهێزی زەمینی و هەوای بۆ پاراستنی حکوومەتی بەشار ئەسەد هاتە سەرخەت و ڕێگای لە پێشڕەویەکانی نەیارانی حکوومەتی دیمێشق گرتوو و لە رووی سەربازی و دیپڵۆماسیەوە روحێکی نوێی بەبەر حکوومەتی سوریەدا کردەوە و لەلایتریشەوە بۆ لاوازترکردنی ڕیکخراوەی گەورەی تیرۆریستی داعش، بەئاشکرا هاوکاری پێشکەش بەهێزە کوردیەکان( پەیەدە) کرد و، هاوکاری و پشتیوانیەکانی حکوومەتی روسیا بۆ کورد، دەسەڵاتی تەکڕەوی و خۆبەزلزانی “ئۆردۆگانی” تۆشی شۆکێکی زۆر گەورەکرد. لە ئێستادا هاوکاری و پشتیوانیە ئابووری و سەربازیەکانی حکوومەتی تورکیە کە لە داعش کراون بەتەواوی روونبۆتەوە و ئیدی شتێك نەماوە کۆمەڵگای نێونەتەوەی لەسەر تێوەگلانی تورکیە و هاوکاریەکانیان لە تیرۆریستان شاراوەبێت. لە پەنای ئەو هاوکێشە سیاسی و دیپلۆماسیانەدا و دروستبوونی مەترسی لەسەر ئەمنیەت و ئاسایشی نەتەوەی وڵاتانی ڕۆژئاوا و ئەوروپا، هێندەی دیکە “وەرەقە ” کان لە دەستی کایەکەرە دیارەکاندا، لە بەرژەوەندی بارودۆخی سیاسی و نەتەوەی گەلی کورد دا دەگۆڕدرێن. پێویستە لەسەر ڕێبەرانی کورد، پاش بەخۆداچوونەوە و خۆ ڕێکخستنەوە، نەخشە ڕێگایەکی نوێ و ستڕاتیژێکی گونجاو دابڕێژن بۆ ئەوەی گەلی کورد کەڵك لە هاوکاری و پشتیوانیە ئابووری و سەربازییەکان وەربگرێ و خوێندنەوەیەکی گشتی بۆ ئەو بارودۆخە نوێیە بکرێت کە لە ئارادایە.” گەلی کورد و بزووتنەوە ڕزگاریخوازیەکەی لە مێژووی سیاسی خۆیدا، هەرگیز بەڕادەی ئەمڕۆ دۆست و هاوپەیمانی زۆر نەبووە”، بەداخەوە لە ڕابردوودا دوژمنەکانی زۆر و کاریگەر و بەهێزبون و بەهەمووشیان دژایەتی شۆڕشی خەڵکی کوردستانیان دەکرد و کەم هێز و دەسەڵات هەبوو لای لە کورد کردبێتەوە. بەڵام هەلومەرجی سیاسی و ئابووری و کۆمەڵایەتی ئەمڕۆ بەگشتی لە بەرژەوەندی کورددایە و ئەگەر سەرکردایەتی سیاسی و نەتەوەی کورد، خۆی لە چوارچێوەی بیرتەسکی حیزبی و قازانجی خاس و کەسی خۆی بێتەدەر، بەدڵنیایەوە لە داڕشتنەوەی سەرلەنوێی ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا، کورد غەدری لێناکرێتەوە و دەتوانێت دەسکەوتی زۆر گەورە بەدەست بێنێت. لەرابردوودا کورد ڵە بێکەسی ڕێبەر و کەمئەزموونیدا نەیتوانیوە داوای وڵات و مافی خۆی بکات و توانای ئیدارەدان و خۆ بەڕیوەبردنی خۆی بۆ زلهێزەکان بسەلمێنێت و کایە بەهەستەکانیان بکات. ڕێبەرانی ئەمرۆی گەلی کورد بەبەراورد بە مێژووی ڕابردوو ئەزموونی زۆری بەسەرێك ناوە و ئەگەر لە قەیرانی مل ملانەی نێوخۆی بێتەدەر و بەچاوی گەشبینی سەیری داهاتووی بکات، ئاسۆیەکی روون چاوەروانی هەنگاوەکانی دەکات. بەڵام کە خۆت نەبیت داوای مافی سەربەخۆی سیاسی و حوکمڕانی وڵات بکەیت، کەس نایەت ئەو کردارەت بۆ بکات بەپارویەکی ئامادەکراو بیخاتە ناو دەمانەوە. ئاڵۆزیە سیاسی و ئەمنیەکانی سوریە و ئێراق و یەمەن و هیتد ….. بەتەواوی روخساری جوگرافیای ناوچکەی بەرەو لێکترازان و هەڵوەشانەوەبردۆتە پێشەوە و رۆژئاواو ئەوروپا و ئەمریکایش بەو ئاکامەی گەیشتوون کە ئەو وڵاتەنەی گەورەن و زۆرتر لە نەتەوەیەکیان تێدا دەژێت و تەنیا نەتەوەیەك دەستی بەسەر دەسەڵات و دەسکەوتەکانی وڵاتداگرتووە و گەلانی دیکەی بەهەژاری و ستەملێکراوی هێشتۆتەوە و، هیچ مافێکیان پێڕەوانابینێت، زەمینەی سەربزێوی و سەرهەڵدان دێتە ئاراوە. ئارامی لەو وڵاتەنەدا بەدی نایەت.

محمد سلێمانی

25.11.2015