دوژمنی شاراوە، فاتیح ساڵحی

رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان رۆژی 4ی ئاوریلی هەموو ساڵێكی وەك رۆژی جیهانیی خەبات لەگەڵ مینە زەویینەیەكان و بردنە سەرەوەی زانیاریی گشتی مەترسییەكان و بارودۆخی قوربانییەكانی مین ناودێری كردووە. ئامانج لە دیاریكردنی وەها رۆژێك، پیشاندانی پێشكەوتن لە بواری مین هەڵگرتنەوە

و رەهەندە ترسناكەكانی مینە بەجێماوەكانە. ئێران یەكێ لەو وڵاتانەیە كە هەموو ساڵێك رێژەیەكی زۆر لە خەڵكەكەی دەبن بە قوربانیی مینە چێنراوەكان. بە شێوەیەكی نێوەنجی هەموو ساڵێك بە تایبەتی لە پارێزگا كوردییەكانی كوردستان، كرماشان، ورمێ و ئیلام نزیك بە 200 كەس دەبنە قوربانی مین و زیاتر لە 3میلیۆن هێكتار لە زەوییەكانی ئەم پارێزگایانە پیسبوو بە مینن. بە شێوەیەك كە بە گوتەی كاربەدەستانی حكوومەتی بۆ هەڵگرتنەوەی مین لە هەر هێكتارێكی ئەم زەوییانە پێویستی بە 3 میلیارد تمەنە و ئەگەر هەموو ساڵێك ئەم كارە بە ئەنجام بگات تا ماوەی 40 ساڵی دیكە هێشتا بە تەواوی مین لە زەوییەكانی ئەم پارێزگایانە بە تەواوی ناسڕدرێتەوە.

ئەڵبەت هەموو ئەمانە لە حاڵێكدایە كە تا ئێستاش ئامارێكی دروست لە مینە چێندراوەكان و قوربانییەكانی ئەم دوژمنە شاراوە لە لایەن كۆماری ئیسلامی ئێرانەوە بە كۆڕ و كۆمەڵە نێونەتەوەییەكان و تەنانەت بیروڕای گشتی نێوخۆی ئێرانیش رانەگەیەندراوە. چون تائێستا لێكۆڵینەوەیەكی ورد و دروست لەمەڕ قوربانییەكانی مین بەڕێوە نەچووە و ئەو ئامارانەی كە لە بەردەستدان ناتوانن بە تەواوی دروست بن. ئەگەر لێكۆڵینەوەیەكی درووست هاوشێوەی ئەو لێكۆڵینەوە كە لە وڵاتی نێپاڵدا بەڕێوە چوو لە ئێراندا بە ئەنجام نەگات، ئەستەمە بگوترێ كە ئەو ئامارانەی كە ئێران بە شێوەی نافەرمی بڵاویان دەكاتەوە تا چەند راست و دروستن.

لێكۆڵینەوە مەیدانییەكان كە لە لایەن رێكخراوە ناحكوومییەكانەوە بەرێوە چووە پیشانی دەدەن كە نزیك بە 16 میلیۆن مینی بەجێماو و لەكارنەخراو لە ناوچە سنوورییەكانی ئێراندا هێشتا ماون كە بەشێ هەرە زۆیان لە خاكی پارێزگا كوردییەكاندایە و بە شێوەی نێوەنجی لە هەر رۆژێكدا 2 تا 2/2 كەس دەبن بە قوربانی مین. ئەو مینانەی كە پاشماوەی شەڕی 8 ساڵەی نێوان وڵاتانی ئێران و عێراقن.

شایانی باسە كە كۆماری ئیسلامی ئێران سەرەڕای ئەو هەموو ئێش و ئازارانەی كە لە رێگەی مینە چێندراوەكانیەوە دایەسەپاندووە بەسەر خەڵكی بێ دەرەتانی خۆیدا، هێشتا كونوانسیۆنی “ئۆتاوا”ی واژۆ نەكردووە. كونوانسیۆنی ئۆتاوا رێگرە لەبەردەم وڵاتانی ئەندام لەو كونوانسیۆنەدا كە هەرچەشنە چەكێ بەرهەم و بەكار بێنن كە ئازارێكی دووقات و درێژخایەن بەجێ دێڵێن بە تایبەت مینە دژە نەفەرەكان و هەروەها پەیوەست بوون بەم كونوانسیۆنە دەبێتە هۆی ئەوەیكە كە وڵاتانی ئەندام چیدیكە مین بەرهەم نەهێنن و بەكاری نەبەن. ئەمەش پیشاندەری ئەوەیە كە كۆماری ئیسلامی وەك هەموو بوراەكانی دیكەی پەیمانە نێوەنەتەوەییەكان هیچ كات پابەند نییە بە یاسا و رێسا نێوەنەتەوەییەكان و تەنانەت لە بواری كەمكردنەوەی ئازار و مەینەتەكانی مینیشەوە بە سەرەڕۆیی، ملكەچی بڕیارەكانی كۆمەڵگای نێونەتەوەیی نابێت. هەموو ئەمانەش لە كاتێكدایە كە ئێران دووهەمین وڵاتی پیسبوو بە مینە و پێویستە كە ئەم وڵاتە بڕواتە نێو ئەم كونوانسیۆنەوە تا بتوانێ لە یارمەتییە نێونەتەوەییەكان بۆ خاوێنكردنەوەی زەوییە چێندراوەكان لە مین كەڵك وەربگرێت.

هەموو ساڵی ئەو ناوچانەی كە مینڕێژی كراون لە زۆربەی وڵاتانی جیهاندا هەزاران قوربانیی لێدەكەوێتەوە و هەروەها بە میلیۆنان كەس گیانیان لە بەردەم مەترسی چوون بەسەر میندایە. قوربانیانی ئەم بكوژە نهێنییە یان گیانی خۆیان لە دەست دەدەن یان ئەندامێك لە جەستەیان ئازار دەبینی و تا كۆتایی تەمەنیان بە كەمئەندامی دەمێننەوە. بە تایبەت ئەگەر قوربانیانی ئەم دوژمنە شاراوە كوڕان و كچانی سەڵت و كەم تەمەن بن ئەوە دەبێتە هۆی ئەوەیكە بە دژواری بتوانن ژیانی هاوبەشی پێك بێنن. جگە لەمەش بە هۆی نەبوونی سیستمی دروستی تەندروستیی و بیمە بۆ ئەو كەسانەی كە دەبنە قوربانیی مین، ئێش و ئازارەكانی ئەم كارەساتە بۆ هەتاهەتایە شوێنەوارێكی خراپی دەروونی لە ناخی قوربانیانیدا بەجێ دێڵێ و بە داخەوە لە كۆمەڵگا تەریك دەكەونەوە.

بە داخەوە كاربەدەستانی كۆماری ئیسلامی هەنووكەش پاش 25ساڵ بەسەر شەڕی نێوان ئێران و عێراق هێشتا بە شێوەیەكی جیددی هەوڵیان نەداوە تا ناوچە سنوورییەكانی ئەو وڵاتە لە مین خاوێن بكەنەوە بگرە زۆر جاریش بە بیانووگەلی جۆرواجۆر بە دەیان مەیدانی مینی نوێیان چاندووە و بۆ خۆیان سەرەكیترین هۆكاری قوربانیی گرتن لەم بوراەدان. بۆیە تا كاتێ كە كۆماری ئیسلامی لەسەر كار و كردەوەكانی خۆی بەردەوام بێت و نەخشەی مەیدانە مینەكان بە تواوی نەدركێنێ و بۆ خاوێن كردنەوەی ئەم مەیدانانە هەنگاوی پێویست و جیددی هەڵنەگرێت، مین ئەم بكوژ و دوژمنە شاراوەیە رۆژ لە دوای رۆژ قوربانی دەگرێ و بەم زووانە زوینی خاوێن كراو لە مین لە ئێراندا بەدی ناكرێت.

لە كۆتاییدا سەرەڕای مەحكوومكردنی كۆماری ئیسلامی لە بورای مین چاندن و هەوڵنەدان بۆ خاوێنكردنەوە و لەكارخستنی مین لە پارێزگا كوردییەكاندا و پەیوەست نەبوون بە كونوانسیۆنی ئۆتاوا، دەبێ هێما بە راستیەك بكرێ كە هەرچەند حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران خاوەن حكوومەت و دەوڵەت نییە بەڵام بە هۆی ئەوەیكە حێزبێكی مرۆڤپەوەر و مرۆڤدۆستە، بە واژۆكردنی پەیمانی ژێنێڤاكاڵ بە شێوەیەك لە شێوەكان كونوانسیۆنی ئۆتاوای واژۆ كردووە و پابەندە بەوەیكە لە هیچ بارودۆخێكدا نە مین بەرهەم بێنێ و نە لەم دوژمنە گڵاوە كەڵك وەربگرێ. ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ بنەما و پرەنسیپە مودێرن و مرۆڤدۆستەكانی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران كە بەردەوام پابەندبوونی خۆی بە كونوانسیۆنە جیهانییەكان بە كار و كردەوەی دروست و ئوسوولی خۆی سەلماندووە.