وەفاداری رەحیم موحەمەدی

وەفاداری کتێبی بیرەوەرییەکانی یەشار خانم، خێزانی ئیحسان نووری پاشا سەرکردەی شۆڕشی ئاگرییە کە بە فارسی نووسراوە و، وەرم گێڕاوەتە سەر زمانی کوردی.

لە شاری سلێمانی چاپ بووە و، ئێستا لە بازاڕدایە. بە تەماین فارسییەکەشی لە داهاتوودا چاپ و بڵاو بکەینەوە.

 ئەوەی لەم بیرەوەرییەدا گرینگە هەست ناسکی و سۆزی ئەم خانمە بەرانبەر بە کێشەی کورد و وەفاداری بە مێردەکەیە کە لە پێناویدا ئامادەیە هەموو سەختییەکانی ژیان قەبووڵ بکا.

گرینگی هه‌ر ده‌ستنووسێک ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌رده‌مێ که‌ نووسه‌ره‌که‌ی تێیدا ژیاوە و، ئەو بابه‌تەی له‌سه‌ری نووسراوە. ئه‌م ده‌ستنووسه‌ هه‌رچه‌ند له‌ باری مێژووییه‌وه‌ باسی قۆناخێکی گرینگی شۆڕشی کوردستان ده‌کا، به‌ڵام که‌متر باس له‌ ورده‌کارییه‌کانی شۆڕش و سه‌رهه‌ڵدانه‌کانی ئه‌و سه‌رده‌مه‌ ده‌کا. ئەم کتێبە گەرچی باس لە سەردەمێکی دیاریکراو لە خەباتی کورد لە تورکیەدا دەکا، بەڵام مێژوو نییە و نووسەرەکەی خۆی لە مێژوونووسین نەداوە. تەنانەت شۆڕشی ئاگری کە بە شێوەیەک بۆ خۆی تێیدا بەشدار بووە، وەکوو مێژوو نایگێڕێتەوە. بۆیە ئێمەش دەبێ تەنیا وەکوو بیرەوەری نووسەر خۆی سەیری رووداوەکانی ناو ئەم نووسینە بکەین. ئەو زیاتر گرینگی بە دووری و رەنج و چەرمەسەرییەکانی ژیانی خۆی دەدا کە، مێردەکەی بۆ رێبەری کردنی شۆڕشی چەکداری ئاگری لە ژێر دەسەڵاتی تورکیەدا بەجێی هێشتبوو.

ئه‌وه‌ی که‌ له‌م کتێبه‌دا وه‌کوو بیره‌وه‌ری باسی لێوه‌ ده‌کرێ، زیاتر بارودۆخی سیاسی کۆمه‌ڵایه‌تی وڵاتی تورکیه‌ی پاش جه‌نگی یه‌که‌می جیهانی به‌ گشتی و، بارودۆخی ناوچه‌ کوردنشینه‌کان به‌ تایبه‌تییە. ئه‌گه‌رچی نووسه‌ر زیاتر باسی کێشه‌ و گرفتارییه‌کانی ژیانی خۆی ده‌کا، به‌ڵام له‌ زۆر شوێندا بێ ئه‌وه‌ی بچێته‌ ناو سیاسه‌ته‌وه‌، په‌نجه‌ له‌سه‌ر رووداوه‌ گرینگه‌کانی کوردستان له‌ روانگه‌ و ئاره‌زووه‌کانییه‌وه‌ کە، گەیشتنەوەی بە هاوسەرەکەیە داده‌نێ. ناوبراو ناچێته‌ ناو ورده‌کارییه‌کانی هیچکام له‌و شۆڕش و راپه‌ڕینانه‌ی ناوچە کوردییەکانەوە. باسی رێکه‌وتی رووداوەکانیش ناکا. تەنیا وەکوو هەواڵی ناو رۆژنامەکان یا دەنگ و باسی ناو شار و دەم بە دەم بیستن، باسیان لێوە دەکا‌.

ئەگەرچی له‌م ده‌ستنووسه‌دا، چه‌ندین جار ئاماژه‌ به‌ بێ لایه‌نی سیاسی خۆی ده‌کا، به‌ڵام به‌ شێوه‌یه‌کی دیکه‌ باسی سیاسه‌ت ده‌کا. شانازی بە مێرده‌که‌یەوە دەکا کە، سه‌رکردایه‌تی شۆڕشی کورده‌کان دەکا. رێز و حورمەتی لە ناو خەڵکدا هەیە. لە بەر ئەوەی خێزانی فەرماندەی شۆشی ئاگرییە پارێزگاری لێ دەکەن. نووسه‌ر خۆی وه‌کوو کابانێکی ئاسایی ده‌ناسێنێ که‌ زیاتر له‌ هه‌موو شتێ مێرده‌که‌ی و ژیانی خۆی بە لاوە گرینگه‌. به‌ شێوه‌یه‌کی گشتی ئاماژه‌ به‌ سته‌می ده‌وڵه‌ت و سه‌رهه‌ڵدانی کورده‌کان له‌ شوێنه‌ جیا جیاکاندا ده‌کا، بێ ئه‌وه‌ی لایه‌نی شۆڕشه‌که‌ بگرێ. به‌ڵام هه‌ستی خۆی ناشارێته‌وه‌ و، بە شێوەیەکی ناراستەوخۆ خۆی بە لایەنگری کوردەکان دەزانێ. ئامادەیە لە پێناوی ژیان و مێردەکەی گیانی خۆی بخاتە مەترسییەوە و، بچێتە ناو کوردەکان و لە بەرەکانی شەڕدا لەگەڵیاندا بژی.

ئه‌و وه‌کوو ژنێک زیاتر هه‌وڵی داوه‌ تا له‌ رێگه‌ی خۆڕاگری له‌ به‌رانبه‌ر کۆسپ و دژوارییه‌کانی سەر رێگای ژیانییەوە، راستگۆیی و وه‌فاداری خۆی به‌ مێرده‌که‌ی نیشان بدات. لەو رێگەیەوە باس لە خەبات و رەنج و ئازارەکانی کورد بکا. بە پشتگیری لە مێردەکەی پشتگیری خۆی بۆ کوردەکان نیشان بدا. ئەو وه‌کوو ده‌یان و سه‌دان ژنی کورد له‌ پێناو بیر و باوه‌ڕی مێرده‌که‌ی به‌ شانازییه‌وه‌ هه‌موو سه‌ختییه‌ک قه‌بووڵ ده‌کا.

ئه‌وینی یه‌شار خانم بۆ ژیان و وه‌فاداری به‌ هاوسه‌ره‌که‌ی، کانیاوێکی زڵاڵی پڕ له‌ ورده‌ شه‌پۆلی پێ بناری چیای خۆشه‌ویستی بووە که‌، وه‌کوو مرواری له‌ قووڵایی ناخییه‌وه‌ ترنگه‌ی هاتووە. راستگۆیی و ساده‌یی له‌ ده‌ریای بێ پایانی رۆحییه‌وه‌ ده‌دره‌وشایه‌وه‌. ده‌روونی کانیاوێکی چاو قرژاڵی سروشتی کوردستان بوو که‌، به‌ خوڕه‌ خوڕ به‌ جۆگه‌ی ئه‌ویندا به‌ ورده‌ شه‌پۆله‌کانییەوە، به‌ره‌و ژوانی باخچه‌ی خۆشه‌ویستی و ژیان و وه‌فا، به‌ ناز و له‌نجه‌ و لار رێگه‌ی ده‌پێوا. هه‌رچه‌ند له‌ ناو رێگادا تووشی که‌ند و کۆسپ ده‌هات و گه‌یشتن به‌ ژوانیان دوا ده‌خست، به‌ڵام ئه‌و به‌ پشوودرێژی و پێداگری له‌سه‌ر ویستی خۆی، هه‌وڵی ده‌دا له‌ گۆشه‌یه‌کی دیکه‌وه‌ دزە بکا و، رێگایه‌ک بۆ درێژه‌دان به‌ سه‌فه‌ره‌که‌ی بدۆزێته‌وه‌. ئه‌و له‌ گه‌یشتن به‌ ژوانی ژیان و وه‌فا پێ داگر و کۆڵنه‌ده‌ر بوو. له‌ تاقی کردنه‌وه‌ی هیچ رێگا چاره‌یه‌ک په‌روای نه‌بوو.

هێندێک جار ده‌بووه‌ ده‌ریایه‌کی تۆفان لێ دراوی تووڕه‌ و، ده‌بووه‌ شه‌پۆلی رق و تۆڵه‌ و هه‌ڵده‌چوو. به‌ گژ کەندو کۆسپه‌کانی سه‌ر رێگایدا دەچووەوە و، بۆ هه‌موار کردنی رێگاکه‌ی ئاماده‌ بوو شارێ، وڵاتێ، ته‌نانه‌ت جیهانیش له‌ ناو به‌رێ تا له‌ ژوانه‌که‌ی نزیکتر بێته‌وه‌. ئه‌و ئه‌گه‌رچی، خاوه‌نی زه‌وقی ژیان و، ژیان بۆ خۆشه‌ویستی و شادی بوو، ئاشنایه‌تییه‌کی قووڵیشی له‌گه‌ڵ خه‌م و ئازار و فرمێسک و گریاندا هه‌بووە.

زیاتر لەسەری ناچم و خوێندنەوەی ئەم بیرەوەرییە بۆ خوێنەری بەڕێز بەجێ دێڵم. بە خوێندنەوەی کتێبەکە دەتوانن زیاتر بچنە ناو ناخی نووسەر و لە هەستەکانی تێ بگەن.