هەستانەوە، برایم لاجانی

 ئەرکی ئێمە تێکۆشەرانی حیزب ئەوەیە بلوغی سیاسی حیزب و تەشکیلاتی حیزبەکەمان  بەرینە پێش. ئەوە لە رێگای نیشاندانی ڕەفتاری تەشکیلاتی و شارستانیانە لە نێوخۆی تەشکیلاتدا دەبێ نیشان بدرێ.

بۆیە زۆر گرنگە لە فەزای عادەت و ڕەفتار و شێوە بیرکردنەوەی ساڵانی پێشوو بێینەدەر. حیزبەکەمان و خەبات و بزووتنەوەکەمان  بە هەلومەرجێکدا تێدەپەرن و لە بەرانبەر وەزعێکدان، کە کەس بە درووستی ناتوانێ  هەڵسانگاندنی بۆبکا، یا بەتەنیا ڕێگاچارەی بۆ دەستنیشان بکا. ئەوە کاری هەموو خاباتگێرانی نەک هەر حیزب بەڵکوو میللەتەکەمانە.

 

پێش هەمووشتێک  هەرکام لە ئێمە دەبێ فێربین لە قەڵای خۆبەحەقزانی بێینەدەر. بەتایبەتی ئەوانەمان کە وەک من  لە ڕابردوودا کەمتر دەرفەتێکمان بۆ هەڵەکردن و زیادەڕۆیی بە فێرۆداوە، پێویستە واز لە سادرکردنی حوکمی تەکفیری ئەم و ئەو و دەرکردنی فەرمانی جیهاد لە دژی ئەم و ئەو هەڵگرین. لەوەش زیاتر ئەوانەمان کە  تەنانەت ئێستاش  بەوە وەزعەوە کە بەسەر حیزبمان هێناوە، هەڵەو ئیشتیباهەکانمان وەک نیشانەی ئیفتیخار و میداڵی قارەمانیەتی بە سنگمانەوە هەڵدەواسین، لەوبارەوە دەبێ لە هەمووان ئازاتربین و ببنینە پێشقەڕەوڵی بردنە پێشی ئەو پوختەیی سیاسییەی کە خەریکە هەموومان دەگرێتەوە.

 

پێری کە دەچوومە سەرکار، گوێم لە ڕادوێی نۆروێژ بوو لە پێوەندی لە گەڵ ئەو تایفۆنەدا کە  فیلیپینی گرتۆتەوە لەگەڵ سکرتێری خاچی سووری نۆروێژ وتوووێژی دەکرد. هەواڵنێری ڕادوێکە پرسیاری ئەوەبوو کە ئێستا چ پێویستەبکرێ؟ لەوەڵامدا ناوبراو وتی کە سێڵاو هەڵدەستێ لە قۆناخی یەکەمدا پێویستە تێکۆشین ئەو کەسە نەجات دەین کە خەریکە دەخنکێ. ئەو قسەیە لە پێوەندی دەگەڵ وەزعی ئێمەشدا هەر ڕاستە. وەزعێکی نەخوازراو چەندساڵ لەمەوبەر بەسەر حیزبی ئێمەدا هات. ئێستا ئەرکی سەرشانی هەموومانە حیزبەکەمان لەوە وەزعەنەخوازراوە نەجات دەین. هەندێکمان تەنیا بیر لەوەدەکەینەوە بەڕەی خۆمان لە ئاوێ دەربێنین. هەندێکێشمان خەریکی ئەوەین بجگوڕان بگرینەوە و کارمان بە نەجاتدانی  ئەو کەسەنیە کە لەبەرچاومان خەریکە ئاودەیباو دەخنکێ.

 

بەرێز کاک حوسێن مەدەنی لە پێوەندی دەگەڵ ئەو بابەتەدا داوادەکات کە لە پێشدابێین و فەرهەنگسازی بکەین. منیش لەوبڕوایەدام. بەڵام چۆن؟ با لەپێشدابێین سیاسەت و حیزبایەتی بکەینە کارێکی غەیرە مەزهەبی. واتە بەشێوەی موتڵەق نەڕوانینە مەسەلە سیاسی و حیزبیەکان.

 

 چەرخی بیستەم لەوبارەوە ئەزمونێکی گەورەی پێشکەشی مێژووی مرۆڤایەتی کردوە. لەسەرتاسەری قەڕنی ڕابردوودا، ڕووناکبیرانی چەپ و ئیسلامی تێکۆشان بە ڕووحیەی مەزهەبی و بە چاوی ئیدەئۆلۆژیک سیاسەت و حیزبایەتی بکەن.  بەڵام ئەوان سەرەنجام سەریان وەدیواری ڕەقی ئەو حەقیقەتە کەوت کە سیاسەت و حیزبایەتی بەو رووحیەوە تەنیا دەمان باتە تاریکستان . ئەزمونی تاڵەبان و کۆماری ئیسلامیش جارێکی دیکە لەو دواییانەدا ئەو ڕاستیەی سەرلەنوێ دەرخستەوە کە بە ئیدەئۆلۆژیکردنی سیاسەت و مەزهەبی کردنی حیزبایەتی  کارەسات دەخوڵقێنێ.

 

  تووشی شکەست بوون مامۆستایەکی بێ وێنەیە. ئێمە توشی شکەست بووین، بەڵام نەشکاوین و شکەستمان نەخواردوە. پوختەبوینە،  دەبێ فەرق لە نێوان تووشی شکەست بوون و شکەستخواردندا دانێین. تێکشکاو تازە شانسێکی نیە. ئێمە سوارە گلاوەکەین و هەڵدەستینەوە.ئەوە ئامانجی ئەو بلووغە سیاسیەیە کە دەمانەوێت  وەک پرۆسەیەک بەڵام هێواش و لەسەرەخۆ لە نێو تەشکیلاتدا بەرەوپێشی بەرین.

 

 هەموومان لەو چەند ساڵەی دواییدا بە کردوە ئاکامی مەنتقی هەندێک کارو ڕەفتار و شێوەبیرکردنەوەی خۆمانمان بینیوە. ئەوە ئەزموونی سیاسی و حیزبایەتی هەموو خاباتگێرانی حیزبەکەمان و کوردی بردۆتە سەر. ڕاستە هیشتاش  هێندە ئازانین کە بێین و پێ لە عەیبەکانمان بنێین، بەڵام هەموومان لە خەڵوەتی دەروونی خۆماندا هەستمان بە نادرووستی بەشێکی زۆر لە کردەوە و بیرو بۆچوون و ڕەفتارە سیاسیەکانی خۆمان کردوە. ئاڵووگۆڕو پێشکەوتن و پوختەبوونی تەشکیلات و ڕیزەکانی حیزب و بزووتنەوەکەمان ڕاست لەوەوە سەرچاوەدەگرێ.

 

لە پێداگۆگیدا دووبارەو چەند بارەکردنەوە میتۆدێکی زانستیە. بۆیە دیسان ئەوە دەڵێمەوە کە چەرخی بیستەم دەرسی گەورەی زۆری بۆ بەشەریەت و زانستی کۆمەڵناسی سیاسی بەدواوەبوون. دیتمان کە  هەندێک ڕەوت و کەس و حیزب  چۆن بە ناوی مەزهەب، بە ناوی دین ، بەناوی میللەت، بەناوی حیزب، بە ناوی چینی کرێکار، کەوتنە پێشێلکردنی ئینسانیەت . ئاخر بیرکردنەوەی ئیدەئۆلۆژیک سەرەنجام دەمان گەیەنێتە موتلەق گەرایی و موتڵەقبینی. موتڵەقبینی و موتڵەقگەراییش ڕێگای هەرچەشنە زیدەڕۆیی و تەنانەت دەستدرێژیەکیشمان پێدەدات. ئەو ئەزموونانە، ئەو تاقی کردنەوانە هەموو تێکۆشەرانی کوردی لەگەڵ ڕاستیەکی گەورەتر و گشتیتر ئاشناکردوە. ئەویش بریتیە لە ئینسانیەت.. ئینسانیەتێک کە هاوکێشەیەکە، لایەکی بریتیە لە هاووڵاتی و تاکی خاوەن ماف و کەرامەت و لایەکەی دیکەشی بریتتیە لە مرۆڤایەتی. مرۆڤایەتیەک کە هەموو ئامانجی کاری سیاسی بریتیەلە سەعادەت و بەختەوەری بۆ وی. چوونکە ئەگەر مرۆڤایەتی نەبێ دونیا وەک مامۆستا گۆران دەڵی  بێ ڕووناکیە.

 

بۆیە ئەگەر بتوانین بەو پوختەییە سیاسیە بگەیین و فەزایی گشتی لە قەڵەمڕەوی  مەزهەبیگەری دەربێنین،  ئەودەم بە عەینەکی حەق و باطل، کفر و ئیمان، یەزدان و ئەهریمەن، تاریکی و رووناکیش تەماشای ڕووداوەکان ناکەین.  ئەوەش یارمەتیمان دەدات  سیاسیەتی خۆمان لە ئەدەبیات و کردەوەی پڕ لە تووندوتیژی پاک کەینەوە. ئاخر لە سیاسەتدا هیچ کەس بەتەنیا هەمیشە بەرحەق نیە. بەڵکوو ئەوە هەمووی ئێمەین کە پیکەوە و هەمیشە خاوەن مافین .

 

کەواتە دەبێ فێربین دونیاو دووروبەر لە خۆمان دا نەبینین. پێمان وانەبێت کە تەنیا هەرمن حەقم پێیە. کەسانی دیکەش دەتوانن بەرحەقبن و خاوەن حەقبن. لەخۆرا نەبوو دووکتۆر قاسملوو دەیگووت ئێمە پێمان وانیە هەرکەس لەگەڵ ئێمەنەبێ لەبەرانبەری ئێمە دایە. بە پێچەوانەوە هەرکەس لە بەرانبەرمان رانەوەستێ ئەوە لەگەڵ ئێمەیە. ئاخر ئەگەر لەباری سیاسی و فەلسەفیشەوە لە یەک ئاستدا نەبین، لەباری ئەخلاقی و ئینسانیەوە هاوبایەخین. لەو کێشەیەدا یەکمان قسەی درووست ترمان لەلایە، بەڵام هەردووک لامان مافی ئەوەمان هەیە قسەمان بۆ گوتن پێ بێت.

 

ئەگەر من و برای تێکۆشەر کاک حوسێن مەدەنی و دۆستانی دیکەمان دەمانەوێت فەرهەنگسازی بکەین، پێویستە شک و گومانی فەلسەفی بخەینە جێی یەقینی مەزهەبی و ئیمانی ئایینی . پێویستە تاکی خاوەن کەرامەت و ماف نەخەینە ژێر پێی حیزب، یا میللەت یا دین یا مەزهەب. ئەو فەرهەنگ و ڕووحیەیە  لە داهاتوودا  لەبەرانبەر ئەو کارەساتانەدا دەمان پارێزێ   کە ئەوەتا بەدەستیانەوە گیرۆدەین.

 

هەموو کارەساتە مێژوویەکان ، هەموو کوشتار و ئەنفال و قەتڵو عام و ژینۆسایدەکان، لە کوشتارە مەزهەبیەکانەوە بگرە تا کوشتارە سیاسیەکانی دەستی فاشیزم و ڕاسیزم و ولایەتی فەقیه و دیکتاتۆری پڕۆلیتاریا، لە موتلەقگەرایی و ئیمانی سیاسی و مەسلەکی و ئیدەئۆلۆژیکیەوە سەرچاوەیان گرتووە .

 

بۆیە ئەو فەرهەنگسازیە ئەوەیە کە ئاستی چاوەڕوانیەکانی خۆمان بێنینە خوارتر و دونیا لە خۆمان دا کورت نەکەینەوە. هەموو شتێکمان هەر بۆخۆمان نەوێت. ‌حەق وحقوقی خەڵکانی دیکەش بەڕەسمی بناسین. جار جار خۆمان لە جێی خەڵکانی دیکە دانێین. واتە دەورانی منداڵی تێپەرکەین و بگەینە پوختەیی سیاسیی و بلوغی رووناکبیریی. راستیەکەی ئەوەیە تا بتوانین خۆمان زۆرتر مەحدوود کەینەوە، گەورەتر دەبین.  تا بتوانین کەسان و خەڵکانیکی زۆرتر لە گەلخۆمان بکەینە شەریک  و برابەش، بە هێزتر دەبین.

 

ئیبڕاهیم لاجانی

 

١٤.١١.٢٠١٣