عەزیز حاج: بیرەوەرییەكانم لەگەڵ قاسملۆ

ئەو رێبەری حزبی دیموكراتی كوردستان بوو لەئێران، لەلایەن پیاوانی فەیلەقی تیرۆرستی قودس لەڤیەنا لەساڵی 1989 تیرۆر كرا.

قاسملۆم لەپراگ ناسی، ئەو كاتە من نوێنەری حزبی شیوعی عێراقی بووم لەگۆڤاری نێودەوڵەتی شیوعی و لەنێوان 1961-1966 بەرپرسی حزبیش بووم لەوێ، كە ئەوكات چیكۆسلۆڤاكیا بوو، قاسملۆش لەیەكێك لەكۆلیژەكانی پراگ مامۆستای ئابووری سیاسی بوو. بۆنە و رۆژەكەم بیر نەماوە، بەڵام زوو بووین بەبرادەر، زۆر لەبارەی مەسەلەی كوردی دەدواین، زۆرجاریش رەشنووسی چەند بەشێكی كتێبەكەی “كورد و كوردستان”. لێكۆڵینەوەیەكی سیاسی و ئابووری” نیشان دەدام و مشتومڕمان لەسەر بابەتەكە دەكرد. ئەو زانیارییەكی زۆر و زەوەندی هەبوو، شرۆڤەكردنەكانی لەبارەی كورد زۆر بوو. بەتایبەتی لەسەر كوردی ئێران، ئەو كتێبە گرنگەی لەساڵی 1970 لەلایەن (دزەگای لوبنان بۆ وەشاندن) لەبەیروت كرایە سەر زمانی عەرەبی و دواتریش بەزمانی دیكە بڵاوكرایەوە.

قاسملۆ چەندین زمانی دەزانی، بەو زمانانەش دەیخوێندەوەو دەینوسی و وتاری دەدا، لەوانەش جگە لەكوردی و فارسی و عەرەبی، چیكی و ئینگلیزی و فەرەنسی و روسی دەزانی، ئەو كۆچكردووە، كەسایەتییەكی خۆشویستراوی هەبوو، نوكتەچی بوو، خۆش مەشرەب بوو، ژیانی خۆشدەویست، ئەو ژیانەی كە پەیوەست بوو بەمەسەلەیەكی سیاسییەوە، ئەویش مەسەلەی گەلی كورد بوو لەئێران.

وەك ماركسییەكی كراوە ئەوم ناسی. نەتەوەخوازێكی لیبرال، عەلمانی، بوێر لەڕەخنەگرتن، ئەو لەوڵاتە سۆسیالیستییەكان بوو، كاتێك ئاژاوە كەوتە سیستەمەكانیەوەو روخساری لادانەكانیان دەركەوت، كاتێك یەكێتی سۆڤیەت پراگی داگیركرد لە 1968- ئەو كات من گەڕابوومەوە عێراق- بەڵام ئەو ئیدانەی ئەو داگیركردنەی كرد، كەچی من لەگەڵ داگیركردنی دابووم بەبیانوی ئەوەی راستڕەوەكان لایان داوەو كەوتونەتە سەرووی دەسەڵاتەوە لەچیكۆسلۆڤاكیا. بەڵام قاسملۆ لەمن دووربینتر بوو، لەشرۆڤەكردنەكانیشی وردتر بوو.

قاسملۆ دواتر گەڕایەوە گۆڕەپانی سەخت و راستەقینەكەی خەبات لەكوردستانی ئێران، هەر زوو بۆوە رێبەری یەكەم ئەو گۆڕەپانە، جیا لەو تێكەڵوپێكەڵیەی كە لەنێوان سەركردەكانی كورد هەبوو، تەنانەت لەعێراق و شوێنی دیكەیش وابوو، قاسملۆ دەیتوانی پرەنسیپەكان لەگەڵ ستراتیژ و تەكتیك لەیەكتر جیابكاتەوە، نەیدەویست قوربانی بەیەكەمیان بدات لەپێناو ئامانجی خێرا و بەرتەسك، وەك ئەوەی چەندین جار روویدەدا، جا هەرچەندە ئەو داوای گۆڕینی رژێمی شای دەكرد، لەژێر دروشمی دیموكراسی بۆ ئێران و خودموختاری بۆ كوردستانی ئێران، بەڵام ئەمەش مانای ئەوە نەبوو، كە رازی نییە بەتەكتیكی تەندروست و پلەبەپلە و هەرچ بەشە داواكارییەك كە لەئامانجە ستراتیژییەكەی نزیكی بكردایەوە. لەگەڵ ئەوەشدا زۆر عەقڵانی بوو، بەڵام زێدەڕۆیی لەداواكارییەكان نەدەكرد، نەیدەویست جەماوەر و حزب بەداوای جیابوونەوە رۆشنبیر بكات، بەڵكو جەختی لەسەر ئامانجی خودموختاری دەكردەوە.

كاتێك سەركردایەتی كوردی لەعێراق لەگەڵ رژێمی بەعس گەیشتە رێكەوتنە بەناوبانگەكەی 11ی ئازاری 1970، كە تێیدا بەڵێنی ئۆتۆنۆمی درابوو لەماوەی چوارساڵدا، كە بەشێك لەهەنگاوەكانی بۆ هاوێژرا، لایەنە پێشكەوتووەكان و لایەنە كوردییەكان پێشوازییان لێكرد، قاسملۆ و حزبەكەشی پێشوازییان لەو رێكەوتنە كردو لەو سەروبەندەدا قاسملۆ چەندین جار سەردانی عێراقی كرد، بەڵام رێگەی بەخۆی و حزبەكەی نەدا ببێتە ئامێرێكی پڕوپاگەندە بەدەست دەسەڵاتی حزبی بەعسەوە بۆ یەكلاییكردنەوەی ململانێ و بەرژەوەندییە ئیقلیمیەكانی. بۆ بیرهێنانەوە باسی دەكەم، كە لەو ماوەیەدا چەندین سەركردەی چەپڕەوی عەرەبی هاتنە عێراق، بەتایبەتی لەمیسرەوە، رژێمیش چاك هەڵسوكەوتی لەگەڵ دەكردن، ئەمەش مانای ئەوە نەبوو، كە رژێم لەگەڵ بیروباوەڕی ئەوان هاوسۆزە، بەڵكو لەپێناو پڕوپاگەندە و بەرژەوەندی تەكتیكی ناوخۆیی و عەرەبی بوو.

جارێكیان لەبەغدا بەقاسملۆ گەیشتمەوە، جارێكی دیكەیش لەپاریس، برادەرێتیمان نوێ كردەوە، ئێوارەخوانمان لەچێشتخانە پاریسیەكان ساز دەكرد، هەر ئەویش شوێنەكانی ئەو ئێوارەخوانەی دیار دەكرد، وەك گوتم سەرەڕای ئەوەی ژیانی خۆی بۆ مەسەلەی كوردی تەرخان كردبوو، لەگەڵ ئەمەشدا وەك گوتم ئەو پیاوی ژیان بوو، وەك جەواهیری دەڵێ “خۆشەویستی ژیان بەخۆشەویستی مردن، تەفرەم دەدا”. ئەوەی جێگای سەرنجە، وڵاتانی رۆژئاوا كەمێك نەبێ ئەگینا هاوسۆزییان لەگەڵ حزبەكەی قاسملۆ نەبوو، تەنانەت واشنتۆن رێگای بەقاسملۆ نەدا بچێتە ئەوێ، تەنها لەسەروبەندی تیرۆركردنەكەی نەبێت، كە ئەمیش ئەنجام نەدرا، كە ئەو دەیویست ئەنجام بدرێت لەبەرژەوەندی نەتەوەكەیدا بێت، رژێمی خومەینی لەسەروبەندی دروستبوونیدا دەستی كرد بەدژایەتی هەموو ئەو هێزە دیموكراسی و عەلمانییانەی كە پاڵپشتی شۆرشیان كردبوو، سەرەڕای ئەمەش جەنگێكی نوێی لەدژی كورد راگەیاندبوو، قاسملۆی كۆچكردوو لەنیازپاكی بەڕژێمەكەی خومەینی تێكەوت، كاتێك رژێمەكە بانگەشەی دانوستاندنی لەگەڵ قاسملۆ كرد بۆ چارەسەركردنی كێشەی كورد، رێكەوتنەكە لەسەر ئەوە بوو دیدارەكان لەڤیەنا بێت، رژێمی ئێران تەڵەیەكی خوێناوی بۆ قاسملۆ و دوو هاوڕێی دانابۆوە، رژێم گروپێكی لەئەندامانی فەیلەق قودسی لەژێر ناوی دانوستاندن ناردبوو، كۆبوونەوەكە ئەنجام دراو دواتر بەوپەڕی ناپاكی و ترسنۆكی تیرۆریان كرد. دەسەڵاتدارانی ئێران سەرەداوی پیلانەكانیان ئاشكرا، لەگەڵ ئەندامانی جێبەجێكار، بەڵام راستەوخۆ ئەوان ئێرانیان تاوانبار نەكرد، تەنانەت ئێستاش رژێمی فەقیه هەوڵ لەگەڵ نەمسا دەدات ئەو راستیانە رەشبكاتەوە، مەهدی دادستان و دیمیتری جانیۆ لەكتێبەكەیاندا بەناوی (رژێمی مەلاكان و سەمای سەربڕاو) كە بەزمانی فەرەنسی بڵاوكراوەتەوە، باس لەوە دەكەن، كە جەعفەر شەعرودی بەشدارییان لەتیرۆكردنی قاسملۆ كردووە، دواتریش شەهرودی بووە یەكێك لەسەركردەكانی فەیلەق قودس، كە كەسێكی نزیكی ئەحمەدی نەژادە، پەرلەمانتارێكی نەمساویش كە ناوی (پیتەر بێلز)ـە، لەگەڵ رۆژنامەی ستانداردی نەمساوی ئاشكرای كردبوو، كە ئەحمەدی نەژادیش بەشداری لەو تیرۆركردنە كردووە، هەر ئەو پەرلەمانتارە سكاڵای لەسەر حكومەتی نەمساوی تۆماركردو بەوەی تاوانبار كرد، كە بۆ پاراستنی بەرژەوەندی بازرگانی ئەو بابەتەی شاردۆتەوە.

لەو كاتەدا نەژاد سەردانی نەمسای كردبوو بۆ گەڕان بەدوای سەرچاوە بۆ تیزەكەی، واتە بەڕێكەوت. جا كتێبەكە باس لەوە دەكات، كە ئەركی ئەنجامدانی تیرۆركردنی قاسملۆ بۆیە بە نەژاد و هاوڕێیانی سپێردراوە، چونكە ئەوان بەتەواوی شارەزای بارودۆخی كوردستان و هێزە سیاسییەكانی ئەوێن، بەتایبەتی شارەزای حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێرانن، هەر لەسەر ئەو بابەتەش وەزیری دەرەوەی ئێران موتەقی، ئەویش ئەندامێكی دیكەی گروپە تیرۆریستییەكەی فەیلەقی قودس بوو.

لەمڕۆدا كێ بابەتی جەنگی رژێمی فەقیه لەسەر كوردان دەوروژێنێ؟ رژێمی ئێران بەناشیرینی لەئێران و ناوچەكە هەڵسوكەوت دەكات، هێزێك نییە ئەو سیاسەتە ترسناكەی ئێران بوەستێنێت. مەگەر هەڕەشەكانی ئۆباما نەبێت بەسزادان كە ئێستا ئەوەندە دووبارە بۆتەوە كەڵكی نەماوە. سەبارەت بەتاوانی كوشتنی قاسملۆ و هاوڕێیانی وایلیهاتووە بەتەواوی لەبیرچێتەوە، ئەمیش بەهۆی فشارە بەردەوامەكانی ئێرانەوە بەسەر نەمساوە، كە مەبەستیەتی ئەو لاپەڕە خوێناویە دابخات، كە رژێمە فەقیهیەكەی و سوپا(شۆرشگێرەكەی) و فەیلەقە تیرۆریستیەكەی پێی هەڵساون.

خوێنی قوربانییەكان تا ئێستا لەبیركراوە، تەنها چەند وشە و وتارێك نەبێت، كە كاتی خۆی بۆ لاواندنەوەی قاسلمۆ نوسرا، بەڵام دواتر باسی ئەو بابەتە نەكرا، تەنانەت لەناو كوردانی عێراقیش!! بەڵام ئەو هێشتا لەناو قوڵایی دڵی خۆشەویست و هاوڕێیانی بزووتنەوەكەی ماوە. پێشتر وتارێكم نووسیبوو بەناوی “عەبدولڕەحمان قاسملۆ: لەشەوی تاریكدا!” نووسیومە “راستە ئەگەر بگوترێت قاسملۆ قوتابخانەیەكی سیاسی پێشكەوتووە، لەنێو ئەزمونی سیاسی كورددا، تەنانەت لەعێراقدا”.

و: فەیسەڵ خەلیل

سەر چاوە: سایتی سڤیل