نەتەوەی كورد بۆی‌ هەیە لە هەر هەلومەرجێكدا شێوەی‌ خەباتی‌ خۆی‌ دیاری‌ بكا، ناسر ساڵحی‌ ئەسڵ

لە سەردەمی‌ جیهانی‌ دوو جەمسەری‌‌و شەڕی‌ سارددا تەنیا كردەوەیەك دەنگی‌ خەباتی‌ رزگاریخوازی‌‌و مافویستی نەتەوەی‌ كوردی‌ لە كوردستانی‌ ئێراندا

بە گوێی‌ جیهان گەیاند‌و بوو بە رەمزی‌ خۆڕاگری‌‌و مانەوەی‌ شوناسی‌ نەتەوەیی‌، خەباتی‌ پڕ لە شانازیی‌ چەكداری‌ بوو. لەو ماوەیەدا خەباتی‌ چەكداری‌ وەك دیفاع لە بەرامبەر رێژیمەكانی

 دەسەڵاتدار لە تاران، لە لایەن ئەو رێژیمانەوە داسەپاوە‌و خەڵكی‌ كورد ناچار كراوە پەنا بۆ خەباتی‌ چەكداری‌ ببات‌و لە مان‌و مەوجوودییەت‌و شوناسی‌ نەتەوەیی‌ دیفاع بكات.لە لایەكی‌ دیكەوە حیزبی‌ دێموكراتی‌ كوردستان و رێبەرە ناودارەكەی شەهید دوكتور عبدولرەحمان قاسملو، لە گوتار‌و ئەدەبیاتی‌ سیاسیی‌ خۆیدا، خەباتی‌ چەكداریی‌ وەك تاكتیكێكی‌ خەبات چاو لێ كردووە، بۆ گوشار خستنە سەر دەسەڵاتدارانی‌ تاران بە مەبەستی‌ ناچاركردنیان بە هەڵبژاردنی رێگای‌ دیالۆگ‌و وتووێژ، بۆ چارەسەركردنی‌ مافی‌ نەتەوایەتیی‌ گەلی‌ كورد لە كوردستانی‌ ئێراندا. هەر بۆیە خەڵكی‌ كوردستانی ئێران لە ماوەی‌ دەسەڵاتدارێتیی‌ رێژیمەكانی‌ تاراندا سەلماندوویانە كە هەر كات دەرفەتیان بۆ رەخساوە، بۆ چارەسەركردنی‌ ئاشتییانەی‌ كێشەی‌ نەتەوایەتی‌ لە هەموو میتۆدەكانی‌ خەبات كەڵكیان وەرگرتووە. مانگرتنی‌ گشتییەكانی خەڵكی رۆهەڵاتی كوردستان‌ لە 22ی‌ پووشپەڕ، ساڵڕۆژی‌ تێرۆركرانی پیغەمبەری ئاشتی،‌ شەهید دوكتور قاسملوو‌ ومانگرتنی گشتیی خەڵكی كوردستان لە 23ی‌ بانەمەڕی‌ 1389ی‌ هەتاوی‌ بۆ مەحكووم كردنی ئیعدامی فەرزادی كەمانگەر و هاورییەكانی، نموونەی‌ بەرچاوی‌ خەباتی‌ مەدەنیی خەڵكی‌ كوردستانی‌ ئێران بووە.

زەروورەتەكانی‌ خەباتی‌ مەدەنی‌:

لە سەدەی‌ 21دا شنەبای دێموكراسی‌‌و ئازادی‌ تەزوویەكی‌ خۆشی‌ بە لەشی‌ هەموو گەلانی‌ ئازادیخواز‌و مافویست لە رۆژهەڵاتی‌ ناڤیندا كرد. هەر ئەو شنەبایەی‌ كە لە ناوچەكەدا هەڵكراوە، بۆتە هۆی‌ ئەوە تا نەتەوەی‌ كورد لە كوردستانی ئێران لەم دەرفەت‌و هەلومەرجە كەڵك وەرگرێ‌‌و خێَرا خۆی‌ لەگەڵ‌ ئاڵوگۆڕەكانی‌ جیهان‌و ناوچەدا رێك بخات‌و بگونجێنێ‌. لە 11ی‌ سێپتامبری‌ 2001دا لە ئامریكا رووداوێك رووی‌ دا كە لایەنەكانی‌ ئەم رووداوە هەر تەنیا داوێنی‌ ئامریكای‌ نەگرتەوە، بەڵكوو پانتایی‌ جیهانی‌ گرتەوە‌و جیهان دابەش كرا بە لایەنگرانی‌ بەرەی‌ دژەتێرۆر‌و پشتیوانانی‌ تێرۆریزم. 11ی‌ سێپتامبر پەنجەرەیەكی‌ كردەوە كە خەباتی‌ رزگاریخوازی گەلان‌و بەتایبەت نەتەوەی‌ كورد پێی‌ نایە قۆناغێكی‌ نوێیەوە. لە لایەكی‌ دیكەوە ئەبێ‌ ئەم خاڵە گرینگە لەبەرچاو گیرێ‌ كە ئیدی‌ ئەمریكا‌و وڵاتانی‌ ررۆژئاوایی‌‌و دێموكراتیك، ئاستی‌ پێوەندییەكانی‌ خۆیان لەگەڵ‌ وڵاتانی‌ نادێموكراتیك‌و سەرەڕۆ، زیاتر لە جاران لەسەر رادەی‌ پێبەندبوون‌و پاراستنی‌ مافەكانی‌ مرۆڤـ‌و ئازادییە سیاسییە نەتەوەییەكان‌و كەمایەتییە ئایینییەكان دادەمەزرێنن. لەمەش گرینگتر لە سەردەمی‌ بەجیهانیبوون‌و شۆڕشی‌ زانیاری‌‌و ئینفۆرماتیكدا رێژیمە دیكتاتۆرەكان جێگە‌و پێگەیان پێ‌ لێژ بووە‌و ناتوانن تا سەر بە سەركوت‌و توندوتیژی‌، بیر‌و ئەندێشەی‌ ئازادیخوازی‌‌و مافویستی‌و سەقامگیركردنی‌ دێموكراسی‌‌و ئازادی‌‌و پێكهێنانی‌ كۆمەڵگایەكی‌ دێموكراتیك كپ بكەن. لە لایەكی‌ دیكەوە لەم سەردەمەدا شێوازی‌ خەباتی‌ مەدەنی‌ بە شێوەی‌ ناڕەزایەتی‌‌و خۆپیشاندان لەسەر شەقام زۆر كاریگەرتر‌و شوێندانەرترە لە میتۆدەكانی‌ دیكەی‌ خەبات دژی‌ دیكتاتۆرەكان لە رۆژهەڵاتی‌ ناڤیندا. ئەوەی‌ لە وڵاتانی‌ عەرەبی‌ روو دەدا هەر وەكوو ئەوەی‌ لە ساڵی‌ 1989ی زایینیدا بە رووخانی‌ دیواری‌ برلین‌و راپەڕینی‌ خەڵك‌و گۆڕان لە سیستمی‌ دەسەڵاتدارێتی لە ئورووپای‌ رۆژهەڵاتدا رووی‌ دا نیشانەی‌ كۆتاییهاتن بە دەسەڵاتی‌ دیكتاتۆرەكانە. سەركەوتنی‌ شۆڕش‌و راپەڕینی‌ خەڵكی‌ وڵاتانی‌ عەرەبی كە بە “بەهاری عەرەبی” ناوی دەركرد و پشتیوانیی‌ ئامریكا‌و یەكیەتیی‌ ئورووپا لە خەڵكی‌ راپەڕیو‌و چۆڵكردنی‌ پشتی‌ دیكتاتۆرەكان لە لایەن ئەوانەوە، دیكتاتۆرەكان ناچار كران دەست لە كورسیی‌ دەسەڵات بكێشنەوە. ئەوەش هاندەرێك بوو بۆ گەل‌و نەتەوە ژێردەستەكان بۆ رزگاری لە سەرەڕۆیی‌و گەیشتن بە سیستمێكی‌ دێموكراتیك كە لەودا پڕنسیپەكانی‌ دێموكراسی‌‌و ئازادی‌‌و دادپەروەریی‌ كۆمەڵایەتی‌ پێڕو بكرێ‌. هەر بۆیە دوابەدوای‌ سەركەوتنی‌ شۆڕشەكانی‌ خەڵكی‌ توونێس‌و میسر دژی‌ دەسەڵاتی‌ رەهای‌ زەینولعابێدین بێن عەلی‌‌و حوسنی‌ مۆبارەك، خەڵكی‌ وڵاتانی‌  لیبی،یەمەن، ئۆردون، بەحرەین‌و سووریە دژی‌ دەسەڵاتدارانی‌ وڵاتەكەیان راپەڕین. ئەوەی‌ لێرەدا جێی‌ باس‌و تێڕامانە مێتۆدی‌ خەباتی‌ مەدەنییە لەو وڵاتانەدا كە لە لایەن وڵاتانی‌ پێشكەوتوو‌و دێموكراتەوە زیاتر پشتیوانی‌ لێدەكرێ‌. ئەگەر لە رابردوودا وڵاتانی‌ رۆژئاوا لە بەرامبەر راپەڕینی‌ خەڵكی‌ سڤیل دژی‌ دیكتاتۆرەكان بێدەنگییان هەڵدەبژارد، یان خەباتی‌ مەدەنیی‌ خەڵكیان بە مەسەلەی‌ نێوخۆیی وڵاتان دادەنا، ئێستا بە هۆی‌ گۆڕانكاری‌ لە سیستمی‌ نوێی‌ جیهانیدا‌و گرینگیدان بە فاكتەرەكانی‌ مافەكانی‌ مرۆڤـ‌و دێموكراسی‌‌و ئازادیی‌ سیاسی‌، ئازادیی‌ تاكەكان‌و زۆر فاكتەری‌ دیكە، ئامریكا‌و یەكیەتیی‌ ئورووپا رۆڵی‌ پشتیوانی‌ لە خەباتی‌ مەدەنیی خەڵك لە وڵاتانی‌ خاوەن دەسەڵاتی‌ سەرەڕۆدا دەگێڕن. تەنانەت بۆ پشتیوانی‌ لە خەباتی‌ مەدەنی‌، ناتۆ بە رێبەریی‌ ئامریكا‌و بە هاوكاری‌ لەگەڵ شۆڕشگێڕانی‌ لیبی‌ دژی‌ مۆعەمەر قەزافی‌ لە هێزی‌ نیزامی‌ كەڵكی‌ وەرگرتووە. یان بەشار ئەسەد سەركۆماری‌ سووریە، خراوەتە لیستی‌ گەمارۆی ئابووریی‌ یەكیەتیی‌ ئورووپا‌و ئامریكاوە.میتۆدی‌ خەباتی‌ مەدەنی ئەمڕۆ بە هۆی‌ راگەیەنە گشتییەكانەوە، وەك تۆڕی‌ ئینتێرنێت‌و سەتەلایت توانیویەتی‌ رای‌ گشتیی‌ جهان بجووڵێنی‌. ئەگەر جاران مەسەلەی‌ خەباتی‌ مەدەنی‌و پێشێلكردنی‌ مافەكانی‌ مرۆڤـ لە وڵاتە دیكتاتۆرلێدراوەكاندا هەر وەك گوترا بە پرسێكی‌ نێوخۆیی‌ لەقەڵەم دەدرا، ئێستا پرسی‌ خەباتی‌ مەدەنی‌و مافەكانی‌ مرۆڤـ پرسێكی‌ هەستیاری‌ نێونەتەوەییە‌و وڵاتانی‌ دێموكرات خۆیان لە بەرامبەر سەركوت‌و زەبروزەنگ‌و پێشێلكردنی‌ مافەكانی‌ مرۆڤـ لە وڵاتانی‌ دیكتاتۆریدا بە بەرپرس دەزانن. شوورای‌ ئەمنییەتی‌ رێكخراوی‌ نەتەوە یەكگرتووەكان‌و یەكیەتیی‌ ئورووپا‌و رێكخراوەكانی‌ بواری‌ مافەكانی‌ مرۆڤـ زیاتر پشتیوانی‌ لە شێوەی‌ خەباتی‌ مەدەنی‌ دەكەن‌و رێژیمە دیكتاتۆرەكان مەحكووم دەكەن. تەنانەت ئەگەر راپەڕینی‌ گەلانی‌ ئێران لە ساڵی‌ 1388ی‌ هەتاویدا  لە گەڵ یان پاش رووداوەكانی بەهاری عەرەبی رووی‌ دابایە، هەڵوێستی‌ وڵاتانی‌ دێموكرات هەڵوێستێكی‌ دیكە دەبوو‌و راپەڕین ئاقارێكی‌ دیكە‌و ئاكامێكی‌ دیكەی‌ دەبوو. بەگشتی‌ لەگەڵ ئەوەی‌ كورد بۆی‌ هەیە لە هەر هەلومەرجێكدا شێوەی‌ خەباتی‌ خۆی‌ دیاری‌ بكا، پێویستە سەرنج بداتە ئەو مەسەلە گرینگەش كە لە چ هەلومەرجێكدا چ شێوە خەباتێك شوێندانەرتر‌و بەرهەمی‌ زیاتری‌ بۆ نەتەوەی‌ كورد لێدەكەوێتەوە، ناسینی‌ درووستی‌ هەلومەرج و دەرفەتەكان‌ و هەڵسەنگاندنیان‌و لە پەنا ئەوەش دەستنیشانكردنی‌ شێوەی‌ خەباتی‌ گونجاو لەگەڵ‌ ئەو هەلومەرجانە دەتوانێ‌ یارمەتیدەر بێ‌ بۆ چوونەپێشی‌ رەوتی‌ خەبات لە رۆژهەڵاتی كوردستاندا.