پوختەی کەلام دوای ١١ ساڵ کورد وعیراق و ئەمریکا لە جەنگی تیرۆردا، سلێمان مستەفا

کورد تاکە هاوکاری هێزەی هاوپەیمانەکان بوو لەجەنگی تیرۆرو رزگارکردنی عێراق لەدەستی رژێمی بەعسدا ،

لە بنیاتنانەوەی کۆماری دوەمیشدا فشارێکی زۆریان خستە سەر کورد ، بۆ ئەوەی لەگەل عێراق بمێنێتەوە ، لەبەرامبەر گوشاری ئەمریکا و هێزە ئەقلیمیەکان کورد بەناچاری رەزامەند بوو ، لەوێ رۆژێدا کورد ئەوەندەی توانی پێداگیری کرد لەسەر چەسپاندنی مافەکانی لەدەستووری عێراقدا ، کە بوو بە نەخشە رێگا بۆ چارەکردنی کێشەکانی گەلی کورد و عەرەب، بەڵام دوای ١١ساڵ لە بنیاتنانەوەی کۆماری دووەم دا ، لەسەردەمی حکومەتی عەللاوی ، جەعفەری ، مالیکی ، حکومەتی بەناو فیدرالی ئامادە نەبوون لەسەر جێبەجێکردنی دەستوور :(کێشەی خاک) جێبەجێنەکردنی ماددەی ١٤٠ ،( کێشەی سامانی سروشتی ) رێنەکەوتن لەسەر ئامادەکردن و دەرکردنی یاسای نەوت و غاز ، یاسای دابشکردنی دهات ، یاسای کۆمپانیایی نشتمانی فرۆشتنی نەوت ،(کێشەی شەراکەت ) کورد نەتەوەیەکی جیاییە لە عەرەب ، کورد خەباتێکی زۆری کردوە ، کورد لە بنایتنانەوەی کۆماری دووەم دەوری هەبوو بەمەرج ئامادە بوو لەگەڵ عێراقدا بێت ، بەڵام دوای ١١ ساڵ دەستوور جێبەجێنەکراو نکۆلیش لە مافی کورد دەکرێت ، سیاسەتەکانی مالکیش بەتەواوی عێراقی توشی ئەزمەیەکی گەورە کردوە ، ناکرێت وا بە ئاسانی و سەرپیی لیان بروانرێت . .

 

رووخانی سوپا یا رووخانی کۆماری دووەم : لە ١٣ی حوزیراندا لەشکەری کۆماری دووەم تووشی گەورەترین دارووخان بوو ، داعش بوو بە مۆتەکە ، پارێزگاکانی سونەنشین کەوتنە دەست داعش ، بەلام گێرەشێوێنیەکانی داعش لەلایەن ولاتانی سونە لەکۆیایی سیناریۆیەکە بەرگی شۆرشی سونەیان بۆ درووین وکردیان بە بەریان ، بێ گوومان زەمینە سازیش هەبوو بۆ رابوونی هێزە سونییەکان ، دەرنجامی رابوونی سونەکان بە هەر ناو بەسیناریۆیەک بێت کۆمەلێ دەرنجامی لیکەوتەوە، لەوانە کۆماری دووەم کۆتایی پێهات ، کوردیش بەتەواوی دەستی بەسەر سنورەکانی خۆیدا گرت ( ماددەی ١٤٠ی جێبەجێکرد) ،جەنابی مالکیش بەردەوامە لە هەرەشە دروشمسازی ، گەورە مەرجەعەکانی شیعەش تێکەل بە کێشەکان بوون کە کاردانەوەی خرابی هەبوو بۆ ئایندەی پێکەوە ژیانی سونەو شیعە دوای ١١ساڵ دوای روخانی لەشکەری کۆماری  دووەم : ئەقلیەتی عەرەب بەرامبەر بەکورد نەگۆراوە ، پێم وایە کیشەکە مالیکی نییە بەڵکوو کێشەکە ئەقلیەتی شۆڤێنی عەرەبە ، کە ناتوانی خۆی لەگەل بنەماکانی پێکەوە ژیان و دیموکراسی مافەکانی مرۆڤ بگونجێنێت ،گومانی تیا نییە ئەقلیەتی تایفەگەری ، ئەقلیەتی خێل ، ئەقلیەتی سونە ، ئەقلیەتی شیعە ، بەرامبەر بەخۆشیان هیچ گۆرانکاریەکی ئەرێنی بەسەرادا نە هاتووە، بەڵکو شەری مەزهەبی رۆژ لە دوای رۆژ ئەبێتە جێگەی مەترسی بۆسەر خۆیان و کوردو ناوچەکەش ، بۆیە لە ئامادەنەبوونی ئینتما بۆ ولات بۆ نیشتمان بۆ دیموکراسی بۆ پێکەوە ژیان ، کارێکی زۆر قورسە کورد گرەو لەسەر عێراق بکات .

 

 ئەقلیەتی ئەمریکا تا ئەمرۆهیچ گۆرانکارێکی دڵخوشکەرانەی بەسەردا نەهاتووە ، لە نوێترین لێدوانی وەزیری دەرەوەی ئەریکا دا دەلێت کورد بۆی نییە نەوت بفرۆشێت ، نابێ کورد لە عێراق جیا بێتەوە کە بەراستی کارەساتێکی زۆر گەوەرەیە خودی ئەمریکیەکان لە ئاست ئەو جیاوازییە گەورەیەدا خۆیان نابینا دەکەن بە هەمان نەفەسی ساڵی بیستەکانی ئینگلیزمامەلە لەگەل پرسی کوردا دەکەن .

 

 بریاری کورد چی دەبێت؟ ئەوە پرسیارەکەیە ، ئەمرۆ هەموو تاکەکانی کورد ئامادەن بۆ ئەرک و فەرمان ، بە بۆچوونی بەندە کورد دوو رێگە لەبەردەمدایە ؟ یەکەم : بەشداری پرۆسەی سیاسی بکات لە عیراق ، بەڵام بە سنووری ئێستای کوردستانی باشوور نەک بە سنووری ٩/٤/٢٠٠٣ ، لەگەل پێداگیری بە چارەکردنی شەراکەتی راستەقینەو دەرکردنی یاسای ئەنجومەنی ئیتحادی و یاسای نەوت و غازو دادگای بالای فیدراڵی کە زەمانەتی دەولەتی فیدرالین .

 

دووەم : ئەگەر هێزە سیاسیەکانی عێراق بە (شیعە و سونە )دان بە واقعی ئێسای هەرێم نەنێن ، تاکە رێگە لەبەردەم داموو دەزگا فەرمی و شەرعیەکانی هەرێم گەرانەوەیە بۆ رای میللەت ، ئەنجامدانی راپرسیەکەکی چارەنوس ساز بۆ سەربەخۆی دەولەتی کوردی ، گەر میللەت پرسی پی بکرێت ، بریارەکەش میللەت بیدات بێ گومان ئامادەی هەر جۆرە باجێکیش دەبێت بیدات ، بۆیە بەشداری کورد لە کۆبونەوەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کە بریار وایە لە کۆتایی مانگ ئەنجام بدرێت ، کارێکی خۆکوژانەیە ، ئەگەر کورد بە یەکگرتوویی بە پلان و بەرنامە بەشداری نەکات .

 

 بۆیە پرسیارەکە دووبارە دەکەمەوە چی تر دوای ١١ ساڵ ؟ بەرچاوکردنی بارودۆخی ئەمرۆی ناوچەکە ، بەرچاوکردنی مافی رەوای گەڵان لە بریاردان لە چارەنوسیان ، ئەمرۆ گەلی کورد هەر بریارێ بدات ، ولاتانی جیهان ناچاردەبن رێز لە ئیرادەی گەلی کوردستان بگرن لە کوردستانی باشوور .

 

 پارێزەر سلێمان مستەفا

 

خەندان