طرح ابتکار عمل روسیە و اهمیت دستاورد مشترک عربی، عارف شیخ احمدی

بعد از سفر چند روزە وزیر خارجە امریکا بە مصر و برخی از دولتهای عربی عضو شواری همکاری خلیج فارس(GCC)، همزمان در نشست مشترک دوحە کە هر یک از سرگئی لاوروف وزیر خارجە روسیە

و وزیر خارجە عربستان سعودی و جان کری حضور داشتند، طرح مشترک روسیە در مورد سوریە مورد بحث قرار گرفتە است.

در این نشست در مورد ترسیم افقی جدید روابط و با ایجاد دگرگونی در وضعیت ژئوپلتیک منطقە کە بعد از توافقنامە وین و با پایان یافتن بازی طولانی رژیم جمهوری اسلامی و ایلات متحدە امریکا بصورت باخت-باخت، در روابط دول عربی با دو قدرت جهانی در شرف انجام است بحث شدە است. بە طور قطعی این روابط جدید در آیندە نە چندان دور تأثیرات بسزایی در رفتارهای استراتژیک اسرائیل و ایران در خاورمیانە، و همچنین تغییر سرنوشت برخی ملتها از جملە کردها را یدک خواهد کشید.

در گفتگوی سه جانبه میان وزیران امور خارجه روسیە و امریکا با عادل الجبیر وزیر خارجە سعودی در پایتخت قطر، تمرکز بحث و مناقشە در مورد حل و فصل جدید برای بحران سوریه بر اساس طرح جدید روسیه با هدف “راه حل مسالمت آمیز” بودە است.

طرح روسیە مبتنی است بر ابتکار عملی کە با تشکیل یک ائتلاف بین المللی البتە در مراحل مقدماتی با حضور دولت کنونی سوریە! و در چند مرحلە متفاوت و همزمان برای برون رفت از بحران موجود در سوریە و از بین بردن گروههای تکفیری و تروریستی و البتە در صورت توافق نهائی کشورهای همپیمان عربستان سعودی با آن، جنبە عملی بە خود خواهد گرفت.

تمامی طرفین تا حدی بدان خشنود هستند، چرا کە امریکا هم با نشان دادن چراغ سبز بە روسیە در این زمینە قبلا موافقت عینی و عملی خود را نشان دادە است.

اکنون بعد از چند سال از نبرد اپوزسیون سوریە و تبدیل مبارزات مردمی سوریە بە جنگ فرسایشی کە نتیجە آن غیر از تشکیل گروهکهای تروریستی نظیر داعش و جبهە النصرە و قدرت گرفتن همزمان تروریستهای حزب اللە لبنان کە موجب ناخشنودی اسرائیل هم شدە است،  نتوانستە است باعث سرنگونی دیکتاتوری بشار اسد و خلع او از قدرت گردد.

بنابراین اگر چنین وضعیتی ادامە داشتە باشد کنترل خاورمیانە و امنیت متحدین مشترک امریکا و روسیە هم دستخوش ناآرامی خواهد شد.

ولادمیر پوتین رئیس جمهور روسیە، این کوشش خود را طی ارسال پیامی اساسی بە بهانە آغاز پادشاهی ملک سلمان در عربستان سعودی آغاز کرد و پس از توافقنامە وین هم طرف سوری با ارسال هیأتهای متفاوت بە روسیە و منطقە درصدد است تا بە هر شیوە ممکن مانع سقوط و پایان یافتن حکومت آل اسد در سوریە شود.  

اینک با اشاره به شکست مخالفان اصلی سوریه و به رسمیت شناختن برتری ارتش بعث اسد از نظر نیروی هوایی و کنترل آسمان این کشور، برخی از کشورها و منجملە رژیم جمهوری اسلامی، کە علاوه بر دست داشتن در پدید آمدن تروریسم داعش، در فرستادن شبە نظامیان هزارە افغان و تروریستهای حزب اللە لبنان و تکنسینهای نظامی و پاسدارن ایرانی خود و بە بهانە محافظت از اماکن متبرکە، بشار اسد را بعنوان طرف پیروز معرفی می کنند، همزمان روسها هم با وجود ارتکاب رژیم اسد بە جنایات ضد بشری و کشتار زنان و کودکان بیگناە سوریە آنرا دولتی مشروع قلمداد کردە و تا کنون در نهادهای بین المللی با استفادە از قدرت جهانی خود مانع ایجاد یک اتحاد مهم جهانی بر ضد بشار اسد شدەاند .

اما چرا روسیە اکنون می خواهد در زمینە آیندە سیاسی سوریە ابتکار عمل را در دست بگیرد و نقش آفرینی کند؟ روسیه با تلاش برای افزایش نفوذ خود در خاورمیانە و همچنین میل بە از دست ندادن منابع اقتصادی در کشورهای عربی و در صدر آنها عربستان سعودی کە می خواهد همانند رژیم جمهوری اسلامی صاحب قدرت هستە ای شود و نیز جلوگیری از نفوذ بیش از حد ترکیە در ایجاد منطقە حائل در شمال سوریە، حاضر است با رهبران کاخ سفید در طراحی یک سوریە نوین با وجود حفظ مصالح خود، سود و زیان احتمالی آنرا هم بپذیرد.

 همزمان روسیە می خواهد در آیندە نزدیک از ادامە تنش بین عربستان سعودی و رژیم فتنە گر ایران جلوگیری کند و با این توصیف کە در میان گروههای تروریستی در سوریە بیش از 2000 تروریست روس هم حضور دارند و امنیت کشورهای مشترک المنافع با روسیە را هم تهدید می کنند، دو کشور ایران و عربستان را در هر صورتی بە جنگ مشترک با داعش و گروههای تکفیری دعوت کند.

از سوی دیگر نگرانی کشورهای عربی از عواقب توافقنامە وین، امریکا را بە صحنە کشاندە است تا با ارائە توضیحات  لازم در این زمینە و اینکە یک فرصت واقعی برای حل بسیاری از مسائل منطقە پیش آمدە، بە نوعی بە دول عربی اطمینان خاطر بدهد کە رژیم جمهوری اسلامی با وجود خروج ازچالش هستە ای، همچنان از سوی واشنگتون بە عنوان رژیمی خطرناک رصد می شود.

همزمان سیاست امریکا با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بعد از توافقنامە وین آن است کە، با متقاعد کردن آنها از مزایای معامله هسته ای که در ماه گذشته با ایران منعقد شد، آنرا علتی برای ثبات و حسن همجواری با آنها بداند و با این تعریف کە جلو مداخلە گریهای جمهوری اسلامی را با یک طرح مشترک می توان گرفت، بە نوعی آنان را آنها را برای دنبال کردن طرح روسیە تشویق و ترغیب کردە و با خود همراە سازد.

همکاری همزمان روسیە با عربستان در زمینە تأسیس نیروگاههای هستە ای از طرف روسیە و فروش 5.4 میلیارد دلار موشک پاتریوت به عربستان سعودی از سوی امریکا، می تواند بە عنوان بخشی از تشویقهای همزمان روسیە و امریکا برای عربستان و همپیمانان او محسوب گردد.

اما نکتە ای کە بسیار اهمیت دارد، بخشی از طرح ابتکاری روسیە است کە در نهایت بە خلع بشار اسد از قدرت سیاسی می انجامد و کشورهای عربی هم با بودن این بخش مهم در طرح حاضر خواهند بود طی روزهای آیندە با برداشتن قدمهای اساسی خود را برای معاملە با دو قدرت جهانی آمادە سازند.

تا زمانیکە دول عربی از سوی امریکا و روسیە در مورد دخالت و شیطنت های رژیم جمهوری اسلامی قانع نگردند، و دست ایران در سوریە و کشورهای عربی را از مداخلە گری کوتاە نبینند، هرگز نمی پذیرند کە بە بهانە وجود بخش بزرگی از تروریسم جهانی در سوریە وارد جنگی بشوند کە حاصلی غیر از برانداختن دیکتاتوری خانوادە اسد داشتە باشد.

اما در نشست دوحە و با توجە بە مراحل مختلف طرح مشترک روسیە، نهایتا بر نقطە مورد نظر دول عربی تأکید شدە و یقینا بار دیگر منطقە دستخوش تغییرات جدی سیاسی خواهد شد.