چاوخشاندنێک بە سەر پێڕەو و پرۆگرامی پژاکدا بەشی٢ و کۆتایی، جەمیل کولاهی

لە بەشی یەکەمدا ئاماژەم بە چۆنییەتی دانرانی پژاک لە لایەن پەکەکەوە کرد. لە درێژەدا ویستی پژاک بۆ رێفۆرمی یاسای بنەڕەتی ئێران خستە روو. هەر وەها ئاماژەم بەوە دا کە ئایا پژاک دەتوانێ لە لایەکەو رێفۆرمیست بێ لە لایەکی دیکەوە شەڕی چەکداری بکا؟ ئایا کۆماری ئیسلامی رێفۆرم هەڵگرە؟ بۆ ئەم مەبەستە بەندەکانی پێڕەو و پڕۆگرامی پژاک

و بەندەکانی یاسای بنەڕەتی ئێرانم هێنایەوە و شرۆڤەم کردن. لەم بەشەدا درێژە بە شرۆڤەی بەندەکانی پێڕەو و پڕۆگرامی پژاک دەدەم.

بەندێکی دیکە لە بەرنامەو ئەساسنامەی پژاک- پەکەکە کە لە هەمووی سەیرو سەمەرەتر، بەندی حەوت لە بەشی شەشەمدایە کە دەڵێ:

“٦- مبارزه عليه سياسي‌شدن دين و استفاده ابزاري از آن در راستاي منافع قشري خاص در نظام حاکم که سبب گسترش مطلق‌گرايي، عوامفريبي، عدم تحمل اقليت‌ها و تنوعات، تبعيض‌هاي جنسيتي و شکاف‌هاي بزرگ اجتماعي گرديده است.”

لە یاسای بنەڕەتی کۆماری ئیسلامی بە توندی پێداگری لە سەر ئیسلامی سیاسی کراوەو جیایی دین و سیاسەت بە توندی رەت کراوەتەوە، تەنانەت رێفۆرمخوازانی ئێرانیش تێکڕا، لە گەڵ ئەم بنەمایە کۆکن. یاسای بنەڕەتی لەم بارەیەوە دەڵێ: ئەم بەندەی یاسای بنەڕەتی بۆ هەتا هەتایە نەگۆڕە. واتە هێڵی سووری کۆماری ئیسلامییەو ناگۆڕدرێ. رێفۆرم خوازەکانێش لە ئێران بە توندی لە سەری کۆکن. کەوابوو ئەوانەی وا سینگی خۆیان دەکەنە قەڵخان بۆ گۆڕینی ئەم بەندە، بە هەڵەدا رۆشتوون، چون وەک ئەوە وایە بڵی ئاپۆچیەتی لە پەکەکەو لق و پۆپەکانی نەمێنێ، واتە ئیدئۆلۆژییەکی دیکە لە پەکەکە بێتە ئاڕاوە. ئەو کات ئیدی شتێ بە نێوی پەکەکە نامێنێ، بەڵکوو دەبێتە حیزبێکی دیکە. بۆ کۆماری ئیسلامیش وایە و ئیسلامی سیاسی بنەمایە بۆ ئەو رژیمە. بۆ زانینی روانگەی رژیم لە سەر دینی فەرمی باشتر وایە هەڵگەڕینەوە بۆ یاسای بنەڕەتی ئەو رژیمە کە دەڵێ:

“اصل ۱۲

دین رسمی ایران، اسلام و مذهب جعفری اثنی‌عشری است و این اصل الی‏الابد غیر قابل تغییر است…”

کەوابوو تا ئەو کاتەی کە کۆماری ئیسلامی مابێ، ئیسلامی سیاسیش دەمێنێ. لە ئەساسدا مانەوەی کۆماری ئیسلامی بەستراوەتەوە بە ئیدئۆلۆژی دینی و ئیسلامی سیاسییەوە. واتە ئیسلامی سیاسی شۆناسی کۆماری ئیسلامییەو وەرگرتنی شۆناس لە رژیمێک یان لایەنێک بە مانای سڕینەوەیەتی. کەوابوو ئەم بەندەی یاسای بنەڕەتی کۆماری ئیسلامی رێفۆرم هەڵگر نیە.  بۆیە بە کۆشت دانی خەڵک بۆ پێکهێنانی رێفۆرم لەم ئەسڵەدا کردەوەیەکی دوور لە عەقڵەو ناڕواتە خانەی خەبات بۆ رزگاری مرۆڤەکان. چون مرۆڤەکان لە سەر شتێکی پووچ بە کۆشتن دەدرێن. مرۆڤی عاقڵ بۆ ئەوە خەبات دەکا کە بە دوای کۆماری ئیسلامی سیستمێکی هاو شێوە نەخۆلقێ، نەک بۆ رێفۆرمی بەندێک لە یاسای بنەڕەتی کە بە دڵنیاییەوە تا کۆماری ئیسلامی مابێ ناگۆڕدرێ، خۆی بە کۆشتن بدا. هەر لە درێژەی ئەم باسەدا لە بەندی ١١ی بەشی شەشەمی پێڕەو و پڕۆگرامدا، پژاک خوازیاری ئەوەیە کە:

“١١-تلاش جهت ايجاد رفرم در ساختارهاي شرعي‌ـ الهي که تحت لواي تقدس راه را بر هرگونه ابراز وجود فکري، آزادي بيان، انتقاد و مخالفت سياسي مسدود ساخته‌اند.”

پرسیار لێرەدایە کە ئاخۆ لایەنێک کە لە سەر ئەساسی مارکسیزم-لێنینیزم دامەزرابێ چۆن دەتوانێ رێفۆرم لە شەرعی ئیسلامدا بکات؟ رێفۆرم لە ئیسلامدا لە لایەن زانایانی ئیسلامەوە دەکرێ نەک لە لایەن زانایانی ئاپۆچییەتییەوە. چون لە ئەساسدا ئاپۆچی نە باوەڕی بە ئایین هەیە نە لە یاساکانی دین دەزانێ، تا لە سەر ریفۆرمی دین ئیش بکا. ئەوە وەکوو ئەوە وایە کە مەلایەک بیەوێ لە کۆمۆنیزمدا رێفۆرم پێک بێنێ! کە وابوو ئەم بەندەش لە بەرنامەو ئەساسنامەی پژاک-پەکەکەدا خاڵی لە هەر چەشنە عەقڵیەتێکە. چونکە لایەنێک کە ئیدیعای لائیک بوونی هەیەو تەنانەت لە زۆر شوێندا دژی دینە، ناتوانێ لە دین دا دەستێوەردان بکاو رێفۆرمی بە سەردا بێنێ. کەوابوو پێکهێنانی رێفۆرم لە دیندا کاری شارەزایانی دینییە نە لایەنێکی لائیک کە هیچ فڕێکی بە سەر دینەوە نیە.

پژاک لە درێژەی بەرنەمەو ئەساسنامەکەیدا بە توندی پێداگری لە سەر دیمۆکراسی دەکا، خۆی بە لایەنگری فرە حیزبی و فرە رەنگی لە کۆمەڵگەدا دێنێتە ئەژمار. جیا لەوە کە پێداگری لە سەر ئازادی بەیان، چاپەمەنی، ئەندێشە و سەندیکاو … دەکا لە سێ بەندی ٩، ١٠و ٢٦ی بەشی شەشەمی بەرنامەو ئەساسنامەکەدا بە چەشنی خوارەوە پێداگری لە سەر مافی مرۆڤ و ئازادیییەکانی تاک دەکاو دەڵێ دەبێ یاسای بنەڕەتی کۆماری ئیسلامی وای لێ بێ:

” ٩- مبارزه براي ايجاد شهروندي آزاد، دمکرات، آگاه و بااخلاق، اراده‌مند و خلاق (نقطه مقابل بنده مطيع دولت)

١٠-وضع قانون اساسي مطابق معيارهاي جهاني حقوق بشر و حقوق دمكراتيك بطوريکه کليه حقوق سياسي, اجتماعي و فرهنگي و اقتصادي خلق‌ها و افراد تضمين گردد.

٢٦-جهت رسيدن به تعادل اپتيمال (منطقي) ميان فردگرايي و جامعه‌گرايي بر مبناي “آزادي فرد، از راه آزادي جامعه ممكن مي‌گردد” و “آزادي جامعه، متکي بر آزادي فردي است”، تلاش براي ارتقاي سطح آگاهي‌هاي حقوقي همه افراد جامعه و ايجاد نهادهاي حقوقي‌ـ آموزشي در اين زمينه.”

لە بەندی ٩دا پژاک هەموو تاکەکانی کۆمەڵگەی ئێران بە گشتی و کوردستان بە تایبەتی بردۆتە ژێر پرسیارەوە. پژاک بە پێی ئەم بەندە لە پێڕەو پڕۆگرامەکەی، تاکەکانی کۆمەڵگەی ئێمە بە تاکگەلێکی نادیمۆکرات، نائاگا و بێ ئەخلاق دەزانێ کە خاوەنی ئیرادەو داهێنان نین، بۆیە دەڵێ خەبات دەکەم بۆ بارهێنانی مرۆڤی دیمۆکرات، ئاگاو بە ئێخلاق و خاون ئیرادە و داهێنەر. ئەمە ئاماژە بە ویستی پژاک بۆ سەپاندنی ئیدئۆلۆژییەک بە سەر کۆمەڵگەدایە کە جگە لە خۆی هیچ بیرو باوەڕێکی دیکەی پێ قبووڵ ناکرێ. ئەم بەندە لە پێڕەو و پرۆگرامی پژاک مرۆڤ دەخاتە بیری ئەو وتەیەی خۆمەینی وا لە بهێشتی زارادا بە خەڵکانی ئێران وتی: “شما را بە مقام انسانیت میرسانیم” واتە “ئێوە بە پلەی مرۆڤایەتی دەگەیەنین”. ئەم بەندەی پێڕەو و پڕۆگرامی پژاک پێویستی بە شۆڕشێکی فەرهەنگی هاوشێوەی شۆڕشی فەرهەنگی کۆماری ئیسلامییە. چون ئەو شارۆمەندەی کە پژاک دەیەوێ، تەنیا بە پێکهێنانی شۆڕشی فەرهەنگی پێک دێ. بۆیە دەبێ دەزگای پەروەردەو فێر کردنی وڵات ببێتە دەزگایەکی ئیدئۆلۆژیک لە سەر بنەمای ئاپۆچییەتی. واتە دەزگایەک هاوشێوەی ئەوەی وا ئێستا کۆماری ئیسلامی بە سەر ئێرانیدا سەپاندووە کە ئەویش دەبێ شۆڕشی فەرهەنگی هاو شێوەی شۆڕشە فەرهەنگییەکەی کۆماری ئیسلامی بۆ بکرێ.

 لە بنەرەتدا کاری حیزبی و سیاسی نە, گۆڕینی مرۆڤەکان بەڵکوو گۆڕینی باروودۆخی ژیانیانە. خەبات بۆ گۆڕینی خەڵک و پەروەردەی ئەوان خەباتێکی سیاسی نایەتە ئەژمار بەڵکوو دەکەوێتە خانەی خەباتی ئیدئولوژیکەوە. بۆیە خەڵکی کوردستان دەبێ بە وردی بیر لەم بیرۆکە مەترسی هێنەرە بکەنەوەو لە ترسی خراپ پەنا نەبەنە بەر خراپتر. دەبێ ئەو پرسیارە بێنینە گۆڕێ ئایا جێبەجێ کردنی ئەم بیرۆکەیە لە وڵاتی چین (شۆڕشی فەرهەنگی چین لە لایەن مائۆوە) و ئێران (شۆڕشی فەرهەنگی سەرەتای شۆڕشی ئێران) توانی دیمۆکراسی بخۆلقێنێ؟ سیستمە دیکتاتۆرییەکان کە لە سەر بنەمای ئیدئۆلۆژی دامەزراون، بۆ چوونە نێو مێشکی تاکەکانی کۆمەڵ و شووشتنەوەی مێشکەکان، لە یەکەم رۆژەکانی هاتنە سەرکاریان بۆ دەست بە سەردا گرتنی دوو ناوەندی گرینگ، واتە ناوەندی پەروەردەو فێر کردن و هەروەها ناوەندی راگەیاندن (رادیو، تێ.ڤێ. رۆژنامە…) هەموو هێزی خۆیان دەخەنە گەڕ. چون لە رێگەی ئەو دوو ناوەندەوە دەتوانن ئیدئۆلۆژی خۆیان بخزێننە نێو مێشکی تاکەکانی کۆمەڵگەوە. ئەم بەندەی پێڕەو و پڕۆگرامی پژاکیش ئاماژەیەکە بەم ویستەی پژاک. ئەگەر سەیری سیستمی پەروەردەو فێر کردنی نێو ریزەکانی پژاک-پەکەکە بکرێ ئەو راستییە حاشا هەڵنەگرە دەردەکەوێ کە ئەوان مەبەستییان لە بارهێنانی مرۆڤی دیمۆکراتیک، ئاگاو بە ئەخلاق و خاون ئیرادەو داهێنەر چییە؟

 هێنانی بەندی ١٠ و ٢٦ لە بەرنامەو ئەساسنامەی پژاکدا بە رواڵەت شتێکی جوانە و هەموو لایەنەکان لە سەرانسەری دنیا دا بەردەوام بانگەشەی خەبات بۆ دەستەبەرکردنی مافی مرۆڤ دەکەن. بەڵام ئایا لایەنێکی ئیدولۆژیک دەتوانێ باسی مافی مرۆڤ بکات ؟ لایەنێک کە خولیای خولقاندنی مرۆڤی خوازراوی هەیە ئایا دەتوانێ مافی ئەوانەی لە گەڵ بیرۆکەکەی خۆیدا ناگونجن دەستەبەر بکات؟ کێشەی مافی مرۆڤ لە کاتی بەرەورووبوون لە گەڵ جیاوزی و جیابیریدایە کە خۆی دەنوێنێت و زەق دەبێتەوە دەنا تۆتالیترترین سیستەمیش لە گەڵ هاوبیرانی خۆیدا و ئەوانەی باوەڕیان پێیە کێشەیەکی نییە. کاتێ کە باسی ئیدئولۆژی دێتە پێشەوە مافی مرۆڤ و بانگەشە بۆ پاراستنی سنووری ژیانی تاکە کەسی بە شێوەیەکی راستەوخۆ دەکەوێتە ژێر پرسیاری جیدی. واتە ئیدئولۆژی ناتەبایی بنەمایی هەیە لە گەڵ  ئەو مافگەلەی کە جاڕنامەی مافی مرۆڤ پەسەندی کردوون. پێناسەی مرۆڤ لە سیستەمی ئیدئۆلۆژیکدا تایبەت بەو ئیدئۆلۆژیەیەو کەوابوو پێناسەی تایبەتی خۆی بۆ مافی مرۆڤیش هەیەو ناتوانێ بە پێی جاڕنامەی مافی مرۆڤ بجووڵێتەوە. ئیدئولۆژیک بوونی پژاک-پەکەکەو نامۆبوونی ئەوان بە ئەم دوو بەندەی کە لە ئەساسنامەدا باس کراوە لە کردەوەی خۆیانیشدا دیارە ، پژاک-پەکەکە، بە درێژایی مێژووی خۆی نەیتوانیوە، ئەم دوو بەندە لە نێو ریزەکانی خۆیدا جێبەجێ بکا. ئەگەر کەسێک ببێتە گەریلای پژاک-پەکەکە، بۆ هەتا هەتایە ناتوانێ دەس لەو رێکخراوە هەڵگرێ، دەنا تووشی هەڕەشەی گیانی دەبێ. کەسێک کە گریلایە بە هیچ شێوەیەک ناتوانێ چەک دابنێ، بە ناچار دەبێ لە دەرفەت کەڵک وەرگرێ و هەڵێ و خۆی دەرباز بکا. ئەمە ژێر پێ نانی هەموو یاساکانی مافی مرۆڤ، لە ئازادی تاکەوە بگرە تا ئازادی هەڵبژاردنی حیزب و ئیدەو بیرو باوەڕە. هەر حیزب و لایەنێک کە کەسێک یان کەسانێک بە  زۆرە ملێ لە ناو خۆیاندا رابگرن، نە تەنیا ناتوانن ئازادیخواز بن بەڵکو دەچنە ناو لیستەی گرووپە بارمتە گرەکانەوە. کاتێک پژاک-پەکەکە مرۆڤەکانی بارمتە گرتووەو بە زۆرە ملێ شەڕیان پێ دەکا، ناتوانێ ببێ بە ئاڵا هەڵگری دیمۆکراسی و مافی مرۆڤ. واتە حیزبێکی دیکتاتور ناتوانێ لە کۆمەڵگەدا لە ئازادییەکانی تاک پارێزگاری بکا.

لە کاتێکدا کە پژاک-پەکەکە ئەوانەی وا لێ جیا دەبنەوە، بە بێ بەزەییانەترین شێوە هێرشیان دەکاتە سەریان ئەوانەی وا رەخنەی لێ دەگرن بە توندترین شێوە وڵامیان دەداتەوە، ناتوانێ بڵێ من لایەنگری ئازادی ئەندیشە، چاپەمەنی، ئازادی تاک و ئازادی بەیانم. ئایا ئەگەر کەسێ لە نێو ریزەکانی پژاک-پەکەکەدا بڵی ئۆجەلان هەڵە دەکات، یان سەرۆکی من نیە دەتوانێ زیندوو بمێنێ؟ یان بڵێ ئەم ئدئۆلۆژییە بە كەڵکی کوردستان نایە، ئایا گیانی ناکەوێتە مەترسییەوە؟ بە دڵنیاییەوە هەر وەک تا ئێستا بینراوە، هەمووی ئەو کەسانە کە ئاوەها بیرۆکەیەکیان هەبێ تەسفییە دەکرێن. کە ئەمە دژی هەر چەشنە دیمۆکراسی و مافی مرۆڤێکە.

بێ بروا بوونی پژاک بە  دیمۆکراسی و فرەدەنگی لە شوێنێکی دیکەش دا خۆ دەنوێنێ ئەویش لەو بەشەدایە کە  هاوکات لە گەڵ ئیدعای  لایەنگری لە  فرەحیزبی و پلۆرالیزم،  پێداگرانە لە نێو بەرنامەو ئەساسنامەکەیدا دەڵێ، تاقە رێگای چارەسەری كیشەی کورد کۆنفێدرالیزمی دیمۆکراتیکە. واتە هەموو ئەو شێوازانەی وا حیزب و رێکخراوەکانی دیکە باوەڕیان پێیە، پووچ و بێ مانان. کەوابوو خۆدمۆختاری، فیدرالیزم و سەربەخۆیی، ناتوانن کێشەی کورد چارەسەر بکەن. بەم پێیە پژاک-پەکەکە هەر لە ئێستاوە حیزب و رێکخراوەکانی رۆژهەڵاتی کوردستانی ئینکار کردووەو بەرنامەی خۆی بە تاقە رێگا دەزانێ. ئەمە دەرخەری ئەو پەڕی دیکتاتوری و پاوانخوازییە. بۆیە هەموو ئیددیعاکانی بۆ فرە حیزبی و فرە چەشنی و پێکهێنانی بەرەی کوردستانی، دروشمێکی زەرق و بەرقدار زیاتر نیە. بۆ روونبوونەوەی چۆنیەتی کۆنفیدرالیزمی دیمۆکراتیک قسەکانی حاجی ئەحمەدی سەرۆکی لقی رۆژهەلتی پەکەکە دێنمەوە. بەڵام سەرەتا ئاماژە بە دوو بەندی بەرنامەو ئەساسنامەی پژاک-پەکەکە دەکەم لە سەر ئەم بابەتە:

“ب‌ـ خودمديريتي دمكراتيك خلق كرد:

1ـ سيستم کنفدراليسم دمکراتيک که بر اساس نيروي ذاتي و ارزش‌هاي اشتراکي توده‌هاي زحمتکش خلق شكل مي‌گيرد، يگانه راه حل مسئله کرد و مشکلات ديگر خلق‌هاي ايران و برون‌رفت از بحران موجود مي‌باشد.
2ـ سيستم کنفدراليسم دمکراتيک، حل نهايي مسئله کرد در خاورميانه است؛ شرق کردستان بخشي از آن بوده و در راستاي حل مسئله کرد در ايران، در چارچوب خودمديريتي دمكراتيك و تحقق اهداف آن تلاش مي‌نمايد.”

هەر وەهالە بەشی پێنجەم کە تایبەتە بە تایبەتمەندییەکانی گۆڕانکاری دیمۆکراتیک هاتووە کە:

“کردها بدون تغيير مرزها و مانع ديدن آن‌ها مي‌توانند مرزهاي موجود را همچون پلي ارتباطي در ميان خود ارزيابي نموده و کنفدراسيون دمکراتيک را تاسيس و به پيوندهاي سياسي، فرهنگي و اقتصادي دست يابند. اين تعريفي نوين از کنفدراليسم است که با ساير تعاريف دولت‌محور و اقتدارگراي کنفدراليسم متفاوت بوده و بر اساس دربرگيري نيروها، تشکل‌ها و نهادهاي غيردولتي شکل مي‌پذيرد. در اين صورت تنها شرط لازم براي آن، قبول دمکراسي از طرف دولت‌ـ ملت حاکم مي‌باشد.”

لێرەدا بۆ چاک تێگەییشتن لە کونفیدرالیزم، باشتر وایە کە ئاماژە بە قسەکانی حاجی ئەحمەدی لە سەر شی کردنەوەی کونفێدرالیزم، لە دیدار لە گەڵ نەو رۆز تی.ڤی دا بکەم، کە دەڵێ: (لە کۆتایی بابەتەکەدا لینکی قسەکانی دادەنێم)

” تا کۆنگرەی دووهەم بەو ئامانجە گەیشتین کە ئەمە رێگە چارەی کۆتایی نیە، فیدرالیزم کێشەکانی ئێران چارەسەر ناکات، بۆچی؟ ئێمە هەزار کیلومتر سنووری هاوبەشمان لە گەڵ ئازەرییەکان هەیە، ئەم سنوورە لە ماکۆ تا هەمەدان درێژەی هەیە، ئەم سنوورە سنووری هەزار ساڵەیە، سنووری چەندین سەد ساڵەیە، نازانی لە کوێیە. ئەگەر مەسەلەی فیدرالیزم بێتە ئاڕاوە دەبێ لەوێدا سنوورێک دیاری بکرێ، بە بۆنەی ئەم سنوورەوە ئێمە دەبێ دەیان ساڵ پێکەوە شەڕ بکەین، ملوێنان مرۆڤ دەبێ لەوێ ببنە قۆربانی، (بە بۆنی ئەوەوە کە) کە ئەم دەڵێ ئەم میترە خاکی کوردستانە، ئەو دەڵێ نەخێر ئازەربایجانە. ئێستا لە سەر مەسەلەی ورمێ، زۆر جار لە ئێمە پرسیار دەکرێ کە ئایا ورمێ کوردستانە یان ئازەربایجان؟ من دەڵم نە ئازەربایجانە نە کوردستانە، هی ئەو خەڵکەو میلەتەیە وا لەوێ ژیان دەکەن… فێدرالیزم ناتوانێ کۆتایی بە شەڕە ناوخۆییەکان بێنێ، بۆیە کۆنفێدرالیزم، باشترین رێگا چارە بۆ کێشەکانی ئێرانە… لە هەر نۆختەیەکی ئێراندا کورد بوونی هەیە، ئەگەر فێدرالیزممان هەبێ، لە گەڵ ئەو کوردانە چ دەکەین؟ … بۆیە ئێمە دەڵین سیستمی کۆنفیدرالیزمی دیمۆکراتیک، کە تەنانەت نموونەیەکە بۆ داهاتووی رۆژهەڵاتی ناڤینیش، کە وەکوو ئۆرووپای لێ بێ. ئێمە ئەمڕۆ لە ئێرانەوە دەس پێ بکەین، کە سنوورەکان لە سەر جێ خۆیان بمێنن، لە چوارچێوەی ئێراندا نەتەوەکانیش بە مافی خۆیان دەگەن، ناکۆکییە ناوخۆییەکانیش لە نێو دەچن، ئەم نەتەوانە ژیانێکی برایانەو یەکسان دەس پێ دەکەن.”

لە پێشدا ئاماژە بە شرۆڤەی حاجی ئەحمەدی سەرۆکی پژاک! لە سەر کۆنفێدرالیزم دەکەم. بەڕێزیان ئاماژە بە ئۆرووپا دەکا. کۆنفێدرالیزمێک کە لە ئۆرووپادا هەیە، لە نێوان دەوڵەتە سەربەخۆکاندا پێک هاتووە، نە لە نێوان نەتەوەکانی یەک وڵاتدا. کەوابوو کۆنفیدرالیزم لە نێوان نەتەوەکانی وڵاتێکدا، وەک ئێران کە هیچ سەربەخۆییەکیان نیە پێک نایە. بۆیە پێویستە سەرەتا سەربەخۆیی وەرگرن و دوایی لە نێو سیستمێکی کۆنفیدراتیودا کۆ ببنەوە. جێگای ئاماژەیە نەتەوەی سەربەخۆ سنووری دیاری کراوی هەیە. بەڵام پێڕەو و پڕۆگرامی پژاک-پەکەکە و قسەکانی بەڕێز حاجی ئەحمەدی دژی دیاری کردنی سنووری نەتەوەیین. دیسان ئەمە ناسیاسی بوون و سەر لێ شێواوی ئەو لقەی پەکەکە نیشان دەدا. بە پێی پێڕەو و پڕۆگرام داوای کۆنفیدرالیزم دەکا، بەڵام دژی دیاری کردنی سنووری نەتەوەییە، بۆ وێنە حاجی ئەحمەدی دەڵێ ئەگەر داوای دیاری کردنی سنووری نێوان ئازەری کورد بکەین ملوێنان کەس دەکوژرێن، لەم لاشەوە کۆنفیدرالیزمی کردۆتە ئامانجی خۆی! کۆنفیدرالیزم پێویستی بە دەوڵەتی سەربەخۆ هەیە، ئەوەش دەزانین کە لە دنیادا دەوڵەتێک کە سنووری دیاری کراوی نەبێ، هەبوونی نیە، هەر ئەو ئۆرووپایە کە بەڕێز حاجی ئەحمەدی ناوی لێ دێنێ، هەمووی خاونی سنوورە، بەڵام پژاک دژی دیاری کردنی ئەو سنوورەیە! کەوابوو لێرەدا پارادۆکسێکی گەورە دەبیندرێ، کە مرۆڤ تووشی سەر لێشێواوی دەکا.

ئەم بەرنامەیە کە پژاک-پەکەکە گرتوویەتە پێش، هیچ پێویستی بە زەحمەت و تێکۆشان و بە کوشت دانی لاوانی کورد نیە، چون هەر ئەو داوایەیە کە فارسە شۆڤێنییەکانیش داوای دەکەن. ئەوان دەڵن “ئێران بۆ هەموو ئێرانییەکان”، ئیتر جۆغرافیای نەتەوەیی و سنووری نەتەوەیی کە بۆنی سەربەخۆیی خوازی لێ دێ، نابێ بێتە ئاڕاوە. چون یەکپارچەیی ئێران دەخاتە مەترسییەوە. پژاک ئەم مەترسییەشی چارە سەر کردووە. واتە پژاک-پەکەکە خەبات دەکا بۆ ئەوەی شتێک بە نێوی جۆگرافیایی نەتەوەیی نەیتە ئاڕاوە، چون جۆغرافیای نەتەوەیی سنووری هەیەو بە بێ سنوور مانایەکی نیە. واتە خوێنی لاوانی کورد بۆ دژی دیاری کردنی سنووری کوردستان دەرژێ! راست بە پێچەوانەی ویستی نەتەوەیی و هەموو شۆڕش و راپەڕینەکانی کورد. یانی لاوانی کورد دەبێ خۆیان بە کوشت بدەن بۆ ئەوەی سنووری نەتەوەییان دیاری نەکرێ! ئەمە جگە لە ویستی دوژمنانی کورد چی دەتوانێ بێ؟  شۆڤێنیزمی زاڵ بە سەر ئێرانیشدا هەر ئەوەی دەوێ، کە شۆڕشی کورد ببێتە شۆڕشێکی رێفۆرم خواز و دژی دیاری کردنی سنووری نەتەوەیی کوردستان.

هەموو ئەو هات و هاوارە، هەمووی ئەو شەهیدانە کە بۆ سەربەخۆیی کوردستان دران، هەموو ئەو کاولکارییە، بە فیتێکی ئۆجەلان هاتۆتە سەر کۆنفێدرالیزمی دیمۆکراتیک، کە دژی دیاری کردنی سنوورەکانی کوردستانیشە، شتێک کە شۆڤێنیستترین لایەنە فارسەکان تەبلێغی بۆ دەکەن، واتە مافی شارۆمەندی. ئەو کەسانەی وا رۆژگارێک خەبات بۆ خۆدمۆختارییان بە خەیانەت دەزانی و بە شتێک کەمتر لە سەربەخۆیی ملیان نەدەدا ئەمڕۆ راشکاوانە لە بەرنامەو ئەساسنامەکەیاندا دەڵن:

“١٤- مرزهاي جغرافياي سياسي ايران در پروسه ايجاد کنفدراليسم دمکراتيک شرق کردستان تغيير نيافته و به عنوان مانع نيز تلقي نمي‌گردند. بلکه مرزهاي موجود به مثابه پلي ارتباطي ميان تمامي کردها محسوب مي‌شوند.”

بەڵام بۆ گەیشتن بە خواستی رێفۆرم و چاکسازی لە یاسای بنەڕەتی کۆماری ئیسلامی، دەبێ رێفراندوم و پارلەمانێک کە یاسای نوێ دیاری دەکا، بوونیان هەبێ. چون یاسای نوێ لە پارلەمان دادەنرێ. بە هۆی ئەوەوە کە یاسای بنەرەتییە، خەڵکیش دەبێ لە رێفراندۆمێکدا، پەسندی بکەن. هەموو بەندەکانی بەرنامەو ئەساسنامەی پژاک-پەکەکە کە لە سەر ئەساسی رێفۆرمی یاسای بنەڕەتی کۆماری ئیسلامی دانراوە.لە هەموو بەندەکانی پێڕەو و پڕۆگرامەکەیاندا داوای دیمۆکراتیزە بوونی کۆماری ئیسلامی دەکەن، بۆیە جێبەجێ بوونی بەرنامەو ئەساسنامە پژاک بەستراوەتەوە بە هەبوونی پارلەمان و رێفراندۆم. بەڵام دا بزانین لە ئێراندا بە پێ یاسا پارلەمان تا چەندە دەسەڵاتی هەیە؟ کی فەرمانی رێفراندۆم دەدا؟ شێوەی رێفراندۆمەکەش چۆنە؟ لە ئەساسدا لە کۆماری ئیسلامی رێفراندۆم بۆ چی دەکرێ؟ وڵامی هەمووی ئەم پرسیارانە لە یاسای بنەڕەتی کۆماری ئیسلامیدا هاتوون، کە بەم شێوەیەیە:

“اصل ۷۲

مجلس شورای اسلامی نمی‌تواند قوانینی وضع کند که با اصول و احکام مذهب رسمی کشور یا قانون اساسی مغایرت داشته باشد. تشخیص این امر به ترتیبی که در اصل نود و ششم آمده بر عهده شورای نگهبان است.

اصل ۹۳

مجلس شورای اسلامی بدون وجود شورای نگهبان اعتبار قانونی ندارد مگر در مورد تصویب اعتبارنامه نمایندگان و انتخاب شش نفر حقوقدان اعضای شورای نگهبان.

اصل ۹۴

کلیه مصوبات مجلس شورای اسلامی باید به شورای نگهبان فرستاده شود. شورای نگهبان موظف است آن را حداکثر ظرف ده روز از تاریخ وصول از نظر انطباق بر موازین اسلام و قانون اساسی مورد بررسی قرار دهد و ینانیه آن را مغایر ببیند برای تجدید نظر به مجلس بازگرداند. در غیر این صورت مصوبه قابل اجرا است.

اصل ۱۷۷ – بازنگری در قانون اساسی

بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در موارد ضروری به ترتیب زیر انجام می‌گیرد. مقام رهبری پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام طی حکمی خطاب به رییس جمهور موارد اصلاح یا تتمیم قانون اساسی را به شورای بازنگری قانون اساسی با ترکیب زیر پیشنهاد می‌نماید:

1. اعضای شورای نگهبان.
2. روسای قوای سه گانه.
3. اعضای ثابت مجمع تشخیص مصلحت نظام.
4. پنج نفر از اعضای مجلس خبرگان رهبری.
5. ده نفر به انتخاب مقام رهبری.
6. سه نفر از هیأت وزیران.
7. سه نفر از قوه قضاییه.
8. ده نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی.
9. سه نفر از دانشگاهیان.

شیوه کار و کیفیت انتخاب و شرایط آن را قانون معین می‌کند. مصوبات شورا پس از تأیید و امضای مقام رهبری باید از طریق مراجعه به آراء عمومی به تصویب اکثریت مطلق شرکت‏کنندگان در همه‏پرسی برسد. رعایت ذیل اصل پنجاه و نهم در مورد همه‏پرسی “بازنگری در قانون اساسی” لازم نیست. محتوای اصول مربوط به اسلامی بودن نظام و ابتنای کلیه قوانین و مقررات بر اساس موازین اسلامی و پایه‏های ایمانی و اهداف جمهوری اسلامی ایران و جمهوری بودن حکومت و ولایت امر و امامت امت و نیز اداره امور کشور با اتکاء به آراء عمومی و دین و مذهب رسمی ایران تغییر ناپذیر است.”

 هەر وەک پێشتر ئاماژەم پێدا دەر کردنی بڕیاری رێفراندۆم لە ئەستۆی رێبەری نیزامە. کەوابوو هیواو ئاواتی ئەو کەسانە وا لە سەر رێفۆرمی یاسای بنەڕەتی کۆماری ئیسلامی، لە رێزەکانی پژاک-پەکەکەدا چەکیان هەڵگرتووە، بۆتە بلقی سەر ئاو. چون یاسای بنەڕەتی کۆماری ئیسلامی رێگە بە هیچ چەشنە رێفۆرمێک نادا. چون لە بنەڕەتدا سیستمگەلێکی ئیدئۆلۆژیک و کلاسیکی داخراو، وەک خۆدی پژاک-پەکەکە و کۆماری ئیسلامی بەرگەی رێفۆرم و دیمۆکراسی ناگرن و لە یەکەمین هەنگاودا تیکە تیکەو پەرش و بڵاو دەبنەوە. ئەوە جیا لەوەیە کە هێزێکی چەکدار ناتوانێ داوای رێفۆرم لە یاسای بنەڕەتی بکاو بەرنامەی رێفۆرمیستی هەبێ.

لە کۆتاییدا پێویستە بەوە ئاماژە بکرێ کە سیاسەتێکی شاراوە، دەیەوێ جووڵانەوەی کورد لە شێوە جووڵانەوەیەکی جیددییە بۆ شانۆگەری بگۆڕێ. واتە ئەو سیاسەتە دەیەوێ جووڵانەوەی کورد، لە لایەکەوە بۆ جووڵانەوەی رێفۆرمیستی رژیم دابەزێنێ و لە لایەکی دیکەوە دژی دیاری کردنی سنوورە نەتەوەییەکانی کوردستان راوەستێ. تاکو کورد بەرە بەرە بزووتنەوەی شۆناسخوازی و مافخوازی لە بیر خۆی بباتەوە. شتێکی دیکە ئەوەیە کە هەر هەمان سیاسەت دەیەوێ گرووپگەلێک هاوشێوەی حەماسی فەلەستین لە کوردستان ساز بکا. تا بە کەیفی خۆی هەر کات ویستی شەڕ بکەن، هەرکاتیش نەیویست ئاشتی بکەن. واتە کاتی ئاشتی شەڕ بکا، وەک ئەوەی ساڵی رابردوو لە کاتی مان گرتنی شاری مەریوان چەند سەربازی هێزی ئینتێزامییان کوشت. کاتی شەڕیش سەنگەر چۆڵ بکا، وەک ئەوەی هاوینی رابردوو لە شەڕی قەندیل کردی، لە ناکاودا ئاگربەستی راگەیاندو بە شێوەیەکی سەر سووڕ هێنەر پاشەکشەی کردو چیای ئێستراتێژیکی جاسوسانی پێشکەش بە کۆماری ئیسلامی کرد.بە کۆرتی دەیەوێ حەماسی فەلەستین لە کوردستان دووپات بکاتەوە.

لینکی قسەکانی حاجی ئەحمەدی

GuGNSKBrwwQ

تکایه‌ بۆ بینینی به‌شی یه‌که‌م ئێره‌ کلیک بکه‌ن {jcomments off}