بحران در دولت ترکیە و پیامدهاى احتمالى آن بر جامعە کورد و روند صلح

در آخرین روزهاى پایانى سال ٢٠١٣ میلادى بحران جدید وجدى پیکر دولت ترک را لرزاند رسانەهاى گروهى ترک و خارجى پردە از یک اختلاس و پولشوى چندین میلیار یورویی برداشتند در این دزدى کلان اسامى شمارى از وابستگان درجە اول رهبران دولت ترکیە از جملە بلال اردوغان پسر نخست وزیر ترکیە بردە میشود.

حزب عدالت و توسعە کە در سال ٢٠٠٢ با شعار مبارزە با فساد مالى و ادارى توانستە بود توجە مردم را بە خود جلب کند و بر مسند قدرت دست یابد ، اینک خود در مرکز فساد مالى گستردەاى قرار گرفتە کە برون رفت از آن آسان متصور نیست.

حجم اختلاس چنان عمیق و گستردەاست کە شمارى از روزنامەهاى ترکیە آن را بعنوان بزگترین فساد مالى در تاریخ دولت مدرن میداند ترکها با این رانت خوارى کلان رکورد دزدى را از آن خود کردند ( بحث از ٨٧ میلیار یورو ).

اخراج ( استعفا ) ى چهار وزیر کابینە دولت ، اخراج صدها افسر پلیس و قاضى ، جابجاى هزارها کارمند ارشد و سادە و همچنین توبیخ و تنبیە ادارى شمارى زیادى از پرسنل دولت  در استانبول ، آنکارا و دیگر شهراى بزرگ و کوچک ترکیە … از جملە تأثیرات کوتاە مدت بحران جارى میباشند.

قابل پیش بینى است کە پیآمدهاى دراز مدت این بحران براى دولت اسلام گراى ترکیە بە مراتب بیش از تأثیرات کوتاە مدت باشند تا جائیکە رجب طیب اردوغان افشاى این رانت خوارى مالى را بە کودتاە قضات و پولیس علیە خود و دولت تحت رهبریش توصیف کردەاست.

حزب اسلامگراى عدالت و توسعە از سال ٢٠٠٢ کە بر کرسى قدرت نشست بحرانهاى متفاوتى را تجربە کردە اما بنظر میرسد کە بحران موجود کشندەترین آنها باشد.

حزب عدالت و توسعە استراتژى خود را بر این اساس قرار دادە بود کە مشکلات داخلى و خارجى ترکیە را بە صفر برساند اما اینک دولت اردوغان هم بە لحاظ داخلى و هم  از نظر خارجى با کوهى از مشکلات روبرو است کە فایق آمدن بر آنها کار حضرت فیل است.

تظاهرات خیابانى ، اعتراضات تند پارلمانى ، افشاگریهاى مطبوعات ….. موجبات بروز اختلافات در سطح رهبرى حزب عدالت و توسعە شدەاست و هر روز کە میگذرد درز این اختلافات هم بزرگتر میشود.

نشانەها از آن حکایت دارند کە عملیات ١٧ى سپتامبر ٢٠١٣ توسط طرفداران ( جنبش خدمت ) فتح اللە گولن مهندسى شدە باشد جنبش خدمت از بە قدرت رساندن حزب عدالت و توسعە در دوازدە سال گذشتە سهم بسزاى داشتە و از متحدین بل القوە و بخشا بل افعل آن محسوب میشد اما با این عملیات اردوغان و حزب تحت رهبریش را غافلگیر کرد جماعت گولن موریانەوار در ارگانها و سازمانهاى دولتى بصورت گستردە نفوذ کردەاند بعید بنظر میرسد کە اردوغان و حزبش بتوانند بر این جماعت مسلط شود زیرا جنبش خدمت یک چنبش اسلامى و نامرئى است تابلویی مشخصى براى رسیدن بە قدرت از خود ارائە نمیدهد اسلامى و نامرئى بودن است کە آن را آسیب ناپذیر کردەاست از سوى دیگر برخى ناظران سیاسى ترکیە اعتقاد دارند کە شمارى از رهبران طراز اول حزب حاکم از طرفداران و مریدان فتح اللە گولن میباشند و از وى سرمشق میگیرند.

با وارد شدن جنبش خدمت ( جماعت گولن ) بە صف اپوزسیون دولت ، آرایش نیروهاى سیاسى در ترکیە دگرگون خواهند شد بە این مفهوم کە از این بە بعد اردوغان و حزب عدالت و توسعە باید در شش جبهە با حریفان و دشمنان خود دست و پنجە نرم کنند.

جبهە اول ـ ملى گراهاى ترک میباشند کە هیچ نوع سازشى با دولت اسلام گرا با هژمونى اردوغان ندارند.

جبهە دوم ـ کوردها جبهە دوم را تشکیل میدهند اگر چە سوژە صلح تا حدودى فتیلە دشمنى کورد و دولت ترک را پایین کشیدە ، اما هنوز کە هنوز است دولت ترکیە در لیست دشمنان ملت کورد قرار دارد.

جبهە سوم ـ نیروهاى چپ میباشند کە دولت تحت رهبرى حزب عدالت و توسعە را مایە ننگ مملکت ترکیە توصیف میکنند ( نیروهاى چپ در ترکیە بر خلاف ایران و كشورهاى عربى از اعتبار و نفوذ اجتماعى فراوانى برخوردار میباشند ).

جبهە چهارم ـ دمکرات و تکنوکراتهاى سکولار هواخواە اروپا هستن کە در هر حالت با قوانین ، سیاست و دولتى اسلامى موافق نیستن و سرنگونى دولت اسلامگراى حزب عدالت و توسعە را آرزو دارند.

جبهە پنجم ـ علویها متعلق بە جبهە پنجم میباشند کە خود را در دوران دولت اردوغان مظلوم  میپندارند و از عملکرد و رفتار حکومت اردوغان در قبال حکومت علویها در سوریە ناراضى هستن ( جمعیت علوى تا ٢٥% از کل جمعیت ترکیە تخمین زدە میشوند).

جبهە ششم ـ و سرانجام جبهە ششم جبهە جدیدالتأسیس گولنیستهاست کە بطور یقین درد سر این جبهە جدید براى دولت اردوغان از سایر جبهەها بیشتر خواهد بود دولت حزب عدالت و توسعە را بصورت جدى بە چالش خواهد کشید.

لازم بە یادآورى است کە فتح اللە گولن همان شیخ سعید پیران خودمان است کە در سال ١٩٢٥ قیام کوردها را رهبرى کرد و بعدا توسط ترکها اسیر و بە دار آویختە شد این دو از یک مکتب دینى و فلسفە سیاسى الهام میگیرند ( فتح اللە گولن طى نطقى ویدیویی از شیخ سعید پیران تجلیل کردە و او را در مقام یکى از رهبران بزرگ دین اسلام معرفى نمودە است و قاتلانش را کفار ملعون دانستە کە خداوند هیچوقت آ نها را نخواهد بخشید ).

با توجە بە بحران پیش آمدە میتوان سە فرض براى آیندە اردوغان و حزب تحت رهبریش در نظر گرفت و بە تبع آن هم ، پیامدهاى بحران موجود را بر روى جامعە کورد پیشگویی کرد.

فرض اول ـ دولت اسلامگراى ترکیە سرنگون خواهد شد حزب عدالت و توسعە بر رهبرى اردوغان بە سرنوشتى مشابە حزب اخوان المسلمین و محمد مرسى درمصر گرفتار خواهند شد البتە پیش شرط تحقق پذیرى این فرض آن است کە انتخابات منطقەاى کە دو ماە دیگر برگزار میشود شهردار شهرهاى بزرگ همچون استانبول و آنکارا بە حریفان حزب حاکم واگزار شوند { در این حالت کوردها متضرر خواهند شد زیرا جانشین حزب عدالت و توسعە در بهترین حالت اتلاف ملى گرا و جمهورى خواهان و در بدترین حالت اتلاف ملى گراها با ارتش خواهد بود کە موقعیت کوردها بە چیزى مانند سال ١٩٨٠ بر میگردد }.

فرض دوم ـ حزب عدالت و توسعە بر مسند قدرت خواهد ماند اما اردوغان جاى خود را بە عبداللە گل خواهد داد { در این حالت هم کوردها ضرر خواهند کرد اما ابعاد خسارات بر جامعە کورد از حالت اول کمتر خواهد بود دلیل متضرر شدن جامعە کورد این است کە عبداللە گل اهل سازش است و با ملى گراهاى ترک سازش خواهد کرد در نتیجە روند صلح بە آرشیو تاریخ خواهد پیوست }.

فرض سوم ـ  در این فرض حزب عدالت و توسعە تحت هژمونى اردوغان در دولت خواهند ماند با این تفاوت کە موقعیت آنها تضعیف خواهد شد { اگر این حالت تحقق پیدا کند کوردها منتفع خواهند شد زیرا دولت ضعیف و کوردها  موضع برترى پیدا میکنند ، توازن نیرو بە نفع کوردها تغییر خواهد کرد در نتیجە میتوانند برنامەهاى خود را آسانتر بر دولت تحمیل کنند ، آقاى عبداللە اوجلان آزاد خواهد شد و روند صلح وارد فاز جدیدى خواهد گردید }.

حزب عدالت و توسعە زنگ خطر را شنیدە و پیامدهاى آن را لمس کردەاست سعى بر آن دارد کە در صورت شکست ، سرنوشت خود را با کوردها مشترک کند شامل طیار تحلیلگر و تئورسین این حزب کە خود هم کورد است طى تفسیرى از بحران موجود ، چندین بار بە درست بودن پیشگویهاى پارت کارگران کوردستان از بەوجود آمدن این بحران اشارە میکند این در حالى است کە پارت کارگران کوردستان بارها بە عدم مسئولیت پذیرى دولت اردوغان در قبال روند صلح و مطالبات کوردها اشارە کردەاست اردوغان و دولتش را مسئول کندى روند صلح دانستە است اما تئورسین حزب مذکور بسیار حرفەاى و آگاهانە این بخش از پیشگویهاى پ.ک.ک را نادیدە میگیرد.

 شوان پرور کە در سفر شهر امد ( دیاربکر ) آقاى بارزانى را همراهى کرد بە هنگام بازگشت طى مصاحبەاى با کانال روداو گفت ” آمنە خانم همسر اردوغان بە من گفت اگر اینها ( ملى گراهاى ترک ) بە قدرت برسند ما و شما ( حزب عدالت و توسعە و کوردها ) را از بین خواهند برد ” سخن همسر اردوغان را نباید فقط در یک گفتە عاطفى  زنانە خلاصە کرد بلکە باید بعنوان مبحث مهم در محافل نزدیک بە نخست وزیر و مقامات سطح بالاى حزب حاکم تفسیر کرد.

اندیشە  ” کوردها  در شکست شریک شوند ” در جامعە ترکیە قدمت طولانى دارد در جریان جنگ اول جهانى کە هنوز انقلاب ضد عثمانى بطور کامل پیروز نشدە بود  قلمرو ترکیە محدود و با جنگهاى خارجى هم دست بە گریبان بود ، کمال آتاتورک با ترفند سرنوشت مشترک ، کوردها را وارد جنگ با ارامنە ، روسها و یونانیها کرد و زمانیکە جنگها خاتمە و انقلاب پیروز شد ، قتل عام کوردها توسط ترکها جوان تازە بە قدرت رسیدە هم شروع شد.

در جریان بحران موسوم بە پارک گزە کوردها بسیار منطقى و سنجیدە بیطرفى خود را حفظ کردند و وارد گود اختلافات دولت با مردم نشدند اما بحران موجود بدلیل اینکە بحران دولت و در سیستم دولتى است ، بیطرفى جایز نیست و رهبرى سیاسى کورد در ترکیە باید در چار چوب برنامەهاى حساب شدە بە سیاستهاى تهاجمى دست بزند و کوشس نماید دولت تحت بحران را بە خواست و مطالبات کورد معترف نماید.

متأسفانە یکنوع هماهنگى از نظر موضعگیرى فى مابین پارت کارگران کوردستان و حزب عدالت و توسعە مشاهدە میشود این دو حزب بحران پیشآمدە را از سنگ اندازى دولت سایە در روند صلح و همچنین آن را با انعقاد قراردهاى گازى و نفتى دولت ترک و حکومت اقلیم کوردستان تعریف میکنند.

شرایط جدید در ترکیە جدى است در صورتیکە رهبرى سیاسى کورد نقش خود را خوب بازى کند میتوان منافع ملت کورد را در آن دید در ماهاى گذشتە پارت کارگران کوردستان با ابتکار ماهرانە حزب دمکراتیک خلقها را تأسیس کرد تا پلى باش بین جامعە کورد و نیروى چپ و دمکرات ترک و دیگر خلقهاى ترکیە. شایع است کە پ.ک.ک در پى تأسیس ( کوپى ) حزب عدالت و توسعە اما بە کوردى براى کوردستان است پارت کارگران کوردستان در گذشتە ثابت کردە کە از سازماندى مردم و پایەگذارى سازمان و ارگان هاى سیاسى از توان و خلاقیت فراوانى برخوردار است. اکنون حزب صلح و دمکراسى ، حزب کنگرە جامعە دمکراتیک و حزب دمکراتیک خلقها بسیار حساب شدە پارت کارگران کوردستان ( پ.ک.ک ) را در مبارزە همراهى میکنند. مبارزە ملت کورد هماهنگ در شکلهاى متفاوت پیش میرود فعالیت مداوم و مستمر رهبر و مبارزین کورد در زندانها ، پارلمانتاریستهاى کورد در مجلس ترکیە ، عامە مردم در کوچە و خیابانها و روشن فکران در مطبوعات و رسانەهاى گرو‌هى و همه و همه با هم موجب گردیدە تا جنبش سیاسى کورد در ترکیە بە قدرتى بزرگ تبدیل شود.

نباید انکار کرد کە با وجود تمام پیشرفت و دستآوردها ، هنوز هم کە هنوز است جنبش سیاسى کورد در این بخش از کوردستان از ضعفهاى برخوردار است عدم وجود یک پلاتفرم سیاسى کە در آن خواست و مطالبات ملت کورد بطور شفاف و روشن منعکس شدە باشد یکى از ضعفهاى مزمنى است کە نە تنها روشن فکران کورد را نگران کردە ، بلکە اشک دوستان غیر کورد همچون پروفسور اسماعیل بشکچى را هم در آوردە است همین ضعف سبب گردیدە است تا رهبران سیاسى کورد گاهى اوقات نسنجیدە مطالبات ملت کورد را تا سطح بسیار پایین تقلیل دهند.

 

ع ـ شڕیف زادە ـ ٢١ى دى ٢٠١٤ میلادى ـ آلمان