آیا مسعود بارزانی می تواند ملاک مشروعیت خود را ھمچنان نگە دارد؟، عارف شیخ آحمدی

مسعود بارزانی سابقە یک دھە رھبری مشروع و قانونی بر اقلیم خودمختار کوردستان عراق را در کارنامە خود دارد، بعد از تمدید دو سال دیگر برای ریاست ایشان با توافق حزب متحدش اتحادیە میھنی کوردستان،

هم اکنون با اتمام آن مدت بر سر دو راهی تاریخی سختی قرار گرفتە کە یک راە آن بە کنارگیری از قدرت و راە دوم بە تعدیل قانون انتخابات و ادامە قدرت آفرینی ختم می‌شود.

از ھم اکنون بیشتر از دو ماە بە برگزاری انتخابات از نوع پارلمانی یا ھمە پرسی عمومی و تعیین ریاست اقلیم کوردستان عراق باقی نماندە است، اینک تب و تاب گروههای سیاسی کورد در کوردستان عراق برای انتخاباتی کە قرار است بە تعیین رھبر سلطە خودمختار کوردھا بر کوردستان آزاد شدە منجر گردد، تشدید شدە است. انتخاباتی کە برخلاف طرفداران و مخالفان آقای بارزانی ھنوز توانستە نشدە چگونگی و تاریخ دقیق برگزاری آن و اینکە از نوع پارلمانی یا ھمە پرسی مردمی باشد، روشن شود و در این روزھا بە دلیل ایام رخصت پارلمان کوردستان، بیشتر قضیەای رسانەای  شدە و قرار است از نیمە دوم ماە جولای شور و مشورت ھا در مورد نھایی شدن آن بە تصویب برسد.

 

شواهد حکایت از آن دارد که انتخابات آیندە برای حزب دمکرات کوردستان بە ریاست مسعود بارزانی و اتحادیە میهنی و گروە انشعابی آن یعنی فراکسیون گوران(فراکسیون تغییر) کە در 24 سال گذشتە هموارە حاکمان مطلق اقلیم کوردستان عراق بودەاند، بە آسانی دورەھای قبلی نخواهد بود.

در این میان، نگرانی های حزب دمکرات کوردستان عراق بیش از گروه های دیگر است زیرا از یک سو حزب اتحادیە میهنی -شریک در حکومت-تصمیم گرفتە در انتخابات آیندە خود، برای تمدید و یا اصلاح قانون رھبری اقلیم کوردستان با بارزانی و حزبش ھمسویی نکند و از ساپورت کردن وی دست بردارد و تا جایی کە برای آنھا ممکن است مانع رسیدن کاندید شدن مسعود بارزانی برای نیل بە مقصود شوند. از جانب دیگر حضور بارزانی در راس قدرت اقلیم کوردستان در هالەای از ابهامات سیاسی داخلی و خارجی قرار گرفتە است.

هر چند دمکرات ها، از رویە جدید سیاسی همپیمان دیرینشان – یعنی اتحادیە میهنی- نگرانند اما فراتر از آن ابهام در وضعیت تعیین ریاست اقلیم کوردستان است که دغدغه و نگرانی اصلی این حزب را تشکیل می هد.

طبق قانون حاکم بر اقلیم  کودستان عراق، هر نفر تنها 2 دورە 4 سالە حق ریاست کوردستان را خواهد داشت، با این حساب مسعود بارزانی- رئیس حزب دمکرات – کە دو بار و در سالهای 2005 و 2009 میلادی با کسب اکثریت مطلق آرا بە این سمت انتخاب شدە است، و در دو سال اخیر ھم با توافق احزاب کوردستانی و پارلمان توانست بر کرسی ریاست اقلیم کوردستان باقی بماند، اکنون انتخاب ایشان با چالشی عظیم روبەروست.

واقعیت آن است کە در حال حاضر افکار عمومی اقلیم کوردستان عراق شخصیتی همچون مسعود بارزانی را کە سابقە بیش از نیم قرن فعالیت سیاسی و ملی در کارنامە خود دارد، بعنوان تنها محبوب در کسوت رھبری اقلیم می پذیرند و مردم کوردستان ردایی جز ریاست را بر قامت رعنای ایشان کوتاه می بینند، معنای این انتخاب بین صفر و یک است برای بارزانی و حزبش، یا ماندن در مقام ریاست اقلیم یا کناره گیری از قدرت سیاسی.

با این منوال و پس از کم رنگ شدن شخصیت جلال طالبانی بە دلیل کھولت سن و بیماری برخی تحلیلگران سیاسی کوردستان مسئلە جایگزینی بارزانی را “بدون رقیب جدی” قلمداد می کنند.

 اما این امر هر چند محال نیست ولی بسیار دشوار می نماید ھمسر و فرزندان طالبانی کە بر اریکە قدرت سیاسی-حزبی سوار شدەاند با تدوام ریاست بارزانی موافقت کنند. اگرچە از یک سو بارزانی از حمایت کامل برخی از کشورهای منطقە مانند عربستان سعودی و ترکیە برخوردار است، اما رژیم ولایت فقیە ایران و برخی قدرتھای بزرگ منطقەای و جھانی از سوی دیگر بە دلایلی ھمچون دفاع سرسختانە از خواست ملی کوردھا و داشتن مواضع سرسختانە با دولت مرکزی کما فی سابق و صحبت از تشکیل دولت مستقل کوردستان، ظاهرا امکان حضور مجدد وی در پست ریاست اقلیم کوردستان را نمی دهند. همچنین نباید فراموش کرد که، اکثریت عربهای شیعە عراق به طور کلی چندان از سابقه و سیاست های واقع گرایانە بارزانی دل خوشی ندارند.

اخیرا بعد از تحرکات جدید حزب دمکرات کوردستان ایران، رژیم ولایت فقیە ایران می کوشد از طریق فشار بر اتحاد میھنی کوردستان و برخی دیگر از احزاب کوردستان عراق، نوعی واکنش مخرب را از طریق رسانە ھای عمومی کورد و ترغیب مردم بە شورش و نارضایتی ھمگانی در مقابل کاندید شدن دوبارە آقای بارزانی باعث گردد، ھمچنانکە رژیم ایران در سال2010 در جریان اعتراضات میدان سرای سلیمانیە کوشید از طریق فرستادن تیمھای تروریستی و احزاب وابستە بە خود ھمچون برخی احزاب اسلامی کوردستان و فراکسیون گوران بە دخالتھای مستقیم خود در امور داخلی کوردستان عراق ادامە دھد.

بە نظر برخی کارشناسان مسائل سیاسی خاورمیانە راھکار انتخاب پارلمانی برای مسعود بارزانی و حزبش بە تضرر آنان می انجامد و قطعا مبادرت به این اقدام برای آنها فرجام نیکی نخواھد داشت، زیرا از هم اکنون احزاب رقیب از هر راهی می کوشند جلو ریاست دوبارە وی در اقلیم کوردستان را سد کنند.

ابزار مھم اما غیر مستقیم احزاب مخالف، در صورت شکست انتخابات پارلمانی زور “آزمایی خیابانی” است، این احزاب تا حدودی نیز توانایی این کار را دارند. 5 سال پیش توانستند هزاران تن از مردم کوردستان را در جای جای اقلیم بە مدت دو ماە بە صحنە بکشانند.

تکاپوی مخالفان بارزانی برای برگزیدن راە حل اول(پارلمانی) هم اکنون آغاز شدە است، دیدارھای آشکار و مخفیانە اتحادیە میھنی و فراکسیون گوران با برخی چھرەھای برجستە مخالف بارزانی و احزاب اسلامی در روزهای اخیر شدت گرفتە و از مخالفین ریاست تکراری بارزانی می خواھند با تمدید و تعدیل مدت ریاست بارزانی بر اقلیم کوردستان مخالفت کنند.

کار بە جایی کشید کە احزاب و شخصیتھای مخالف آقای بارزانی با دعوت رسمی کنسول رژیم ولایت فقیە را ھم در نشست چند روز پیش پارلمان کوردستان جای دھند و بار دیگر ھمسویی خواستەھای خود را با سیاستھای رژیم مداخلەگر ایران نشان دھند.

در عین حال شرایط نامساعد سیاسی و عدم ثبات در منطقە و خاورمیانە، بهانە حزب دمکرات کوردستان عراق است کە برای تداوم قدرت بارزانی می کوشد، اما در روزھای گذشتە فراکسیون گوران، بە همراە اتحاد میھنی و اتحاد اسلامیون کوردستان، نە تنها با ریاست بارزانی مخالفت می کنند، بلکە کاندیدا شدن مجدد وی را نیز خلاف قانون دانستە و آنرا تشکیل یک دیکتاتوری کورد نامگذاری می کنند.

احزاب مخالف آقای بارزانی گزینه پیش روی انتخاب پارلمانی واستفادە از قانون اکثریت و اقلیت را حربە ای جدید و بھتر برای مقابلە با خواست مسعود بارزانی می دانند.

اگر چە این تصمیم احزاب مخالف می تواند تا حدودی نتیجە یک باخت بزرگ را برایشان رقم بزند، اما از سوی دیگر امکان برتری یابی خود و سد کردن خواست حزب بارزانی کە در طی سالھای اخیر از محبوبیت مردمی برخوردار بودە ھم برایشان وجود دارد، بە ھمین دلیل تقبل کردن چنان ریسک سیاسی بزرگی بە تجربە کردنش می ارزد.

موفقیت این اقدام مخالفان بارزانی ضربە سنگین و سختی بە مبارزات دھەھا سیاست خانوادە بارزانی برای پیشبرد دمکراسی و تشکیل دولت-ملت کورد در منطقە خاورمیانە خواهد زد و یقینا تمام سابقە سیاسی مسعود بارزانی را زیر سوال خواهد برد، زیرا اصرار فراوان بارزانی ھم برای بودن در پست ریاست اقلیم کوردستان بعنوان خودزنی خطرناکی  پیامدھای بدی برای حزب دمکرات کوردستان عراق در پی خواھد داشت، چرا کە در گذشتە تنها حاکمان دیکتاتور و مستبد کە نمونە آنها در خاورمیانە کم نیستند، قانون انتخاباتی را تغییر دادە و راە را برای ھموار کردن انتخاب شدن چندین بارە خود فراهم کردەاند.

ھیچ شکی در محبوبیت سرشار بارزانی در میان اکثریت مردم کورد در اقلیم کوردستان نیست، بارزانی کە در طی 10 سال اخیر سکان دار اقلیم آزاد کوردستان است، تا حدودی در وظایف خود موفق بودە و تحرکات سیاسی داشتە و در پیشبرد اھداف ملی گرایانە کوردھا ھم نقش بسزایی داشتە است و می توان گفت به راستی نمایندە تمام عیار برای مسالە کورد و تشکیل دولت کوردستان در مجامع بین المللی بودە و در زمینە دیپلماسی و تقویت روابط با کشورهای غربی و عربی، امتیازات شخصیتی دو چندان برای خود کسب کردە است.

مسعود بارزانی و حزب ذی نفوذش با انجام اصلاحات سیاسی و اداری، گسترش مناسبات بازرگانی، مواضع سرسختانە ایشان در قبال دولت مرکزی عراق، موفقیت در عرصە اقتصاد به ویژه در موضوع نفت و گاز و پیشرفت و نھایی شدن خط لولە معروف بە “باماکو”، همە اینها بخشی از کارنامە بارزانی در دھە گذشتە است که وی را از شخخیتی حزبی بە شخصیتی بدون رقیب برای ریاست اقلیم کوردستان تبدیل کردە است، اما با وجود همە این اقدامات و با محبوبیت غیر قابل انکار وی، باز هم اگر بارزانی در بە دست گرفتن قدرت ریاست اقلیم بصورت مصرانە عمل کند، گمانی نخواھد بود کە بە شکل دیگری فعالیت های وی در تاریخ سیاسی و ملی کورد انعکاس خواھد یافت.

با ذکر این نکتە کە در گذشتەهای نە چندان دور برخی رهبران مردمی  جهان در اوج قدرت و محبوبیت و مشروعیت سیاسی و اجتماعی از قدرت کنار رفتند که از میان می توان به رهبرانی همچون نلسون ماندلا در آفریقای جنوبی اشاره کرد. بارزانی نیز می تواند با بهرە گیری از این مدل، محبوبیت خود را دو چندان کند و برای نسلھای بعدی ملت کورد ھم بعنوان”رھبر کاریزماتیک” عصر جدید قلمداد گردد.

در علم سیاست و با توجە بە مقارنە کردن وضعیت کنونی ایشان، اصل اینکە کە “مردان سیاسی هرچه در قدرت قدیمی تر می شوند از اعتبار و مشروعیت آنان ھم کاسته می شود”، صدق خواھد کرد.