حیزبی دیموکرات و فڕۆکەوانە بە دیلگیراوەکەی ناوچەی مەنگوڕایەتیی مەهاباد، قادر وریا

ماوەیەک لەمەوبەر خەلەبانێکی هێلیکۆپتێر لە وتووێژێکی تەلەڤیزیۆنیدا، کوتی لە کوردستان (لە کاتی شەڕی کۆماری ئیسلامی لە گەڵ خەڵکی کوردستان)گۆشتی فڕۆکەوانێکیان بە ٥٠٠میلیۆن تمەن دەکڕی!!

مەبەستیشی ئەوە بوو کوردەکان ئەگەر فڕۆکەوانێکیان دەست کەوتبا، بە نرخێکی گران بە عێراقیان دەفرۆشت. من ئەو کات کە ئەو درۆ شاخدارەی ئەو کابرایەم بیست، کەوتمەوە بیر ڕووداوی بەربوونەوەی فڕۆکەوانێکی ئێرانی لە ناوچەی مەنگوڕایەتیی مەهاباد لە هاوینی ١٣٦٢(١٩٨٣). ئەو فڕۆکەوانە کە فڕۆکە شەڕکەرەکەی بە هۆی فڕۆکەکانی عێراق پێکرابوو، لە ئاسمانی ناوچەی شاخاویی نێوان مەهاباد پیرانشار و نەغەدە بە “کورسیی خۆ هەڵداشتن” خۆی فڕی دەداتە خوار. فڕۆکەوانەکە کە وادیارە لە کاتی پێکرانی فرۆکەکەیدا زیانی پێگەیشتبوو، لە کەوتنە خوارەوەبە سەر شاخ و رەوەز و بەردەڵانی ناوچەی مەنگورایەتیدا بە توندی بریندار و تێک شکابوو. ئەو فڕۆکەوانە بریندارە کەوتە دەست  پێشمەرگەکانی حیزبی دیموکرات کە کۆنترۆڵی ناوچەکەیان بەدەست بوو. بەڵام حیزبی دیموکرات نەک هەر بە عێراقی نەفرۆشت و وڵامی داواکاری و چاوەڕوانیی دەوڵەتی عێراقی لەم بارەیەوە نەدایەوە، بەڵکوو لەو پەڕی بێ ئیمکاناتیی خۆیدا، هەوڵی تیمارکردنی برینەکان و هەڵبەستنەوەی ئەندامە تێکشکاوەکانی ئەو خەلەبانەی دا، وەک میوانێک هەڵسوکەوتی لە گەڵ کرد و دوایەش بەڕێزەوە ناردییەوە لای بنەماڵەکەی. ئەوە لە کاتێکدابوو کە ئەو حیزبە و خەڵکی کوردستان بەرەورووی شەڕێکی نابەرامبەر لە گەڵ ئەو ڕێژیمە ببوونەوە و ڕۆژانە هێرشی نیزامیان دەکرایە سەر و شەهید و برینداریان دەدا و شار و گوندیان وێران دەبوو.

من لە ناوچەی سەرشاخانەوە چووبوومە سەردانی بەڕێوەبەریی گشتیی یەکیەتیی لاوان کە بنکەی لە “جانداران” بوو. نازانم کۆمیتەیەکی ناوچەی حیزب سەر بە شارستانی مەهاباد یا دەفتەری سیاسیی ژمارە یەک، بە بۆنەی ٢٥ی گەلاوێژی ئەو ساڵە( ٣٨ساڵەی دامەزرانی حیزب ) ڕێورەسمێكیان لە خوار ئاوایی جانداران پێک هێنا. (دەفتەری سیاسیی ژمارە یەک – مامۆستا حەسەنزادە و زیندەیاد کاک جەلیل گادانی، دوو ئەندامی دەفتەری سیاسیی ئەو کاتی حیزب بەڕێوەیان دەبرد.)  لەو مراسمەدا یادی بەڕیز کاک جەلیل گادانی قسەی بۆ بەشداران کرد. یەکێک لە ڕووداوەکانی ئەو ڕۆژە کە هەمیشە لە بیرم دەمێنێ، بەشداریی ئەو خەلەبانە کە لاقی هەر وا لە گێچ دابوو، لە مڕاسمەکەدا بوو. وادیار بوو چەند ڕۆژێک بوو هاوسەر و کیژۆڵەکەشیان هێنابووە لای و ئەوانیش سەیری مراسمەکەیان کرد. تەنانەت کچۆڵە خوێنشیرینەکەی ئەو خەلەبانە، چووە سەر سەکۆی مراسمەکە و گۆرانیی “نازی نازی، نازی، بە خوشگلیت مینازی”ی بۆ بەشداران کوت.

ئەم ڕۆژانە و دوای بڵاوبوونەوەی “دۆکۆمێنتاری”یەکەی دەزگا ئەمنیەتییەکانی کۆماری ئیسلامی لە سەر حیزبی دیموکرات و ڕێکخراوە سیاسییەکانی دیکەی کوردستان، دیسان کەوتمەوە بیری ئەو ڕووداوە. لە رابردووی بزووتنەوەی ڕەوای کوردستاندا، زۆر نموونەی ئاوا جوان هەن کە باشترین بەڵگەن بۆ بەرپەرچدانەوەی چەواشەکارییەکانی ڕێژیم. بەڵام نە ناوی خەلەبانەکەم وەبیر دەهاتەوە- رەنگە کاتی خۆیشی هەر نەمبیستبێ- نە سەرچاوەیەکم شک دەبرد بۆ ئاماژەکردن بەو رووداوە. ئەمشەو گوتم فایدەی نیە با بۆ خۆم قۆڵی لێ هەڵماڵم. بە خۆشیەوە لە سایتەکانی ئێراندا، سەروسۆراغی ئەو خەلەبانەم دەست کەوت. بۆم دەرکەوت ناوەکەی “محمد عبدالحسینی”یە. بابەتێکم دۆزییەوە کە بە سەرهاتی کەوتنەخوارەوەی ئەو فڕۆکەوانە و بەدیلگیرانی لە لایەن حیزبی دیموکراتی لە خۆ گرتبوو. سەرنجڕاکێش ئەوەیە کە سەرەڕای هەموو قایمەکارییەکی ئەو سەرچاوەیەی بەسەرهاتەکەی بڵاو کردوەتەوە بۆ ئەوەی قسەیەکی خێر بۆ حیزبی دیموکرات نەکرێ، گێڕانەوەی کابرای فڕۆکەوان شایەدیدان و بەڵگەیە لە سەر مرۆڤدۆستی و بە پرەنسیپبوونی ئەم حیزبە لە هەڵسوکوت لە گەڵ دیل و برینداری دوژمندا.

ئەم ڕووداوەشم بۆیە وەبیرهێنایەوە تا ئەم جۆرە نموونانە لە مێژووی خۆماندا تۆمار بکەین و لە کاتی پیویستدا بۆ بەرپەرچدانەوەی چەواشەکاری دوژمنانی خەباتی ڕزگاریخوازانەی خەڵکی کوردستان، کەلکیان لێ وەربگرین. سوپاسی ئەو کەسانە دەکەم لە بارەی ئەو رووداوە زانیاری و بیرەوەرییان هەیە و لە کۆمێنتدا بینووسن.

قادر وریا ٥/٢/٢٠٢١

عوسمان مامەش: ئەو خەلەبانە لە نەخۆشخانەی ۲۵ی گەڵاوێژ لە کانی زەرد بوو. لەوێرا بە سواری ئەسپ هێنایان لە سنجەڵێ و گرداسێی پیرانشار تەحویلی ئێمەیان دا لە لکی چواری هێزی ئاوارە و کومیتەی ناوچەی لاجان. ئێمەش بە عاڕەبە کە من یەکیک لەو پێشمەرگانە بووم لە ئاوایی گردەبن تەحویلی شووڕامان دا ئەوانیش تەحویلی پادگانی پەسوێ یان داوە.

ساڵە: دەڵێ 3 رۆژ منیان بەجێ هێشتووە، حیزب زۆریان  خزمەت کردووە. لە بەشی کۆتایی دا خۆیان زۆر بە بێحورمەتی وەریان گرتۆتەوە و حیزبی دێمۆکرات دەیان بەرابەر زۆرتر خزمەتیان کردوە. لە زۆربەی قسەکانی دا هەر دەڵێ حیزبی دێمۆکڕات. دیارە هەڵوێستی هاوڕێیان زۆر تەئسیری موسبەتیان لە سەر هەبووە.  بە گشتی قسەکانی خراپ نین.

لینکی ڤیدیۆی قسەکانی 

دەقی نووسینەکەی خەلەبانەکە

امیر خلبان محمد عبدالحسینی در بیان خاطره‌ای به روایت نحوه جانبازی و اسارتش به دست نیرو‌های حزب دموکرات کردستان پرداخت.

ه گزارش جهان نيوز، امیر جانباز خلبان «محمد عبدالحسینی» راوی کتاب «مهمان صخره‌ها» در جمع فرهنگیان در شب خاطره حوزه هنری با اشاره به خاطره خود از بازگشت دوباره به محل اسارت و دیدار با برخی از اعضای جدا شده حزب دموکرات کردستان خاطره این دیدار را اینطور روایت کرد:

«شرایط من در اسارت طوری نبود که بتوانم اطلاعات و اسم‌ها را در خاطرم نگه دارم، چون شرایط سختی داشتم. زمانی که قرار شد کتاب مهمان صخره‌ها را بنویسم، بسیاری از اسم‌‎ها و مکان‌ها را از یاد برده بودم. اسارت من در عراق اتفاق نیفتاد بلکه در ایران توسط حزب دموکرات به اسارت گرفته شدم و حدود پنج ماه این اسارت به طول انجامید. بعد از اینکه کتاب نوشته شد، می‌دانستم نواقص زیادی دارد.

اواخر کار کتاب بود که اتفاقی جالب افتاد. یکی از دوستانم که از خلبانان قدیمی بود و به شغل خواروبارفروشی روی آورده بود تصویری از خود با لباس خلبانی را در مغازه نصب کرده بود. یکی از مشتری‌ها که عکس را می‌بیند، سوال می‌کند که شما خلبان هستید؟ دوستم می‌گوید بله، می‌گوید من دنبال خلبانی به نام عبدالحسینی می‌گردم شما او را می‌شناسید؟ دوستم پاسخ می‌‎دهد بله از دوستانم است، آن شخص می‌گوید من همان کردی بودم که او را اسیر کردم و برای او دکتر معالج بردم و اگر امکانش باشد، می‌خواهم او را ببینم.

دوستم با من تماس گرفت، ماجرا را تعریف کرد و شماره آن فرد کُرد را به من داد. خیلی زود تماس گرفتم و فهمیدم این شخص «حمزه آریا» است؛ فردی که فردای اسارت برای من دکتر آورد. این موضوع را به فال نیک گرفتم و با خودم گفتم این فرد می‌تواند اطلاعات لازم را در اختیارم قرار دهد. با خانم صبوری نویسنده کتاب در این خصوص صحبت کردم که ایشان هم از موضوع استقبال کرد و به سراغ حمزه آریا رفتیم. در اولین دیدار موهای سفید شده و پای قطعش به چشمم آمد، گویا از نظام امان‌نامه گرفته و ساکن تهران شده بود. اطلاعات زیادی از او گرفتیم؛ مثل اسم افراد و نام مکان‌ها و برای رونمایی از کتاب هم ایشان را دعوت کردیم.

این ماجرا گذشت تا دو سال پیش در خانه بودم که ساعت 11 شب کسی تماس گرفت، آقایی با لهجه آذری اسم من را پرسید و گفت من از مخابرات تبریز تماس گرفتم، برادرم کتاب شما را خوانده و دنبال تلفن شما می‌گشته، من در مخابرات شماره شما را پیدا کردم و اگر اجازه دهید برادرم با شما تماس بگیرد. موافقت کردم و چند دقیقه بعد برادرش با من تماس گرفت، تعریف کرد زمانی که من اسیر بودم، او ژاندارم مهاباد بود و تمامی افرادی که در کتاب نام برده شده را می‌شناسد و دوست دارد با هم به منطقه برویم.

من هم از خداخواسته دوست داشتم بدانم جایی که با هواپیما فرود آمدم و اسیر شدم کجا بود مخصوصا که دوست داشتم چند خانواده‌ای که به من لطف زیادی داشتند را ببینم. خانواده‌ای به نام «کاک خدر» بود که خودشان را به خطر انداخته و من را از مهلکه‌ای نجات دادند که بعدا برایشان دردسر شد.

یک ماه پیش موفق شدم بروم هریس و با هم به مهاباد برویم. فرد کردی که من را با اسب جابه‌جا می کرد پیدا کردیم. تا من را دید جا خورد. گفتم برویم منطقه ای که با چتر فرود آمدم ببینیم. با ماشین جیپی که تهیه کردیم به منطقه رفتیم، وقتی محل را دیدیم تازه فهمیدم کجا بوده است، منطقه ای بسیار صعب العبور بود.

در کتاب به این موضوع اشاره کردم که ماموریت من در سال 62، زمانی انجام شد که عملیات والفجر 2 آغاز شده بود و پایگاه همدان ماموریت داشت پوشش هوایی به منطقه بدهد، علاوه بر این پوشش، باید مراقب شهر همدان هم می‌بودیم چرا که قبل از این به نمازجمعه شهر همدان حمله شده بود. آن روز قرار بود ساعت 11 پرواز کنیم اما چون باید هواپیمای تانکر هم می‌بود آقای انصاری تماس گرفت که هواپیمای تانکر بالا نیست شما زودتر بالا بیا که ما سوختمان تمام شده و باید برگردیم. با عجله سوار هواپیما شدیم و پرواز کردیم.

20 دقیقه اطراف همدان گردش کردیم و بعد به سنندج رفتیم، وقت برگشت به سمت کرمانشاه رادار خبر داد دو هواپیما در حال حرکت به سمت خاک ایران هستند. ما سریع گردش کردیم و در رادار مشاهده کردیم که دو هواپیما در ارتفاع 15 هزار پایی در حال حرکت به سمت خاک ایران هستند. فاصله زیادی با زمین داشتیم. کم کم دو گروه هواپیما نزدیک هم شدند. آن زمان تازه هواپیماهای میراژ وارد عراق شده بود و موشک‌های مجهزی داشتند. با نزدیک شدن ما به هواپیماهای عراقی ابتدا ما به سمت آن‌ها موشک شلیک کردیم.

رادار اطلاع داد که یکی از هواپیماها مورد اصابت قرار گرفته است، سریع به راست گردش کنید تا به سمت هواپیمای دوم بروید؛ اما اطلاع دادند که سریع ارتفاع را کم کنید که دو هواپیمای دیگر نزدیک ما هستند. اینها دو هواپیما را طعمه قرار می‌دادند تا دو هواپیمای دیگر را با رادار خاموش بفرستند و هواپیماهای ایرانی را هدف قرار دهند.

به سعید انصاری گفتم سریع برو، وقتی به حالت شیرجه قرار گرفتیم، یک موشک به هواپیما اصابت کرد. سعید یکی از قهرمانان جنگ بود که به شهادت رسید. هواپیما به سمت زمین شیرجه رفت و من در کابین بی‌هوش شدم. وقتی به هوش آمدم، دیدم هواپیما به شدت در حال سقوط است و داخل کابین را دود و آتش پر کرده. سعید را صدا کردم، اما جواب نمی داد. هیچ چیزی به ذهنم نمی‌رسید، چون موج به شدت من را گرفته بود. سیستم صندلی‌پران هواپیما دو دسته در بالای صندلی دارد که بین دو پا قرار دارد. چنگ انداختم و اهرم کشیده شد.

باز دوباره به علت فشار بی‌هوش شدم. ارتفاعی که به بیرون پریدم در ارتفاع 20 هزار پایی بود. صندلی در حال سقوط بود خواستم چتر را به صورت دستی باز کنم که چتر در 15 هزار پایی باز شد. صندلی و خلبان در حال پایین آمدن بودند و همین باعث شد استخوان ترقوه‌ام بشکند. در حال پایین آمدن بودم که دیدم دستم نیست و خونریزی شدیدی دارد. چتر به صورت افقی حرکت می‌کرد و من به داخل خاک ایران متمایل شدم.

چتر از بالای ارتفاعات رد شد از چادر چوپان‌ها گذشت و در ارتفاع سنگی من را به کوه‌ها کوبید و پای راستم هم خرد شد. کمی حالت منگی داشتم، کسی را با لباس کُردی دیدم که نزدیک من شد، اول من را گشت که اسلحه نداشته باشم. بعد سرم را از روی سنگ برداشت و روی پا گذاشت.

بعد از چند دقیقه چند نفر با اسلحه آمدند و من را گرفتند، می‌خواستند وسایل مخصوص خلبان را از من جدا کنند، اما بلد نبودند. من را کول کردند در حالی که تمام استخوان‌های بدنم شکسته بود. چند قدم من را می‌بردند کمی روی زمین می‌گذاشتند و دوباره بلندم می‌کردند. یکی با لباس کردی نزدیک شد، اسلحه گرفت که من را بکشد، اما دو نفر دیگر اسلحه را گرفتند و اجازه ندادند. وقتی پرسیدم شما که هستید و اینجا کجاست؟ گفتند اینجا کردستان است. خدا را شکر کردم در ایران هستم، پرسیدم یعنی در ایران هستم؟ باز گفتند اینجا کردستان است، پرسیدم خب نزدیک کدام شهریم، گفتند نزدیک مهاباد، به کردستان آمدی و کار با تو زیاد داریم.

بعد از چند دقیقه چند نفر از مسوولین حزب آمدند و خواستند خودم را معرفی کنم، خودم را معرفی کردم. یکی گفت شما آمده‌اید خلق کرد را بزنید، گفتم ما آمدیم برای دفاع در مقابل صدام. من را آمپول زدند. همین حمزه آریا که جوان بود بعد از دو روز به من خبر داد دکتر در حال آمدن است. شکسته بند محلی‌ای بود که خسته وارد چادر شد، اول نشست و سیگار کشید. بعد هم یک چایی خورد، دستی به سر و گردنم زد و گفت این خیلی کار دارد، بروید کارتن و چوب بیاورید.

خودش مقداری زرده تخم مرغ آورده بود. یک بطری نفت را خالی کردند و به دکتر دادند، خواست نفس عمیق بکشم و در بطری فوت کنم، نمی‌توانستم نفس بکشم، یک فوت کوچک کردم، گفت باید نفس عمیق بکشی، نمی‌توانستم، این‌بار کلت را روی سرم گذاشت و من از ترس مجبور شدم نفس عمیق بکشم و با این نفس یکی از استخوان ها سر جایش افتاد. کمی داروی محلی گذاشت.

شروع کرد به کشیدن دستم، می‌خواستم داد بزنم، چون دو نفر فک و صورت و دو نفر هم پای من را گرفته بودند و این هم فشار می آورد تا استخوان را جا بیاندازد. یک ساعت بدترین شرایط بر من گذشت و استخوان هم جا نیافتاد. با شال‌های دور کمرشان من را بستند. انقدر کارتن بستند که اسمم را محمد کارتنی گذاشتند. تنها جای سالمم دست راستم بود.

20 روز در ارتفاعات بودم و بعد از 20 روز من را از بالای کوه به روستایی به نام «لموج» بردند. پدرم بعد از یک ماه و نیم فهمید زنده هستم، بعد از سه بار رفت و آمد به کردستان و صحبت با حزب دموکرات قرار شد بعد از بهبودی، من را آزاد کنند، از آنجا که سپاه حمله کرده بود و به فصل سرما خورده بودیم، جا نداشتند که مرا نگه دارند؛ بنابراین قرار شد من را در ازای آزادی چهار نفر آزاد کنند.»