دوو بـابـەتـی هـروژێـنـەر ، مەلا برایم مەجید پوور

ئـەوڕژانـە دوو بابەتی هروژێنەر گۆمە شڵەقاوەکەی کوردستانیان وا قوڕاو کرد کە ڕاست و دروستت بۆ لێک نابیتەوە . بازاڕی شەڕە فڕ و هـێرش و جنێوو گلە و گازندە و بێحورمەتی هـێـندە گەرم بـوو لـە قـەراغیشی پـیـاو خۆی بـۆ ڕانەدگیرا.

هەڵوێستی بێی لێ ورد بونەوە و بڕیار دان لە ڕوی سۆز و ئیحساساتەوە ، شەڕێکی ساردی دروست کرد بـوو کە ئـەوەندە داغ بـبوو دەستی پـیاوی دەسوتاند. یەکیان کتێبەکەی کاک مەسعود بارزانی و ئەوی تریان قسەکانی مەلا پاڵانی و ناسری ڕەزازی بووو . نەم دەویست بچمە ناو ئەو باسە بـەڵام دۆستی کۆن و هـێندێک تر ناسیاوی نەدیتوی نوێی لە ناوخۆی وڵات ڕا داوایان کرد شتێک لەو بارەدا بنووسم کە لـە ڕاستی لام نـەدابێی. بـۆیـە ‌هەوڵ دەدەم ئـەوەی بـەڕاستی دەزانـم عەرزیان بکەم و شێوەکەشی جۆرێک بێ مافی کەسایەتی کەس نەفەوتێنم و پەلاماری ئەم و ئەو ندەم. دەگەڵ ئەوەش بـۆچوونی خۆمە و هیچ پێوەندیەکی بە حیزبەوە نـیە و ڕەنگە بەدڵێ زۆر کەسیش نەبێ.

پێشەکی باسی کتێبەکەی کاک مەسعود دەکەم. هەرکەسێکی سیاسی بێ غـەرەز گوێی لێبگرێ و لێی ورد بێتەوە باش دەزانێ ئاهەنگی ئەو گۆرانیە نـاڕەوایـە لە کوێی دانراوە، بەستەوە گۆرانیەکانی کێی دایناوە و ئەو وشە و ڕستانە لە کوێوە دیکتە کراون. بە ڕونیش دەزاندرێ لە ڕوی ڕق و قین و غەرەزەوە کوتراون. دەکرێـی ئـەوەی پێـی ئـەسپـێردرابێ و ئـەنجـامی دابـێ، بـەڵام ئــێـمەش ویـژدان حوکممان پێدەکا بەرگری لە کەسایەتیەکانمان بکەین و بەرگریش مافێکی رەوایە کورت و پوخت بڵێین: هەرکەس شەهید قاسملوی ناسی بێ یـان نـوسراوەکانی دیـبێ دەزانێ ئەوەی کاک مەسعود کوتویە کەسێکیترە و ناوی لێناوە قـاسملوو!! مـن لـە نوسراوەیەکی تریشدا نوسیومە، مێژو نوسین کاری میژوو زانە، بیرەوەر نووس مـێژوو نووس نیە . مێژو نـووس لەو تێزە پەیـرەوی دەکا کە دەڵێ (ویـژدان تاکە دادگایـەکە ئیحتیاجی بـە قازی نیە.) بـەڵام بـیـرەوەری نووس زۆر جاران ئەسپی سەر کێشی ئیحساسات هەڵی دەدێرێ و خۆ بەزل زانانە خۆی دەکا بە فرشەتە و ئەوەشی کە نـایـەوێ بێبەزەیانە و بە ناڕەوا تاوانباری دەکا. لا باری چاکەکان بـە لای خۆیـدا دەخا. مــن ئـەوەم لـە کـردەوەد ا دیـوە، مەسەلـەیـەک بـۆ ئـێمەی پێشمەرگەی هێزی ئەفشینی نەغەدە هاتە پێشێ کە قیادەی ئەو دەم کارێکی زۆر باشی دەگەڵ کردین کە پێشتر مـن لـەو بـارەوە نـوسـیومـە . کەسێک لـە کتێبی بیرەوەریەکانی خۆیدا بە ناوی خـۆی نـوسیبوی کە دەتوانـم بـڵێم : ئێستاش نازانێ ڕاستی مەسەلەکە چی بوو!! پێغەمبەریش فەرمویە قـازی (٣ ) جـۆرن دویـان دەکەونە بەر لێپرسینەوەی خوا سەزا دەدرێن و یەکیان بـەهـەشتیە ( قـازی یـەکەم ئەوەیە کە نازانێ و بریار دەدا. قازی دوهەمیان دەزانێ بەڵام بـەڕاوژو بڕیار دەدا. قازی سێهەم کە دەچێتە بـەهەشتێ ئـەوەیە دەشزانێ و بـڕیـاری دروستـیش دەدا). تەنـانـەت لـەحنی قسەکانی سەبـارەت بـە ڕێبەری حیزبی دێمۆکڕات ڕق و قینی لێدەبارێ نەک رەخنەی سیاسی نەبوون بەڵکو ناتوانـرێ تـەنـانـەت وەک بابەتی سیاسییش ناوی لێ بنرێ. هەر کەس شارەزای ئەدەبیاتی ئاخوندە دەسەڵات دارەکان بـێ دزانێ کاک مـەسعود دروست ئـەوەی دەڵێ کە ئـەوان کتـویـانـە و ویستویانە. کاک مەسعود وەک وەکیلی بلا عەزڵی ئاخوندەکان سەبارەت بە شەهید قاسملو دواوە. شێوەی قسەکانی کاک مەسعود دەگەڵ شەهید قاسملوو بە جوانی دەریدەخەن کە شەهید قاسملوو زانستیانە قسەی دەگەڵ کردوە و کاک مەسعودیش زۆر ناشارستانیانە دەیان گێڕیتەوە. هەر چۆنێک بێ بـەڕای من قسەکانی کاک مەسعود نە سیاسین و نەمێژوشن و بیرەوەریەکە بە دنیایەک کەمبود و ڕقـ و قینەوە ناشیانە گێڕاویەتەوە. هەرکەسێک ئـە لـف و بـێـیی سیـاسی بــزانێ تێدەگا بـە مەبەست و غـەرەزێکی تایبەتی نـوسراوە و دەزانێ ئەسڵیان نیە و هەڵبەستراون. لە دەرونێکی پـڕ لـە ڕق و قینەوە کوتـراون. دوکتور قـاسملـو سیاسەتـمـەدارێکی زانـا و شارەزا بـوو دەتوانم بڵێم زۆرم نـەکوتـوە کە بـڵـێم: تـا ئـەو چرکەساتەش ئێمەی کورد سیاسەتوانێکی بەو تایبەتمەندیانەی ئەو مان نیە. هەر گیز لەڕوی غەرەزوو دەمار گرژیەوە قسەی نەدەکرد.

بابەتی دوهەم شەڕی مەلا و هونەرمەندە. لە پێشدا دەڵێم: کورد گەلێکی زیرەک و ئازاو بوێـرە، زو فیر دەبێ و زۆریش دەزانێ بـەڵام بە مەلا و ‌غەیرە مەلا و ڕۆناکبیر و هونەرمەنـدە و سیاسیە کانیشمانـەوە ، عەیـبی گەورەمـان ئـەوەیـە زوو هەڵدەچین و تووشی دەمار گرژی دەێین و بڕیاری هەڵنەسەگێندراو دەدەین. بەکورتی حوکم دەکەین دوایــە مـەسەلـەکـە تـاوو تــوێی دەکەیـن و جـارو بـارەش داوای لێبوردنیش دەکەین! ئەوە نـیە مەلا هـەرچی بە سەرزاری داهاتوە کتوویە و دوایـە داوای لـێـبوردن دەکا! ئەو هەڵەشەییەمان توشـی زۆر کێشەی لابەلای کردوین کە چارەسەر کردنیان گرانە و ئاسەوارەکانیان زۆر درەنگ پاک دەکرێنەوە .

مەلا پاڵانی بەڕای من بە تەواوی هەڵـەڕۆ بـووە و دەمار گرژیـەکەی گەیانـدۆتـە حاندێک کە بـە هـیـچ کلۆجەیەک دەگەڵ ڕاسپاردەکانی ئیسلام و ئەرکی ڕێبەر و پێشەوای ئایینی یەک ناگرێتەوە. بەجۆرێک قسەی دەکرد کە دەتکوت لە پشتەوە دەستی لە پشتی دەدەن! نامەوێ ئایەتان بە دوای یەک دا ڕیز کەم هەر ئەوەندە دەڵێم: قسەی ئەو بەناو مەلایە بە تەواوی دورە لە مەنتیقی ئیسلام. خوا بە پێغەمبەری فەرمووە: (بە جوانترین شیوە باس و وتووێژیان دەگەڵ بکەن ) نـەی فـەرمـەوە بە جوانی، بەڵکو فەرمـویەتی بە جوانترین. هەڵچون و خۆ بادان و سور هـەڵگەڕان و جێنێودان، ناحەزتریـن شێوەی قسە کردنـن کە تـەنـیا کەسانی زمـان شرو جنێو فرۆش و هـیچ نەزان دەیکەن. ئەوەی مەلا، نە وتارە و نە بەحس کردنە. جارێکیان پێغەمبەر دەگەڵ چەند سەحابەیەک لە مزگەوتێ دانیشتبو کابـرایـەک وەژور کەوت کووتی: ئیزنم هەیە پرسیارت لێبکەم؟ فەرموی بەڵێ فەرموو، کابرا پرسیاری زۆر ناشێرن وشەی زۆر ناحەزی بەکار هـێنا ! سەحابـەکان لـێی ڕاست بونەوە، حەزرەت فەرموی: (دانیشن ئەو کابرایـە لە من دەپرسێ نـەک لـە ئێوە. وڵامی پـرسیارەکانی داوە و کابـرای بـە ڕەزامەنـدی بـەڕێـ کرد. پـاشان ڕوی لە سەحابەکان کردو فەرموی: ئێوە و دوای ئێوەش بزانن کەسانی وا پەیدا دەبن دەڵێن خوا هەر نیە. ئێوە نابێ هـەڵ بکووتـنـە سەریـان کە بـۆ چـی واقـسەیـان کردوە، ئـەگەر دەزانـن وڵامـیـان بدەنەوە و پێێیان بسەلمێنن کە خوا هەیە، ئەگەر ناشزانن شەرم نەتان گرێ بـڵێن ئێمە ناتوانین وڵامـتان بـدەینەوە. ئـەگەر وڵامـیشتان داوە ڕەنگە کابـرا قبوڵی نەبێ. لەوێش نابێ پەنا بۆ زۆر بـەرن. بـڵێن ئـەوە وڵامی ئێمەیە و دەشتوانن قبوڵتان نەبێ .) کەوابوو ڕای من ئەوەیە نەک هەرئەو مەلایە هـەر پێشەوایەکی ئایینی و سیاسی ئەگەر لە زانست وعەقڵ و مەنـتیق و سەبرو لە سەرەخۆیی پەیـڕەوی نەکا پێشەوا نیە. زۆر تایبەتمەندی زاڵمانە. بە فەرمودەی خواش زوڵم خراپترین کردەوە و زاڵمیش خراپترین ئینسانە. خوا بە پێغەمبەری فەرمـوە (لـە دیـن دا زۆر نیە) و هەروەها فەرمویەتی (بـڵـێن دیـنـی خۆتـان بۆ خۆتان دینی خۆمـان بۆ خۆمان ) بـە هـەرحاڵ ئـایـینی ئـیسلام ئـەو چـەشنـە مەلایـانـە نـاحەزیـان کردوە ئەگینا ئیستا گەورەترین ئایینی عاسمانی دەبوو.

ناسری ڕەزازی هونەرەکەی جێگای ڕێزە و گومانی تێدانـیە . لـە بـاری ئـیـدە و ئایینیشەوە بە ڕای من ئازادە لە هەڵبژاردنی مەزهەب و ئاییندا، دەشتوانێ ئەسڵەن بڕوای بە دینیش نـە بێ و ئیسلامیش بـە غەڵەت بـزانێ‌! هـەر ئـەویش نیە دژی ئیسلام بێ . بەڵام دەگژ ڕۆهاتنی ئیسلام بۆ ئەو و ئەوانیتریش زۆر قـورسە و بـە تاقە کەسێک لە ناو ناچی.!! من سەرم سوڕماوە ئەوانە لافی ئازادی و دێمۆکڕاسی و بەشەر دۆستی و هیتر لێدەدەن ! بەکام مەنتیق هەموو شتێک بۆخۆیان ڕەوایە و لە خەڵکیتری قەدەغە دەکەن ؟! ئەگەر بڕوای بە دیکتاتۆریش هەبێ ئیسلام کاتێک دەڵێ { لە دیندا زۆر نیە } ئەوە قسەی خوایە هی مـن نـیە و زۆر ڕەد دەکاتـەوە. لە وەش زیاتر دیکتاتۆری چ ئایینی بێ وچ سیاسی هەر کەس بیکا تاوانـە . کاک ناسر خۆشی لە ڕوخانی شای دیکتاتۆردا بەشداری کردوە! جیا لەوەش لەئیسلام دا بۆهەڵبژاردنی هەردینێک ( ٣ )مەرجی سەرەکی هەن کە دەبێ ڕەچاو بکرێن ئەگینا خوا ئەو دینەی قبوڵ نیە .( ١) بلوغ ( ٢ ) عەقڵ ( ٣ ) ئازادی . مـرۆی ناباڵغ و شێت و مەجبور کراو هـیچ بڕیارێکیان ئیعتیباری شەرعی وقانـونیشی نـیە. دوپاتی دەکەمـەوە نەک هەر ناسری ڕەزازی بەڵکو هیچ کەس مافی ئەوەی نـیـە بێحورمەتی بـە پیرۆزیـەکانی لایــەنگرانی هـیـچ ئـایـین و ئیدەیـەک بـکا، ئەگەر کردی سروشتیـە ئی وەک خـۆی لـە ئـایین و ئـیدەکانـیتریـش دا هـەن و دروست ئـەوەی دەکەن کە ئەوکردویەتی شعرێکی فارسی هەیـە دەڵێ (مـن بـد کنم وتو بد مکافات دەهی پس فرق میان من و تو چیست بگو) . لـە کوتـایی قسەکانـم دا مـن ڕێـزم بـۆ ئازادی وئایین وهونەرهەیە وهیرش بۆ سەر باوەڕی خەڵک بە گوناح دەزانم بەڵام خۆم ناکەم بە نوێنەری خواولە سەر زەوی سەزای خەڵک نادەم !! ئیمانم بە عەقڵ ومەنتیق حورمەتی مرۆڤەکان هەیەو جنێووقسەی سوک و نێوو نرتکە لێک هـەڵدان بە مەنتیقی بێ مـەنـتیقان دەزانـم . ئـەو جـۆرە هەڵویست وبـەرخوردانـە، کێ بیان ڵێ وبیانگرێ، بـە هــیچ پـێوەرێـک خزمەتی مرۆڤ ناکاو لە ژانەسەر زیاتر بۆکەمەڵگا ومرۆڤایەتی چیتری پێنیە ونـاشیان بێ. دەنگی کاک نـاسریــشم پێخۆشـە وگوێی لـێـگرتـینیشیم پـێی گونـاح نـیـە و قسەکانیشی بەتەواوی ڕەد دەکەمەوە ! پێک هاتەی گەلی کـورد تـێـکەڵاوێـکـە لـە ئـیسلام ومەسیحی ویەهـودیو غەیرەدیـن، وەک مەزهەبیش ئـەوەنـدە زۆرن کە حیسابیان ناکرێ واش کراونەتە دژی یەکترکە بـە هـیچ جـور ئـیمکانی یـەک گرتویی وپێکەوە ژیانی هاوبەشیان یـان هەر نابێێ و ئەگەر هەشبێ بـە ژیـان حیساب نـاکرێی. بـۆیـە دوژمـنای گەلی کورد بـە هـەمـو هـێزیانەوە ڕاستەو خۆ یان ناڕاستەو خۆ ئەو ڕەوتە پەرە پیـدەدەن بـەکورد لـە کورد دەدەن و قازانجی خۆیانی لێدەکەن. دوایـین وتـە ئـەوەیـە : نـە مـەلا دروست ڕۆیـشتوەو نـە نـاسر ڕاستە ڕێی گرتـەوە ، هـەردوکـیان لایـان داوە ، بـەڵام هـەریـەکەی بـەلایـەکدا. تـۆزو خۆڵـەکەشی دەچـیـتە چـاوی خـەڵکی کـوردەوە . ئـەرکی مـرۆڤـە زانـاو تێگەیشتوو گەل دۆستە کانـە بـە پێی تواناودەرەتان بەرەو ڕوی ئەو لێدوانانە بێ بنەماو ئـاگر هەڵایسێنانە ببنەوە. ئـەوهەمـو ئـایـینـوو مەزەهـەبـە دژ بەیەکانەی لە کوردستان دروستکراون تـەنـیـا قـازانجی دوژمـنـیان تێدایە و چـیـتر. دەگەڵ ئەوەش بۆ خاوەنەکانیان جێی ڕیزن و ئیمەش ڕیزیان دەگرین . زۆر جار کتومە دیسانیش دەیـڵێمەوە کورد خەبـاتی بـۆ ئـیدەو ئایینێکی تایبەت نەکردوە ،خەباتی کورد بۆڕزگاری نیشتمان و گەلە بە هەمـو چێن و توێژەکانیەوە. لێمان تێکەڵ مـەکەن . دینی خۆتـان بـۆ خـۆتان و ئـازادی و کوردستانیش بۆ هەمومان.

زۆر بەداخەوە ئەگەر بەشیوەی ئەوڕۆ ، بە پێوەری جیاوازی مەزەهەبی وئیدەیی هەلسوکەوت بکەین نەک وڵات بەڵکو هیچ بنەماڵەیەکیش ئاسودەیی بەخۆیەوە نابینێ . بۆیە دڵسۆزان و لێزان وگەورەپیاوان دەبێ بۆ ژیانی پیکەوە حاوانەوەو هـاوکاریـو بۆ وەلانـانی شەری مەزهـەبی و ئیدەیی هەوڵ بـدەن و بـەتـونـدیش بەر پەرچی هەمو ئەوانە بدەنـەوە کە ئاگری کێشەو دوبـەرەکی هەڵدە گیرسێنن وگەل ونیشتمانی پێدەسوتێنن .جا ئەوانـە هەر کەس ولـەسەر دیـنو ئیدەیـەک بـن. خۆشەویستیش مەکەنە دەستە جیلەی ئاگر خۆشکردن. هیوادارم وڵامی دروستی داواکارەکانم دابێتەوە.

براتان مەلا ئیبڕاهیمی مەجید پور ٢٧ ڕێبەندانی ٢٧٢١ کوردی

 ١٦ / ٢ / ٢٠٢٢ زایینی