له‌ (شاملو)ی (بۆتێ) وه تا (شاملو)ی سوید، به‌شی 1، سەعی سەقزی

هۆی نووسینی ئه‌م چه‌ن دێڕه‌ ئه‌گه‌ڕێتۆ‌ بۆ ئه‌و نووسراوه‌ فه‌یسبووکییه‌ی (فه‌ریده‌ ره‌زایی):

{در آوار خونین گرگ و میش

دیگر گونه مردی آنک،

که خاک را سبز میخواست

و عشق را شایسته ی زیباترین زنان-

که این اش

به نظر

هدیتی نه چنان کم بها بود

که خاک و سنگ را بشاید.

قسمتی از شعر شاملو برای #فواد_مصطفی_سلطانی

نهم شهریور سالروز جانباختن رفیق فواد مصطفی سلطانی ست. وی از بنیان گذاران کومه له و چهره ی سرشناس جنبش کمونیستی ایران بود که در میان جاده ی سقز – مریوان در نزدیکی روستای بسطام در درگیری با نیروهای رژیم جمهوری اسلامی جان باخت.

یاد عزیزش را با ادامه راه پرافتخارش گرامی می داریم.}.

**

له‌و په‌راگرافه‌دا نووسراوه‌ (قسمتی از شعر شاملو برای فواد مصطفی سلطانی).

له‌ رێگای فه‌یسبووک و هه‌روه‌ها به ‌نووسراوه‌یه‌کی کورتی ئه‌نترنێتی داوام کرد له‌ (نووسه‌ره‌که‌ی) تا سه‌رچاوه‌ی ئه‌و هۆنراوه‌ ده‌سنیشان کات تا ئه‌گه‌ر خوێنه‌رێ ویستی بیخوێنێته‌وه‌ بتوانێ هه‌مووی ببینێت.

به‌داخه‌وه‌ داخوازییه‌که‌ بێوه‌ڵامیان بوو.

به‌ناچار له‌ (google)دا ‌ ئه‌و چه‌ن وشه‌م (در آوارِ خونینِ گرگ‌ومیش …) نووسی و ئه‌و باسه‌‌ هاته‌ به‌رده‌ستم:

در آوار خونین گرگ‌ومیش – سرود ابراهیم در آتش

 در اعدامِ مهدی رضایی در میدانِ تیرِ چیتگر

در آوارِ خونینِ گرگ‌ومیش

دیگرگونه مردی آنک،

که خاک را سبز می‌خواست

و عشق را شایسته‌ی زیباترینِ زنان

که این‌اش

به نظر

هدیّتی نه چنان کم‌بها بود

که خاک و سنگ را بشاید.

چه مردی! چه مردی!

که می‌گفت

قلب را شایسته‌تر آن

که به هفت شمشیرِ عشق

در خون نشیند

و گلو را بایسته‌تر آن

که زیباترینِ نام‌ها را

بگوید.

و شیرآهن‌کوه مردی از اینگونه عاشق

میدانِ خونینِ سرنوشت

به پاشنه‌ی آشیل

درنوشت.ــ

رویینه‌تنی

که رازِ مرگش

اندوهِ عشق و

غمِ تنهایی بود.

شاملو ئه‌و هۆنراوه‌ی ساڵی (1352) سه‌باره‌ت به‌ که‌سێ به‌ناوی (مهدی رضایی) نووسیوه.

{(مهدی رضایی) مه‌هدی ره‌زایی} کێیه‌؟

بۆ زانیاری سه‌باره‌ت به‌ (مهدی رضایی) و بکۆژه‌که‌ی با له‌و چه‌ن دێڕه‌ (فارسییه)‌ بڕوانین:

**

در اعدامِ مهدی رضایی در میدانِ تیرِ چیتگر

مهدی رضایی (۱۳۳۱، تهران – ۱۶ شهریور ۱۳۵۱، تهران) فعال سیاسی و از اعضای سازمان مجاهدین خلق در قبل از انقلاب ۱۳۵۷ ایران بود. وی پس از ۴ سال فعالیت مبارزاتی در ۱۶ شهریور ۱۳۵۱ پس از محکوم شدن به سه بار اعدام در دادگاه بدوی و تجدید نظر نظامی حکومت پهلوی، تیرباران گردید و لقب گل‌سرخ انقلاب گرفت.^[۱]

دستگیری

مهدی رضایی در سال ۱۳۳۱ در تهران به‌دنیا آمد و در کنار برادرانش احمد رضایی و رضا رضایی فعالیت‌های سیاسی را آغاز کرد و در شانزده سالگی به سازمان مجاهدین خلق ایران پیوست. وی در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۵۱، پس از اینکه قراری را در ساعت ۵ بعد از ظهر در میدان ژاله (شهدا) اجرا کرد، برای اجرای قراری دیگر از خیابان خورشید به طرف دروازه شمیران حرکت نمود. در اواسط همین خیابان یکی از اکیپ‌های کمیته مشترک به سرپرستی ستوان شهربانی «جاویدمند» به وی مشکوک شد. مهدی که وضع را عادی نیافت، درصدد فرار برآمد؛ لیکن مأموران او را تعقیب کردند و او هم به طرف آنان تیراندازی کرد. گلوله‌های وی به «ستوان علاء الدین جاویدمند» اصابت کرد و کشته شد؛^[۲] ولی خود مهدی توسط بقیه مأموران دستگیر شد.^[۳]

محاکمه

مهدی رضایی در دادگاهی علنی دفاعیه خود را اعلام نمود.

من در این‌جا به اتهام عشق به خلق و پیکار در راه خلق محاکمه می‌شوم. هدف ما فراهم‌آوردن چنان شرایطی است که همه انسانها تحت آن شرایط به آخرین حد کمال و انسانیت برسند… من در اینجا به اتهام عشق به خلق و پیکار در راه خلق محاکمه می‌شوم. بگذار رگ و پوست ما در راه خلق فدا گردد. تا ظلم هست مبارزه هست و تا مبارزه هست شکست و پیروزی هست؛ ولی سرانجام پیروزی متعلق به خلق است. این را من نمی‌گویم این را تاریخ می‌گوید…

اعدام

سرانجام در ۱۶ شهریور ماه ۱۳۵۱ در مطبوعات اعلام شد که مهدی رضایی، پس از محکوم شدن به سه بار اعدام در دادگاه بدوی و تجدید نظر نظامی، تیرباران گردید.^[۴] احمد شاملو در خاطره اعدام او در میدان تیر چیتگر شعری را سروده‌است.

**

به‌داخه‌وه‌ شاملو له‌و هۆنراوه‌دا ئاماژه‌ی به‌وه‌ نه‌کرده‌ (مهدی رضایی) به‌ دست حکومه‌تی په‌هله‌وی کوژراوه‌، هه‌روه‌ها له‌ هیچ ره‌سته‌یه‌کی ئه‌و هۆنراوه‌دا وشه‌یه‌ک نابینیت که‌ ئاماژه‌ بێت به‌ (مهدی رضایی).

– –

مه‌هدی ره‌زایی و فوئاد مسته‌فاسولتانی

مه‌هدی ره‌زایی

هه‌روه‌ک له‌ سه‌رۆ‌‌ نووسراوه‌، به‌ڕێز مه‌هدی ره‌زایی پاش چه‌ن ساڵ چالاکی به‌ دژی دیکتاتۆری په‌هله‌وی له‌ رۆژ (16 شه‌ریوه‌ری 1351) واته‌ (16/6/ 1351) له‌ مه‌یدانی چیتگه‌ر ئه‌کوژرێت.

فوئاد مسته‌فاسولتانی

به‌ڕێز فوئاد مسته‌فاسولتانی پاش چه‌ن ساڵ چالاکی سیاسی به‌ دژی دیکتاتۆری په‌هله‌وی له‌ ساڵی (1357) به‌ هێزی گه‌ل له‌ زیندان ئازاد ئه‌بێ و پاشان له‌ رۆژی (9/6/1358) له‌ جه‌نگێکی نابه‌رانبه‌ر له‌گه‌ڵ هێزه‌کانی ده‌وڵه‌تی ئێران واته‌ (کۆماری  ئیسلامی ئێران) له‌ کوردستان ئه‌کوژرێ.

له‌و ده‌ورانه‌دا که‌ مه‌هدی ره‌زایی و هه‌زاران مه‌هدی دیکه‌، هه‌روه‌ها فوئاد مسته‌فاسولتانی و هه‌زاران فوادی دیکه‌ له‌ زیندانه‌کانی په‌هله‌وی له‌ ژێر ئه‌شکه‌نجه‌ و لێپرسینه‌وه‌دا بوون، هه‌مه‌ چه‌شنه‌ (نووسراوه)‌ و (هۆنراوه‌ی) شاملو ئازادانه‌‌ چاپ ئه‌کرا و خۆیشی هاتووچووی ئوروپا … ئه‌کرد.

له‌ ده‌ورانی ده‌وڵه‌تی ئیسلامی ئێران که‌ فوئاد مسته‌فاسوڵتانی له‌ کوردستان ئه‌کوژرێت، (هه‌زاران فوئاد له‌ زینداندا ئه‌بن و رۆژانه‌ لیستی سه‌دان که‌سیان که‌ گولله‌باران ئه‌کران له‌ رۆژنامه‌کانی (کیهان و اطلاعات) چاپ ئه‌کرا، نووسراوه‌ و هۆنراوه‌ی شاملو ئازادانه‌ چاپ ئه‌بێت و خۆیشی هاتووچووی ئوروپا و ئه‌مریکا ئه‌کات.

به‌سه‌ر ئه‌و رووداوه‌ خوێناوییانه‌ی دوو سیستمی دیکتاتۆری ئێران ئایا ئه‌و هۆنراوه‌ی شاملو ئه‌ونده‌ گرنگ بووه‌ که‌ (داده‌ فه‌ریده‌ی) دۆست و هاوشاری خۆم‌ که‌ چه‌ندین ساڵ {(پێشمه‌رگه‌ی کۆمه‌ڵه)‌ و (حیزبی کۆمۆنیستی ئێران) و یه‌کێ له‌ به‌ڕێوه‌به‌رانی (رادیۆ ده‌نگی ژنان له‌ ستۆکهۆڵم) و به‌ڕێوه‌به‌ری (ئاسۆی به‌رابه‌ری له‌ ته‌له‌ڤیزیۆنی کۆمه‌ڵه‌) بووه‌، به‌و جۆره‌ بڵاوی کاته‌وه؟ ئه‌وه‌یش له‌ کاتێکدایه‌ که‌ ئه‌و هۆنراوه‌ی شاملو (7) ساڵ پێش کوژرانی (کاک فوئاد وه‌ک پێشمه‌رگه‌) نووسراوه‌‌.

ئه‌گه‌ر له‌و کاره‌ی ئه‌وان ورد بینیه‌وه‌ (فوئاد مسته‌فاسوڵتانی) ئه‌و فوئاده‌یه‌ که‌ شاملو په‌سه‌ندی بکا و هۆنراوه‌ی بۆ (نووسیبێت)، ئه‌و جۆره‌ بیرکردنه‌وه‌ هه‌م له‌باری ئینسانی و هه‌م له‌باری سیاسییه‌وه‌ نادروسته‌.

باره‌ ئینسانییه‌که‌ ئه‌وه‌مان پێئێژێ که‌ تاک تاکی مرۆڤ یه‌کسان و به‌رانبه‌رن.

باره‌ سیاسییه‌که‌یش فه‌رهه‌نگی نابه‌رابه‌ری و نایه‌کسانی له‌ کۆمه‌ڵگا ده‌سنیشان ئه‌کات که‌ که‌سێ ئه‌باته‌ ئه‌و پله‌‌ که‌ (میداڵ) بدات له‌ سینه‌ی که‌سێکی دیکه‌.

تێبینی: شاملو هۆنراوه‌یه‌کی (17) لاپه‌ڕه‌یی سه‌باره‌ت به‌ فوئاد مسته‌فاسوڵتانی نووسیوه‌، له‌ به‌شی دووهه‌می ئه‌م نووسراوه‌دا به‌پێی توانا ئاماژه‌ی پێئه‌که‌م.

26/10/2023

سه‌عی سه‌قزی قایشی

Sai.saqzi@gmail.com

‌