كام دەوڵەتی كوردی؟ فەرەیدون بێوار

لە دوای بەرپابوونی شۆڕشەكانی وڵاتانی عەرەبی (كە بە بەهاریعەرەبی ناسراوە)، دروست بوونی (دەوڵەتی كوردی) بۆتە جێی مشت و مڕی سیاسییە بیانییەكانو سەركردەكانی هەرێمی كوردستان.
بەتایبەتی نووسەران و رۆژنامەكانی ئیسرائیل چەندئاماژەیەكیان بۆ گۆڕینی جوگرافیی رۆژهەڵاتی ناوین و دروستبوونی دەوڵەتی كوردی خستۆتەروو،ئەوەشیان ئاشكرا كردووە كە لە ساڵی 2016 دەوڵەتی كوردی لە رۆژهەڵاتی ناوین دروست دەبێت.

سەركردەكانی هەرێمی كوردستانیش لەمڕووەوە دەستیان بە جم وجۆڵی سیاسی كردووە و ماوەی (2) دوو ساڵ دەبێت باس لە بەستنی (كۆنگرەی نەتەوەییكوردستان) دەكرێت، بە بەشداری پارتەسیاسییەكان و رێكخراوەكان و كەسایەتییەكانی هەرچوار پارچەی كوردستان، بۆ گەڵاڵەكردنی كارنامە و نەخشە رێگەیەك بۆ چۆنییەتی چارەسەركردنی پرسی كورد و یەكخستنی ناوماڵی كوردی و گوتارێكی یەكگرتوو.F_bewar@yahoo.com

لێرەدا كێشەیەكی زمانەوانیمان هەیە، ئەوەیش ئەوەیە: ئایامەبەست لە دەوڵەتی كوردی هەر چوار پارچەی كوردستانە، یان هەر بەتەنیا مەبەست لێی هەرێمیكوردستان (باشووری كوردستان)ە؟، ئەگەر مەبەست لێی دەوڵەتی یەكگرتووی هەر چوار پارچەیكوردستان بێت، ئەوا بەرای من لەم كاتەدا ئەستەمە، چونكە هیچ زەمینەیەكی سیاسی و كۆمەڵایەتیلەسەر ئاستی ناوخۆیی و دەرەكی بۆ نەكراوە.

ئەگەر مەبەستیش لێی دەوڵەتی هەرێمی كوردستان (باشووریكوردستان)ە، ئەوا دیسانەوە تووشی كێشەیەكی تر دەبینەوە، ئەویش ئەوەیە: ئایا مەبەستلە دەوڵەتی باشووری كوردستان تەنیا هەر سێ پارێزگاكەی هەرێمی كوردستان (هەولێر ودهۆك و سلێمانی)ە، یان مەبەست لێی سنووریی جوگرافیی باشووری كوردستانە؟.

ئەگەر مەبەست لێی تەنیا هەر سێ پارێزگاكەی هەرێم بێت بەبێناوچە دابڕێنراوەكان كە نزیكەی لە 40% كوردستانی باشور پێكدێنێت، ئەوا دەوڵەتێكی لەرزۆكو پڕ كێشە دەبێت، چونكە دوای ئەوەی سەروەری سیادی خۆی وەردەگرێت چیتر ناتوانرێ باسلە ناوچە دابڕێنراوەكان بكرێت، تەنانەت دەستبردن بۆ ئەوناوچانەش بە دەستدرێژی هەژماردەكرێت.

ئەگەر مەبەستیش لێی سنووریی جوگرافیی كوردستانی باشوورە بەناوچە دابڕێنراوەكانیشەوە، ئەوا دیسان تووشی كێشەیەكی یاسایی دەبینەوە، چونكە لە دەستووریعێراقدا ئەو ناوچانە بەستراونەتەوە بە مادەی 140 و بە ناوچەی كێشە لەسەر لە نێوانهەرێم و بەغدا وەسف كراوون.

بۆیە تەنیا بە پشت بەستن بە هاوكاری و پشتیوانی وڵاتە بیانییەكانناتوانین ناوچە دابڕێنراوەكان بكەینە بەشێك لە دەوڵەتی هەرێمی كوردستان (كوردستانیباشوور)، ئەگەر پێشتر لەناوخۆی عێراقدا رێكەوتنی لەسەر نەكرابێت و كێشەكە بە یاسا یانبە رێكەوتنی سیاسی یەكلایی نەكرابێتەوە.

لەمڕووەوە پرۆژەكەی مام جەلال، سەرۆككۆماری عێراق بۆچاككردنەوەی ئەو سنوورانەی كە بەبڕیاری سیاسی دەستكاری كراون و گۆڕدراون و هەڵوەشانەوەیسەرجەم ئەو بڕیار و یاسایانەی كە شەرعییەتیان بە گۆڕینی دیموگرافی و سنووری ئیداریپارێزگاكان داوە، بە نەخشە رێگەی چارەسەر و خێراتر گەڕانەوەی ناوچە دابڕێنراوەكاندەزانم. بەرای من هەرچی زووتر جێبەجێ كردنی پرۆژەكەی مام جەلال، هەنگاوێك زووتر نزیكماندەكاتەوە لە دەوڵەتی سنووریی جوگرافیی كوردستانی باشوور بە كەركوكیشەوە.

بۆ ئەوەی ئەم دەوڵەتە پایەكانی پتەو بێت و پارچەكانی تریكوردستانیش پشتیوانی بێت یان پشتیوانیان بێت، ئەوا پێویستە هەرچی زووترە (كۆنگرەینەتەوەیی كوردستان) بەبەشداری هەر چوارپارچەی كوردستان، بەبێ هەڵاوێردكردنی هیچ لایەنو كەسێك بێتە گرێدان و بەپێی تایبەتمەندی هەر پارچەیەكی كوردستان، بڕیاری گونجاو بۆچۆنییەتی چارەسەر كردنی دۆزی كورد لەو پارچەی كوردستانە بێتەدان.

پێشموایە بەبێ پێوەندی دیپلۆماسیی ئاشكرای  نێوان هەرێمی كوردستان و دەوڵەتی ئیسرائیل و بەبێپشتیوانی ئیسرائیل دەوڵەتی كوردی نایەتە بوون. بۆیە پێویستە چیتر كورد شەرمنانە لەمپێوەندییە نەدوێت و لە رەخنەی ئەو وڵاتە عەرەبە بەناو ئیسلامییانە نەترسێت كە خۆیانبەنهێنی و ئاشكرا پێوەندیان لەگەڵ ئیسرائیل هەیە.

لە هەمووی گرنگتریش ئەوەیە زەمینەی كۆمەڵایەتی بۆ بێتەسازان و ئاشتی كۆمەڵایەتی لە ناو كوردان بە هەر چوار پارچەی كوردستانەوە بێتەئاراوە و بەرژەوەندییە نەتەوەیی و نیشتمانییەكان بخرێتە سەرووی بەرژەوەندییە حزبیو شەخسییەكان و یەكێتی كوردان بێتەئاراوە و بەهاری كوردی تێكەڵ بە بەهاری عەرەبیببێت.

{jcomments off}