چرا جوامع مدنی، چرا جامعه صلح و توسعه کردستان! تیمور مرادی

مفهوم  و تعریف جامعه ی مدنی در تاریخ اندیشه ی سیاسی از نقش دیرینه ای بر خوردار است، ما نخستین بار به این مفهوم در نوشته های سیاسی رم باستان بر می خوریم، سپس با شکل گرفتن ذهنیت مدرن در عصر رنسانس، مفهوم جامعه ی مدنی حیات و سرنوشت فلسفی جدیدی می یابد.

جامعه مدنی، مجموعه ای از نهادهای فعال و تشکل های صنفی، اجتماعی و سیاسیِ قانونمند و مستقل اند که منعکس کننده دیدگاه های افراد جامعه به نظام سیاسی حاکم اند و واسطه بین دولت و مردم می باشند.

این نهادها ضامن نهادینه شدن آزادی و بسط مشارکت مردمی می باشند که در مهار قدرت خود کامه نقش اساسی را ایفا می کنند.

جامعه ی مدنی تا کنون به شیوه های گوناکونی تعریف و بررسی شده است ولی همگی به این نتیجه مشترک می رسند که در زمینه مقایسه روابط نیروهای حاکم  و دمکراسی،  میانه ی جامعه ی مدنی با دموکراسی خوبتر از سایر سیستم های حکومتی است و این دو در کنار هم زود تر می توانند جامعه را به نبوغ و شعور سیاسی برسانند.

پس از مراحل تشکیل دولت و حاکمیت در دوران مدرن تا امروز؛ جامعه ی مدنی در غرب شکل گرفته است که جامعه ای فاقد سلطه حاکمین و نیروهای سیاسی ایجاد شد که نتیجه آن جامعه ی مدنی عرصه ای گردید برای ستیزه ها و کنش های اقتصادی، اجتماعی، عقیدتی و مذهبی.

در مجموع ویژگى‏هاى جامعه مدنى عبارتند از: فردیت و محفوظ ماندن هویت فردى، تاسیس شهر با عضویت افراد، خرد ورزى، رقابت، اصالت قانون و قانون‏گرایى در دایره قرارداد اجتماعى، انتخابات، مشاركت شهروندان، رعایت‏حقوق و آزادى‏هاى شهروندان، مساوات در برابر قانون، كارگزارى دولت و نه كارفرمایى دولت.  

وجود نظام دموکراسی در بدو امر اساس و بنیاد جامعه ی مدنی را تشکیل می دهد که در عین حال شدید ترین حامی جامعه ی مدنی نیز خواهد بود؛ زیرا برای رسیدن به جامعه ی مدنی باید تمرکز زدایی صورت گیرد، باید قدرت سیاسی انتخابی شکل گیرد، باید یارای بیان آزاد و انتشار آزادانه ی اندیشه در فرد جامعه موجود باشد، باید تاسیس کانون ها، تشکل ها و اتحادیه های صنفی در متن قوانین اساسی و وضعی تسجیل شود، باید رعایت حقوق انسانی شهروندان در دستور کار همه قرار گیرد و… که اینها اساسات نظام دموکراسی اند.

در تعریف حکومت مردم سالار و یا حکومت مبتی بر دموکراسی این موضوع شاخص است که شکل گیری جامعه در جامعه مدنی از پایین است و در جامعه غیر مدنی از بالا. در جامعه مدنی مردم سرنوشت و اختیار خویش را در اختیار دارند، مردم قدرت و اراده ی شان را به حکومت تفویض می کنند تا حکومت به نمایندگی مردم، اداره عمومی نظام را به عهده داشته باشد.

مردم ناظر عملکرد حکومت اند و حکومت در استخدام مردم، حکومت نهاد مردمی است و مردم، محور حکومت و این یعنی جامعه ی مدنی.

این جامعه مدنی با شرایط و عملکردهای خود امروز در سطح جهانی به واقعیتی برابر با قدرت مردم و حاکمیت دمکراتیک در اقسا نقاط جهان پای گرفته و کاربرد دارد، این جوامع مدنی در بسیاری از مسائل مبرم جامعه همچون مسائل محیط زیست حتی جهانی شده اند.

در بیشتر کشورهای دمکرات اروپائی جوامع مدنی چنان بیدار و فعال بوده اند که در عمل وجود دمکراسی چندین ساله خود را تضمیین و محافظت نموده اند. مفهوم جامعه مدنی در سال های اخیر کاربرد فراوانی در کشورهائی که در مسیر دمکراسی حرکت می کنند پیدا کرده است، متأسفانه نیروهای سیاسی ایرانی و کردستانی هنوز به طور شایسته از این مفهوم استقبال نکرده اند و لی ما شاهد آن هستیم که این مفهوم توسط اندیشمندان لیبرالی همچون جان لارک، ژان ژاک روسو، هگل و نظائر آنها کاربرد وسیع داشته است.

همچنانکه اشاره شد در ایران و کردستان جامعه مدنی در شرایطی خاص خود بسر میبرد که برای پیشبرد و تغییر شرایط  آن زمان و فعالیتهای فراوانی ملزم است، وجود و تمرکز فعالیت تشکیلاتهای مدنی امری است ضروری و حیاتی برای رسیدن به دمکراسی، به همین دلیل تشکل هر سازمانی نوی مدنی را باید به فال نیک گرفته و از آن حمایت نمود، یکی از این تشکلها جامعه صلح و توسعه کردستان است.

 اما چرا جامعه صلح و توسعه کردستان بعنوان یک تشکیلات مدنی کردستان ایران تشکیل و آغاز به کار کرده است.

چرا جامعه صلح و توسعه کردستان!

تاریخ مبارزه و مقاومت ملی کردها در فرمی تشکیلاتی و غیر تشکیلاتی  که با دیدگاههای قوی ناسیونالیسم کرد در  راه رسیدن به حقوق سیاسی و فرهنگی و اجتماعی خود مدتی طولانی را پشت سر می گذارد .

ما امروز  نتیجه و سرنوشت این مبارزات طولانی را به صورتی مستند در دست داریم و آن اینکه تمامی این مبارزات و شورشها از نقطه مشترک مبارزه مسلحانه شروع  و بدو ن پیروزی و رسیدن به اهداف نهائی خود مسیر خود را طی نموده اند، نقطه دیگر مشترک تمامی این مقاومتهای ملی کردها در دوران گذشته عدم شرکت فعالانه توده های مردمی بوده است.

مبارزات ملی ملت کرد در دهه های گذشته بر شانه روسای عشایر، رو حانیون و یا روشنفکران و خبرگان معدود جامعه کرد بوده است، این مبارزات ملی که هرگز نتوانسته است خواسته ها و اهداف خود را در سطح  وسیع  اجتماعی جامعه کرد و کردستانی توسعه و پایه گذار نماید و بر همین اساس به راحتی توسط حکومتهای حاکم بر کردستان با ترفندهای سیاسی یا قدرتهای نظامی سرکوب   شده اند و این روشن است که عدم وجود و شرکت جامعه مدنی کرد امری مشترک در این مبارزات بوده است برای راحت سازی کار دستگاههای سرکوبگر جنبشهای کرد.

تاریخ مبارزات ملت کرد نشان می دهد که شکستهای پیشین این مبارزات نظامی نبوده است بلکه بخاطر عدم حضور عمومی کردها در سطح مبارزات سیاسی آنها بوده است، ولی سوال اینجاست که آیا نسل امروزی و مبارزات امروزی چه درسی از کمبودها و شکستهای اجداد خود گرفته و یا خواهند گرفت.

امروز مبارزات ملی ملت کرد در شرایط و موقعیت زمانی جدیدی قرار گرفته  است،  مبارزه ملی کرد از فرم سیستمهای  تحت کنترل  رهبری و افکار عشیره ای  و روحانییت و مذهبی خارج شده است و در تمامی بخشهای کردستان نیروها و  احزاب سیاسی کردی مبارزه ملی را تحت رهبری خود قرار داده اند.

اما متاسفانه در بیشتر قسمتهای تقسیم شده خاک کردستان نقطه مشترک مبارزات ملی کرد و شیوه فعالیت آنها حتی در شرا یط امروزی  همان بیماری عدم فعال نمودن توده های مردمی در مبارزه را با خود بهمراه داشته است.

پیشرفت و تظمین دمکراسی در ممالک اروپائی در نتیجه اهمیت بخشیدن و سرمایه گزاری بر مبارزات مدنی جامعه بوده است، درک اجتماعی جامعه های اروپائی و حضور بنیادهای مدنی  راه خروج  از اصول دمکراسی و عدم کارکرد آنها به نفع منافع توده های مردمی را بر حاکمین و دولتمردان آن را مستدود  نموده است، پدیده ای که ما در کشورهای خاورمیانه و جهان سوم بدان بشدت نیازمندیم.

اما این مقاومت مدنی توده های مردم چگونه شکل گرفته و شکل می گیرد ؟ جواب این سوال را میتوان در توسعه سطح آگاهی مردم و در تشکل همه جانبه انجمنهای مدنی و ارگانیزه نمودن قدرت تودهای مردم در چهاچوب آنها را پیدا نمود.

مبارزات سیاسی و اجتماعی احزاب و گروهای سیاسی چه در  فرمهای مسالمت آمیز و یا به صورت جنگهای مسلحانه همیشه در خطر سرکوبهای وحشیانه دولتهای حاکم روبرو بوده و خواهند بود، شرایط سیاسی و اقتصادی و شرایط جغرافیائی یک مبارزه خالصا سیاسی- نظامی آن را حتی در خطر فشارهای بین الملی نیز قرار می دهد و به همین دلیل است که تنها راه تضمین فرآوردهای یک مبارزه آزادیخواهانه توسعه سطح آگاهی مردم و کشانیدن آنها به میدان مبارزه و مقاومت مدنی است.

نیروهای مدنی با گردآوری توده های آگاه به اطراف خود در دو جبهه مختلف حامی و نگهبان دمکراسی و موجودیت آن خواهند بود، در جبهه اول مبارزه مسلمت آمیز بر علیه حکومتهای مستبد حاکم بر کشور و در جبهه دوم  آنها نگاه و صدای دمکراتیک مردم بوده که در مقابل انحراف و جهشهای غیر دمکراتیک نیروهای سیاسی خودی زنگ خطر را تا دیر نشده بصدا در می آورند و معترض شده و عکسل العمل نشان می دهند .

اگر نگاهی بیاندازیم به مبارزان ملی ملت کرد در پارچه های مختلف کردستان تاثیر و موجودیت مقاومت مدنی را به آشکار ملاحضه خواهیم کرد.

در کنار مقاومت مسلحانه در کردستان ترکیه ما شاهد وجود و تشکیل جامعه مدنی و شرکت عمومی توده ای ملت کرد در مبارزه برای برای رسیدن به حقوق دمکراتیک و ماهیت ملی خود بوده ایم، حضور مردم در انتخابات و خیابانها و برگزاری جشنهای پر شکوه  نوروز  و حمایت از تشکل احراب نوین کردی که در پی منحل نمودن یکی پس از دیگری آنها از طرف دادگهای قضائی آن کشور،  اکنون  دولت ترکیه را بیدار نموده و آنها به این وقعییت پی برده اند که اگر چه بتوانند مقاومت مسلحانه کردها را در هم بشکنند و سناریوی تاملیلها را در ترکیه تکرار نمایند ولی نخواهند توانست صدای میلیونی توده های بیدار مردم را خاموش نموده و روند دمکراتیک تاریخ مبارزات ملت کرد را در ترکیه به عقب بر گردانند.

در کردستان ایران در زیر سیطره حکومت اسلامی ایران ملت کرد با فشاری همه جانبه سیاسی- اجتماعی و اقتصادی روبرو است در مقابل این فشارها ما شاهد مقاومت سیاسی و نظامی نیروهای سیاسی کرد هستیم ولی مقاومت مدنی و ارگانیزه ملت کرد در کردستان ایرا ن احتیاج به توسعه و تکامل را دارد.

در این راه مردم کرد در کردستان ایران خود جوش بوده اند و  با وجود عدم حضور وسیع نیروهای مدنی و سیاسی کرد توانسته اند خواسته های ملی خود را در اشکال اعتراض عمومی نشان بدهند، نمونه های فراوانی همچون اعتراض ملیونی مردم در یادبود ترور دولتی دکتر عبدالرحمان قاسملو ، اعتراض بر علیه طرح دستگیری عبدالله اوجلان، اعتراض وسیع دانشجویان کرد بر علیه قتل دانشجوی کرد شیدا حاتمی، مبارزه برای حفظ محیط زیست و زندگی حیوانان وحشی و غیره  را می توان مشاهده نمود.

ولی این آگاهی مدنی و حس ملی مردم در کردستان ایران را باید در تشکل و چهارچوب انجمنهای مدنی با اهداف مشخص و دمکراتیک هماهنگی و ارگانیزه نمود تا اینکه بتوان در مقابل استبداد حاکم چه جمهوری اسلامی و چه حکومت مستبد فردای جامعه ایران را علم  و  خودنمائی نمود.

اما چگونه می توانیم به این اهداف خود برسیم ؟ در شرایطی که نیروهای سیاسی در زیر فشار حاکمیت مستبد از عرصه مبارزه در داخل کردستان و در کنار ملت کرد حضوری نزدیک و چشمگیر را ندارند و اینکه این بر همه آشکار است که  تنها گفتن و نوشتن ما را به جاهی نخواهد رسانید، حضور و ارگانیزه کردن ملت کرد در زیر چترهای جامعه مدنی به هر نام و عنوانی که باشد، نیاز مبرم جامعه ما و مبارزه ما می باشد.

تشکیل انجمن صلح و  توسعه کردستان در همین راستا و افکار پایه گرفت و امروز که مدتی از عمر جوان این انجمن می گذرد همچنان در این راستا به فعالیت و مبارزه خود ادامه می دهد و با این انتظار از روشنفکران کرد که بدون توجه به اعتقادات سیاسی و گروهی خود با درک اینکه تشکل جامعه مدنی در ایران و کردستان ایران راه درست و موثر میباشد در  چهارچوب این انجمن گرد هم آمده و راه را برای مبارزه ای مسالمت آمیز و دمکراتیک برای مردم بگشایند.

ما میدانیم که جامعه ما در ایران و کردستان احتیاج به حیات و فرهنگ مدنی را دارد و بدون شک در جامعه هایی که حیات مدنی وجود ندارد نمی توان از شهروند و حقوق شهروندی صحبت نمود.

در شرایط جهانی امروز و با توجه به امکانات مختلف آن می توان در بررسی روشهای نوین فعالیتهای مستقیم سیاسی – اجتماعی جدا از خشونت، شیوه های گوناگون مبارزه مدنی را پیدا و پیاده نمود که این روشها خود جای بحث جدائی را دارد.

در خلاصه کلام می توان گفت که شرایط  سیاسی و اجتماعی خاورمیانه و جهان نزدیک بصورتی تغییر نموده است که ما شاهد انتظارات و تعهدهای گوناگونی هستیم، این تعهد ها را مردم  و بویژه نیروی جوان جامعه باید در مقابل آن موضعگیری نموده و عکس العمل نشان بدهند و خواستار بجای آوردن آن باشند، … یک جامعه مترقی و مدنی این را وظیفه روزانه خود می داند.

استکهلم- 2014-05-30

    منبع : http://capk.info/web/index.php/farsi/204-why-civil-organization